PL200935B1

PL200935B1 - Środek chwastobójczy, sposób zwalczania szkodliwych roślin, zastosowanie środka chwastobójczego i sposób wytwarzania środka chwastobójczego

Info

Publication number: PL200935B1
Application number: PL356696A
Authority: PL
Inventors: Hansjörg Krähmer; Thomas Auler; Christopher Rosinger; Heinz Hagemeister; David Drexler
Original assignee: Bayer Cropscience Ag
Priority date: 1999-10-26
Filing date: 2000-10-10
Publication date: 2009-02-27
Also published as: HRP20020355A2; US6569805B1; CN1201658C; RS50472B; HUP0203119A2; WO2001030155A2; ES2219404T3; HUP0203119A3; CO5231160A1; MY120861A; SK286660B6; BR0015018A; DK1227724T3; ZA200203207B; EP1227724B1; CA2388909C; HRP20020355B1; AU7786900A; DE50006096D1; YU30502A

Abstract

Wynalazek dotyczy srodka chwastobójcze- go zawieraj acego A) jeden lub wi eksz a liczb e sulfonylomoczników o ogólnym wzorze (I) i/lub ich soli oraz B) jeden lub wi eksz a liczb e olejów ro slinnych. Wynalazek dotyczy ponadto sposobu zwalczania szkodliwych ro slin, a tak- ze zastosowania srodka i sposobu wytwarzania srodka chwastobójczego. PL PL PL PL PL

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku są środek chwastobójczy, sposób zwalczania szkodliwych roślin, zastosowanie środka chwastobójczego i sposób wytwarzania środka chwastobójczego zawierającego fenylosulfonylomocznik jako substancję czynną.

Zastosowanie sulfonylomoczników jako substancji czynnych środków ochrony roślin jest znane (np. EP-A-007687, EP-A-030138). Znane jest również połączenie sulfonylomoczników, takich jak nikosulfuron (Accent^®) z olejami roślinnymi (np. CPR/T & OR 1999 Adjuvant Reference Supplement-C&P Press 1998, str. 55/56).

Celem wynalazku było opracowanie środków chwastobójczych wykazujących szczególnie silne działanie chwastobójcze i selektywność wobec uprawnych roślin użytkowych, a także w wysokim stopniu tolerowanych przez rośliny użytkowe.

Nieoczekiwanie stwierdzono, że takie wymagania spełniają środki chwastobójcze zawierające określone sulfonylomoczniki w połączeniu z olejami roślinnymi i znakomicie nadają się do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin.

Wynalazek dotyczy więc środka chwastobójczego zawierającego co najmniej jeden sulfonylomocznik jako substancję czynną, przy czym cechą tego środka jest to, że zawiera

A) jeden lub większą liczbę sulfonylomoczników o ogólnym wzorze (I) i/lub ich soli

w których

R¹ oznacza C2-C4-alkoksyl lub grupę CO-R^a, gdzie R^a oznacza OH, C1-C4-alkoksyl lub grupę NR^bR^c, gdzie R^b i R^c są jednakowe lub różne i niezależnie oznaczają atom wodoru lub C1-C4-alkil.

R² oznacza atom chlorowca lub grupę (A)n-NR^dR^e gdzie n oznacza 0 lub 1, A oznacza grupę CR'R'', gdzie R' i R'' są jednakowe lub różne i niezależnie oznaczają atom wodoru lub C1-C4-alkil, R^doznacza atom wodoru lub C1-C4-alkil, a R^e oznacza grupę acylową, przy czym gdy R¹ oznacza C2-C4-alkoksyl, to wówczas R^e może oznaczać także atom wodoru,

R³ oznacza atom wodoru lub C1-C4-alkil, m oznacza 0 lub 1, korzystnie 0,

X i Y są jednakowe lub róż ne i niezależnie oznaczają C1-C6-alkil, C1-C6-alkoksyl lub grupę C1-C6-alkilotio, przy czym każda z tych trzech grup jest ewentualnie podstawiona jednym lub większą liczbą podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, C1-C4-alkoksyl i grupę C1-C4-alkilotio, albo C3-C6-cykloalkil, C2-C6-alkenyl, C2-C6-alkinyl, C3-C6-alkenyloksyl lub C3-C6-alkinyloksyl, korzystnie C1-C4-alkil lub C1-C4-alkoksyl, a

Z oznacza CH lub atom azotu, oraz

B) jeden lub większą liczbę olejów roślinnych.

Korzystnie środek chwastobójczy zawiera synergicznie skuteczną ilość kompozycji związków o wzorze (I) i/lub ich soli (zwią zków typu A) z olejami roś linnymi.

Korzystnie środek chwastobójczy zawiera dodatkowo jeden lub większą liczbę innych składników wybranych z grupy obejmującej agrochemiczne substancje czynne innego rodzaju, dodatki zwykle stosowane w środkach ochrony roślin i substancje pomocnicze stosowane do formułowania.

Wynalazek dotyczy również sposobu zwalczania szkodliwych roślin, polegającego na tym, że środek chwastobójczy zdefiniowany powyżej nanosi się przedwschodowo, powschodowo albo przedwschodowo i powschodowo na rośliny, części roślin, nasiona roślin lub na glebę.

Sposób ten służy szczególnie do selektywnego zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych.

Wynalazek dotyczy także zastosowania środka chwastobójczego zdefiniowanego powyżej do zwalczania szkodliwych roślin.

PL 200 935 B1

Wynalazek dotyczy ponadto sposobu wytwarzania środka chwastobójczego powyżej, polegającego na tym, że związek lub związki o wzorze I i/lub ich sole (związki typu A) miesza się z jednym lub większą liczbą olejów roślinnych.

Korzystnie składniki A i B miesza się z wodą z wytworzeniem mieszanki zbiornikowej.

Związki o wzorze (I) mogą tworzyć sole, w których atom wodoru grupy -SO2-NH- jest zastąpiony przez dopuszczalny w rolnictwie kation. Takimi solami są przykładowo sole metali, szczególnie sole metali alkalicznych (np. sole sodu lub sole potasu) lub sole metali ziem alkalicznych, a także sole amonowe i sole z organicznymi aminami. Sole mogą tworzyć się również drogą przyłączenia mocnego kwasu do części heterocyklicznej związków o wzorze (I). Odpowiednie są tu np. kwas chlorowodorowy, kwas azotowy, kwas trichlorooctowy, kwas octowy lub kwas palmitynowy. Szczególnie korzystnymi związkami są takie, w których sól herbicydu o wzorze (I) tworzy się przez zastąpienie atomu wodoru w grupie -SO2-NH- kationem metalu wybranego spośród metali alkalicznych, metali ziem alkalicznych i amonu, a sodu.

Definicją wzoru (I) objęte są także związki zawierające jeden lub większą liczbę asymetrycznych atomów węgla i ewentualnie podwójnych wiązań nie pokazanych w ogólnym wzorze (I). Wzorem (I) są objęte wszelkie możliwe stereoizomery istniejące na skutek szczególnej budowy przestrzennej, takie jak enancjomery, diastereoizomery oraz izomery Z i E, które można wytwarzać z użyciem znanych sposobów z mieszanin zawierających stereoizomery, a także drogą reakcji stereoselektywnych ze stereochemicznie czystych związków wyjściowych. Takie stereoizomery w czystej postaci, jak również ich mieszaniny mogą być stosowane zgodnie z wynalazkiem.

Grupa acylowa w sensie niniejszego opisu oznacza grupę kwasu organicznego powstającą przez odszczepienie grupy OH z organicznego kwasu, np. ugrupowanie kwasu karboksylowego i grupy wywodzące się z niej, takie jak ugrupowanie kwasu tiokarboksylowego lub ewentualnie N-podstawionego kwasu iminokarboksylowego, albo ugrupowanie monoestru kwasu karboksylowego, ewentualnie N-podstawionego kwasu karbaminowego, kwasu sulfonowego, kwasu sulfinowego, kwasu fosfonowego i kwasu fosfinowego.

Korzystną grupą acylową jest formyl lub acyl wybrany z grupy obejmującej CO-R^X, CS-R^X, CO-OR^X, CS-OR^X, CS-SR^X, SOR^Y lub SO2R^Y, przy czym R^x i R^Y niezależnie oznaczają grupę C1-C10-węglowodorową, taką jak C1-C10-alkil lub C6-C10-aryl ewentualnie podstawiony jednym lub większą liczbą podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, taki jak atom fluoru, atom chloru, atom bromu lub atom jodu, alkoksyl, chlorowcoalkoksyl, hydroksyl, grupę aminową, grupę nitrową, grupę cyjanową i grupę alkilotio, albo R^x i R^Y oznaczają aminokarbonyl lub aminosulfonyl, przy czym dwie ostatnie grupy są ewentualnie N-monopodstawione lub N,N-dipodstawione, np. podstawnikami wybranymi z grupy obejmującej alkil lub aryl. Przykładowo acyl oznacza formyl, chlorowcoalkilokarbonyl, alkilokarbonyl, taki jak (C1-C4)-alkilokarbonyl, fenylokarbonyl, w którym pierścień fenylowy jest ewentualnie podstawiony, lub alkiloksykarbonyl, taki jak (C1-C4)-alkiloksykarbonyl, fenyloksykarbonyl, benzyloksykarbonyl, alkilosulfonyl, taki jak (C1-C4)-alkilosulfonyl, alkilosulfinyl, taki jak (C1-C4)-(alkilsulfinyl), N-alkilo-1-iminoalkil, taki jak N-(C1-C4)-1-imino-(C1-C4)-alkil, i inne ugrupowania kwasów organicznych.

W sensie niniejszego opisu alkil i grupy zawierają ce alkil, takie jak alkoksyl i grupa alkilotio, jak również odpowiednie niepodstawione i/lub podstawione grupy w szkielecie węglowym są prostołańcuchowe lub rozgałęzione. Jeżeli nie podano inaczej, korzystne są grupy o niższym szkielecie węglowym, np. o 1 - 4 atomach węgla. Alkile, także w złożonych ugrupowaniach, takich jak alkoksyl lub grupa alkilotio, oznaczają np. metyl, etyl, n- lub izopropyl, n-, izo-, t- lub 2-butyl, pentyle, heksyle, takie jak n-heksyl, izoheksyl i 1,3-dimetylobutyl, heptyle, takie jak n-heptyl, 1-metyloheksyl i 1,4-dimetylopentyl.

Sulfonylomoczniki o wzorze (I) i ich sole są w zasadzie znane (patrz np. EP-A-342569, EP-A-574418, EP-A-723534 i EP-A-757679, niemniej jednak ich wyjątkowa przydatność jako składnika kompozycji, korzystnie w synergicznych mieszaninach z olejami, nie została ujawniona w stanie techniki.

Korzystne są sulfonylomoczniki o ogólnym wzorze (I) i/lub ich sole, w których m oznacza 1,

R¹ oznacza C2-C4-alkoksyl, a R² oznacza atom wodoru.

Korzystne są również sulfonylomoczniki o ogólnym wzorze (I) i/lub ich sole, w których m oznacza 0, i

a) R¹ oznacza CO-(C1-C4-alkoksyl), a R² oznacza atom chlorowca, korzystnie atom jodu, lub R² oznacza grupę CH2-NHR^e, gdzie R^e oznacza grupę acylową, korzystnie C1-C4-alkilosulfonyl, albo

PL 200 935 B1

b) R¹ oznacza CO-N(C1-C4-alkil)2, a R² oznacza grupę NHR^e, gdzie R^e oznacza grupę acylową, korzystnie formyl.

Jako przykłady związków o wzorze (I) i/lub ich soli można wymienić:

A1 = N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5-acetyloaminobenzenosulfonoamid

A2 = sól sodową N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5-(N-formylo-N-metyloaminometylo)benzenosulfonoamidu

A3 = sól sodową N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5acetyloamino)benzenosulfonoamidu

A4 = sól sodową N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5-(N-metylo-N-propionyloamino)-benzenosulfonoamidu

A5 = sól sodową N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5-(N-izopropionylometyloamino)-benzenosulfonoamidu

A6 = sól sodową N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5-(N-metoksykarbonyloaminometylo)benzenosulfonoamidu

A7 = sól sodową N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-(N,N-dimetyloaminokarbonylo)-5-(N-metoksykarbonyloamino)benzenosulfonoamidu

A8 = N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-(N,N-dimetyloaminokarbonylo)-5-(N-formyloamino)benzenosulfonoamid(foramsulfuron)

A9 = sól sodową N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-(N,N-dimetyloaminokarbonylo)-5-(N-formyloamino)-benzenosulfonoamidu(foramsulfuron-natrium)

A10 = sól sodową N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5-(N-metylosulfonyloaminometylo)benzenosulfonoamidu(mesosulfuron-metyl-natrium)

A11 = N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5-(N-metylosulfonyloaminometylo)benzenosulfonoamid(mesosulfuron-metyl)

A12 = sól sodową N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5-(N-metoksykarbonyloaminometylo)benzenosulfonoamidu

A13 = 1-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)-3-(2-etoksyfenoksysulfonylo)mocznik(etoksysulfuron)

A14 = sól sodowa 1-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)-3-(2-etoksyfenoksysulfonylo)mocznika (etoksysulfuron-natrium)

A15 = N-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5-jodobenzenosulfonoamid (jodosulfuron-metyl)

A16 = sól sodową N-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5-jodobenzenosulfonoamidu (jodosulfuron-metyl-natrium)

A17 = N-(4,6-dimetoksyprimidin-2-yloaminokarbonylo)-2-metoksykarbonylo-5-(N-metylosulfonylo-N-metyloaminometylo)-benzenosulfonoamid

A 18 = sól sodową N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-yloaminokarbonylo)-2-(N,N-dimetyloaminokarbonylo)-5-(N-propionyloamino)benzenosulfonoamidu

W sensie niniejszego wynalazku określenie oleje roślinne obejmuje oleje z oleistych gatunków roślin, takie jak olej sojowy, olej rzepakowy, olej kukurydziany, olej słonecznikowy, olej bawełniany, olej lniany, olej palmowy, olej szyszkowy lub olej rycynowy, a zwłaszcza olej rzepakowy, jak również produkty ich estryfikacji, np. estry alkilowe, takie jak ester metylowy oleju rzepakowego lub ester etylowy oleju rzepakowego.

Korzystnymi olejami roślinnymi są estry kwasów C10-C22- a korzystnie C12-C22-tłuszczowych. Estry kwasów C10-C22- tłuszczowych są np. nienasyconymi lub nasyconymi estrami kwasów C10-C22-tłuszczowych, zwłaszcza o parzystej liczbie atomów węgla, np. kwasu erukowego, kwasu laurynowego, kwasu palmitynowego, a zwłaszcza kwasów C18-tłuszczowych, takich jak kwas stearynowy, kwas oleinowy, kwas linolowy lub kwas linolenowy.

Przykładami estrów kwasów C10-C22-tłuszczowych są estry, które można otrzymać drogą reakcji gliceryny lub glikolu z kwasami C10-C22-tłuszczowymi, np. zawartymi w olejach z roślin dostarczających olej, lub estry C1-C20-alkilowe kwasów C10-C22-tłuszczowych, które można otrzymać drogą estryfikacji wyżej wymienionych estrów gliceryny lub glikolu i kwasów C10-C22-tłuszczowych C1-C20-alkoholami (np. metanolem, etanolem, propanolem lub butanolem). Estryfikację można prowadzić znanymi sposobami, takimi jak np. opisano w Rompp Chemie Lexikon, tom 9, rozdz. 2, str. 1343, Thieme Verlag Stuttgart.

PL 200 935 B1

Korzystnymi estrami C1-C20-alkilowymi kwasów C1-C22-tłuszczowych są ester metylowy, ester etylowy, ester propylowy, ester butylowy, ester 2-etyloheksylowy i ester dodecylowy. Korzystnymi estrami glikolu lub gliceryny i kwasów C1-C22-tłuszczowych są jednakowe lub mieszane estry glikolu i gliceryny kwasów C10-C22-tłuszczowych, zwłaszcza kwasów tłuszczowych z parzystą liczbą atomów węgla, np. kwasu erukowego, kwasu laurylowego i kwasu palmitynowego, a zwłaszcza kwasów C18-tłuszczowych, takich jak kwas stearynowy, kwas oleinowy, kwas linolowy lub kwas linolenowy.

Oleje roślinne w środkach chwastobójczych według wynalazku mogą występować w postaci dostępnych w handlu zawierających olej dodatków do formułowania, zwłaszcza na bazie oleju rzepakowego, takich jak Hasten® (Victorian Chemical Company, Australia, zwany dalej hastenem, główny składnik: ester etylowy oleju rzepakowego), Aktirob®B (Novance, Francja, zwany dalej aktirobem B, główny składnik: ester metylowy oleju rzepakowego), Rako-Binol® (Bayer AG, Niemcy, zwany dalej rako-binolem, główny składnik: olej rzepakowy), Renol® (Stefes, Niemcy, zwany dalej renolem, główny składnik: ester metylowy oleju rzepakowego) lub Stefes Mero® (Stefes, Niemcy, zwany dalej mero, główny składnik: ester metylowy oleju rzepakowego).

Kompozycje substancji czynnych o wzorze (I) i/lub ich soli z olejami roślinnymi wykazują doskonałą skuteczność, a w korzystnej postaci wykonania działanie nadaddytywne. Dzięki lepszemu zwalczeniu szkodliwych roślin przez środki chwastobójcze według wynalazku możliwe jest obniżenie dawki nanoszenia i/lub podwyższenie zakresu bezpieczeństwa. Oba czynniki są istotne z punktu widzenia ekonomicznego i ekologicznego. Dobór zastosowanych ilości składników A + B i stosunek składników A : B są zależne od całego szeregu czynników. W tym względzie nie bez znaczenia są między innymi rodzaj składników A i B, stadium rozwoju chwastów szerokolistnych i chwastów trawiastych, spektrum chwastów do zwalczania, czynniki środowiskowe, warunki klimatyczne, rodzaj gleby itd.

W korzystnej postaci wykonania środki chwastobójcze według wynalazku odznaczają się tym, że zawierają synergicznie skuteczną ilość kompozycji związków o wzorze (I) i/lub ich soli (związki typu A) z olejami roślinnymi B). Należy zdecydowanie podkreślić, że środki chwastobójcze według wynalazku na ogół wykazują działanie synergiczne, jakkolwiek istnieją kompozycje, w przypadku których przy użytych dawkach nanoszenia lub przy użytym stosunku wagowym A : B synergizm nie zawsze występuje, ze względu na to, że zazwyczaj pojedyncze związki stosuje się w kompozycji w bardzo różnych ilościach, albo dlatego, że zwalczanie szkodliwych roślin już przez pojedyncze związki jest bardzo dobre.

Środki chwastobójcze według wynalazku można stosować przed lub po wzejściu roślin, np. przez opryskiwanie. Przy użyciu środków chwastobójczych według wynalazku można znacznie zmniejszyć dawki preparatu potrzebne do zwalczania chwastów.

Dawki nanoszenia związku (związków) o wzorze (I) i/lub ich soli wynoszą na ogół 0,1 - 200 g s. c. /ha (s. c. = substancja czynna, to znaczy dawka nanoszenia w przeliczeniu na substancję czynną), a korzystnie 0,5 - 100 g s. c. /ha.

Dawki nanoszenia olejów B) wynoszą na ogół 0,01 - 20 kg oleju roślinnego/ha, a korzystnie 0,5 - 5 kg oleju roślinnego/ha.

Jak wspomniano, stosunek wagowy A : B składników środków chwastobójczych według wynalazku, jak również ich dawki nanoszenia mogą zmieniać się w szerokim zakresie. Korzystny zakres wartości stosunku wagowego A : B wynosi od 1 : 1 do 1 : 10000, a korzystnie od 1 : 10 do około 1 : 5000.

Żądaną siłę i szybkość działania można ponadto uzyskać np. dzięki wzmacniającym działanie dodatkom, takim jak rozpuszczalniki organiczne i środki powierzchniowo czynne. Takie dodatki pozwalają na ewentualne dalsze obniżenie dawki substancji czynnej.

Środki chwastobójcze według wynalazku mogą np. występować w postaci mieszanych preparatów dwóch składników A i B, np. olejowych koncentratów zawiesinowych, które to preparaty można następnie w znany sposób rozcieńczać wodą przed użyciem, albo w postaci tak zwanych mieszanek zbiornikowych wytwarzanych przez rozcieńczenie wodą oddzielnie sformułowanych składników A i B. Środki chwastobójcze według wynalazku rozcieńcza się zwłaszcza wodą, np. z wytworzeniem dyspersji wodnych, zawiesin wodnych lub emulsji wodnych.

Gdy składniki A i B formułuje się oddzielnie, odpowiednimi preparatami substancji czynnej A są np. rozpuszczalne w wodzie proszki do zawiesin (WP) i granulaty dyspergowalne w wodzie (WDG), a oleje roślinne B można formułować np. w postaci koncentratu do emulgowania (EC).

PL 200 935 B1

Te preparaty są ogólnie znane i opisano je np. w Winnacker-Kijchler, „Chemische Technologie” wyd. 7, C. Hauser Verlag Mϋnchen, wyd. 4. 1986; Wade van Valkenburg, “Pesticide Formulations”,

Marcel Dekker N. Y., 1973; K. Martens, “Spray Drying Handbook”, wyd. 3. 1979, G. Goodwin Ltd. Londyn.

Środki chwastobójcze według wynalazku wytwarza się z użyciem znanych w środkach ochrony roślin substancji pomocniczych i dodatków, takich jak płynne i/lub stałe nośniki, rozcieńczalniki i ewentualnie środki powierzchniowo czynne, takie jak środki adhezyjne, zwilżające, emulgujące i/lub dyspergujące.

Odpowiednimi ciekłymi nośnikami są np. węglowodory alifatyczne i aromatyczne, takie jak toluen, ksylen, a także cykloheksanon, izoforon, dimetylosulfotlenek, dimetyloformamid lub frakcje ropy naftowej.

Jako stałe nośniki odpowiednie są takie minerały jak bentonit, żel krzemionkowy, talk, kaolin, atapulgit i wapień oraz produkty pochodzenia roślinnego, takie jak mąka.

Jako substancje powierzchniowo czynne odpowiednie są eter polietylenoalkilowo-fenylowy, kwas naftalenosulfonowy i jego sole, kwasy fenolosulfonowe i ich sole, sulfoniany alkoholi tłuszczowych oraz podstawione kwasy benzenosulfonowe i ich sole.

Potrzebne substancje pomocnicze i dodatki, takie jak materiały obojętne, środki powierzchniowo czynne, rozpuszczalniki i inne substancje dodatkowe są również znane i opisano je np. w Watkins, „Handbook of Insecticide Dust Diluents and Carriers”, wyd. 2, Darland Books, Caldweil N. J.; H. v. Olphen Introduction to Clay Colloid Chemisty, wyd. 2, J. Wiley & Sons, N. Y.; Marsden „Solvents Guide, wyd. 2, Interscience, N. Y. 1963; McCutcheon's „Detergents and Emulsifiers Annual”, MC Publ. Corp., Ridgewood N. J.; Sisley and Wood, “Encyclopedia of Surface Active Agents”, Chem. Publ. Co. Inc., N. Y. 1964; Schonfeldt, „Grenzflachenaktive Athylenoxidaddukte“, Wiss. Verlagsgesellschaft, Stuttgart 1976; Winnacker-Kiichler „Chemische Technologie, wyd. 7, C. Hauser Verlag Mϋnchen, wyd. 4, 1986.

Na bazie tych preparatów można wytworzyć kompozycję z innymi agrochemicznymi substancjami czynnymi, takimi jak inne herbicydy, fungicydy lub insektycydy, jak również odtrutki, środki zabezpieczające, nawozy i/lub regulatory wzrostu roślin, np. w postaci gotowego preparatu lub mieszanki zbiornikowej.

Gdy składniki A i B formułuje się oddzielnie, preparatami substancji czynnej A mogą być np. rozpuszczalne w wodzie proszki do zawiesin (WP) i granulaty dyspergowalne w wodzie (WDG).

Proszki do zawiesin są preparatami równomiernie dyspergowalnymi w wodzie, które obok substancji czynnej, rozcieńczalnika lub substancji obojętnej zawierają jonowe lub niejonowe środki powierzchniowo czynne (środki zwilżające, środki dyspergujące), np. polioksyetylenowane alkilofenole, polioksyetylenowane alkohole tłuszczowe i alkiloaminy pierwszorzędowe, alkilopolioksyetylenosiarczany, alkanosulfoniany lub alkiloarylosulfoniany, 2,2'-dinaftylometano-6,6'-disulfonian sodu, dibutylonaftalenosulfonian sodu, a także oleilometylotaurynian sodu.

Granulaty można wytwarzać albo przez rozpylenie substancji czynnej lub substancji czynnych na chłonnym zgranulowanym materiale obojętnym lub przez naniesienie koncentratów substancji czynnych wraz ze środkami klejącymi, np. cukrami, takimi jak pentozy lub hekzozy, lub olejami mineralnymi, na powierzchnię nośników, takich jak piasek, kaolinity i granulowane materiały obojętne. Granulaty dyspergowalne w wodzie wytwarza się zazwyczaj bez użycia materiału obojętnego, takimi sposobami jak suszenie rozpyłowe, granulacja w złożu fluidalnym, granulacja talerzowa, mieszanie w mieszalnikach zapewniających duże naprężenia ścinające i wytłaczanie. Odpowiednie substancje czynne można także granulować znanymi sposobami stosowanymi przy wytwarzaniu granulowanych nawozów sztucznych, w razie potrzeby wraz z nawozami.

Oleje roślinne B) można formułować np. jako koncentraty do emulgowania (EC). Koncentraty do emulgowania wytwarza się przez rozpuszczenie lub emulgowanie oleju roślinnego w rozpuszczalniku organicznym, takim jak np. butanol, cykloheksanon, dimetyloformamid, ksylen lub wyżej wrzące związki aromatyczne lub węglowodory, z dodatkiem jednego lub większej liczby jonowych lub niejonowych środków powierzchniowo czynnych (emulgatorów). Jako emulgatory można stosować np. sole wapniowe kwasów alkiloarylosulfonowych, takie jak dodecylobenzenosulfonian wapnia, albo emulgatory niejonowe, takie jak estry poliglikoli i kwasów tłuszczowych, etery alkiloarylowe poliglikoli, etery poliglikoli i alkoholi tłuszczowych, produkty kondensacji tlenku propylenu i tlenku etylenu (np. polimery blokowe), polietery alkilowe, estry sorbitanu i kwasów tłuszczowych, estry polioksyetylenosorbitanu i kwasów tłuszczowych lub inne estry polioksyetylenosorbitu.

Szczególnie korzystnie środki chwastobójcze według wynalazku wytwarza się przez zmieszanie związków o wzorze (I) i/lub ich soli (składniki A) z jednym lub większą liczbą olejów roślinnych jako

PL 200 935 B1 składników B w postaci mieszanki zbiornikowej. W tym sposobie składniki A, np. w postaci preparatu substancji czynnej, takiego jak WP lub WDG, miesza się ze składnikami B, np. w postaci preparatu oleju roślinnego, takiej jak EC, i wodą, np. przez mieszanie mechaniczne. Kolejność dodawania składników jest dowolna. Tak więc można do mieszalnika np. zbiornika, wprowadzić najpierw wodę i do niej dodać skł adników A, a nastę pnie skł adników B. Moż na również dodać do wody najpierw składników B, a potem składników A, względnie składniki A i B można dodać do wody równocześnie.

Składniki A i B mogą również występować razem w preparacie łącznym, np. w koncentracie zawiesinowym na bazie oleju, który znanym sposobem rozcieńcza się z wodą i nanosi.

Koncentraty zawiesinowe na bazie oleju można wytwarzać np. przez zmielenie na mokro w dostępnych w handlu młynach kulowych i dodanie środków powierzchniowo czynnych, jak to omówiono powyżej w odniesieniu do innych typów form użytkowych, przy czym jako składnik olejowy stosuje się olej roślinny B.

Udział substancji czynnych w różnych preparatach może się zmieniać w szerokim zakresie. Przykładowo preparaty zawierają około 10 - 95% wag. substancji czynnych, około 90 - 10% wag. ciekłych lub stałych nośników i ewentualnie do 20% wag. substancji powierzchniowo czynnych. W proszkach do zawiesin stężenie substancji czynnych wynosi np. 10 - 95% wag., a resztę do 100% wag. stanowią składniki zwykle stosowane w preparatach. W granulatach, takich jak granulaty dyspergowalne, zawartość substancji czynnych zależy częściowo od tego czy substancja czynna występuje w postaci ciekłej, czy stałej oraz substancji pomocniczych użytych do granulacji i wypełniaczy. Na ogól zawartość substancji czynnych w granulatach dyspergowalnych w wodzie wynosi 10 - 90% wag. W koncentratach zawiesinowych na bazie oleju zawartość substancji czynnych wynosi na ogó ł 0,1 - 20% wag., korzystnie 0,5 - 10% wag.

Ponadto wymienione preparaty substancji czynnych ewentualnie zawierają znane środki adhezyjne, zwilżające, dyspergujące, emulgujące, polepszające penetrację, konserwujące i przeciw zamarzaniu oraz rozpuszczalniki, wypełniacze, barwniki i nośniki, środki przeciwpieniące, środki hamujące odparowywanie i środki wpływające na wartość pH lub lepkość.

Dzięki stosunkowo niskiej dawce nanoszenia środków chwastobójczych według wynalazku ich wzajemna tolerancja jest pod każdym względem bardzo dobra. W szczególności dzięki kompozycjom według wynalazku osiąga się obniżenie bezwzględnej dawki nanoszenia, porównywalne z dawką stosowaną przy użyciu pojedynczej substancji chwastobójczo czynnej.

Dla dalszego podwyższenia tolerancji i/lub selektywności środków chwastobójczych według wynalazku korzystne może być ich stosowanie w mieszaninie lub oddzielnie, jedne po drugich, ze środkami zabezpieczającymi lub odtrutkami.

Jako środki zabezpieczające lub odtrutki dla środków chwastobójczych według wynalazku mogą być brane pod uwagę związki znane np. z EP-A-333131 (ZA-89/1960), EP-A-269806 (US-A4891057), EP-A-346620 (AU-A-89/34951) i z międzynarodowych zgłoszeń patentowych PCT/EP 90/01966 (WO-91108202) i PCT/EP 90102020 (WO-911078474) oraz cytowanej tam literatury, albo związki wytworzone opisanymi tam sposobami. Inne odpowiednie środki zabezpieczające są znane z EP-A-94349 (US-A-4902304), EP-A-191736 (US-A-4881966) i EP-A-0492366 i cytowanej tam literatury.

W korzystnej postaci wykonania środki chwastobójcze wedł ug niniejszego wynalazku zawierają dodatkowo C) jeden lub większą liczbę związków o działaniu zabezpieczającym lub odtruwającym.

Szczególnie korzystnymi odtrutkami lub środkami zabezpieczającymi albo grupami związków działającymi jako środki zabezpieczające lub odtrutki dla opisanych powyżej środków chwastobójczych według wynalazku są między innymi:

a) związki typu kwasu dichlorofenylopirazolino-3-karboksylowego, korzystnie takie związki jak 1-(2,4-dichlorofenylo)-5-(etoksykarbonylo)-5-metylo-2-pirazolino-3-karboksylan etylu (związek C1-1, mefenpyrdietyl) oraz zbliżone związki, takie jak opisane w publikacji międzynarodowego zgłoszenia WO 91/07874 (PCT/EP 90102020);

b) pochodne kwasu dichlorofenylopirazolokarboksylowego, korzystnie takie związki jak 1-(2,4-dichlorofenylo)-5-metylopirazolo-3-karboksylan etylu (związek C1-2), 1-(2,4-dichlorofenylo)-5-izopropylopirazolo-3-karboksylan etylu (związek C1-3), 1-(2,4-dichlorofenylo)-5-(1,1-dimetyloetylo)pirazolo3-karboksylan etylu (związek C1-4), 1-(2,4-dichlorofenylo)-5-fenylopirazolo-3-karboksylan etylu (związek C1-5) i zbliżone związki, takie jak opisano w EP-A-0333131 i EP-A-0269806;

c) związki typu kwasów triazolokarboksylowych, korzystnie takie związki jak 1-(2,4-dichlorofenylo)-5-trichlorometylo-(1H)-1,2,4-triazolo-3-karboksylan etylu (związek C1-6, fenchlorazol) i zbliżone związki (patrz EP-A-0174562 i EP-A-0346620);

PL 200 935 B1

d) związki typu kwasu dichlorobenzylo-2-izoksazolino-3-karboksylowego, związki typu kwasu 5-benzylo- lub 5-fenylo-2-izoksazolino-3-karboksylowego, korzystnie takie związki jak 5-(2,4-dichlorobenzylo)-2-izoksazolino-3-karboksylan etylu (związek C1-7) lub 5-fenylo-2-izoksazolino-3-karboksylan etylu (związek C1-8) i zbliżone związki, takie jak opisano w publikacji międzynarodowego zgłoszenia

WO 91/08202 (PCT/EP 90/01966);

e) związki typu kwasu 8-chinolinoksyoctowego, korzystnie takie związki jak (5-chloro-8-chinolinoksy)octan (1-metyloheks-1-ylu) (C2-1), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 1,3-dimetylobut-1-ylu (C2-2), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 4-alliloksybutylu (C2-3), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 1-alliloksyprop-2-ylu (C2-4), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan etylu (C2-5), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan metylu (C2-6), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan allilu (C2-7), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 2-(2-propylidenoiminoksy)-1-etylu (C2-8), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 2-okso-prop-1-ylu (C2-9) i zbliżone związki, takie jak opisano w EP-A-0086750, EP-A-0094349 i EP-A-0191736 lub EP-A-0492366;

f) związki typu kwasu (5-chloro-8-chinolinoksy)malonowego, korzystnie takie związki jak (5-chloro-8-chinolinoksy)malonian dietylu, (5-chloro-8-chinolinoksy)malonian diallilu, (5-chloro-8-chinolinoksy)malonian metyloetylu i zbliżone związki zgłoszone i opisane w niemieckim zgłoszeniu patentowym EP-A-0582198;

g) substancje czynne typu pochodnych kwasu fenoksyoctowego lub kwasu propionowego albo aromatycznych kwasów karboksylowych, takie jak np. kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy (ester) (2,4-D), kwas 4-chloro-2-metylofenoksypropionowy (mekoprop), MCPA lub kwas 3,6-dichloro-2-metoksybenzoesowy (ester) (dikamba).

h) związki typu kwasu 5,5-difenylo-2-izoksazolino-3-karboksylowego, korzystnie 5,5-difenylo-2-izoksazolino-3-karboksylan etylu (C3-1, isoksadifen-etyl).

i) związki znane jako środki zabezpieczające np. dla upraw ryżu, takie jak fenklorim (= 4,6-dichloro-2-fenylopirymidyna, Pesticide Manual, wyd. 11, 1997, str. 511-512), dimepiperat (= piperydyno-1-tiokarboksylan S-1-metylo-1-fenyloetylu, Pesticide Manual, wyd. 11, 1997, str. 404-405), daimuron (= 1-(1-metylo-1-fenyloetylo)-3-p-tolilomocznik, Pesticide Manual, wyd 11, 1997, strona 330), kumyluron (= 3-(2-chlorofenylometylo)-1-(1-metylo-1-fenyloetylo)mocznik, JP-A-60/087254), metoksyfenon (= 3,3'-dimetylo-4-metoksybenzofenon, CSB (=1-bromo-4-(chlorometylosulfonylo)benzen, CAS-Reg. Nr. 54091-06-4).

Wymienione związki opisano co najmniej częściowo w EP-A-0640587.

j) inna ważna grupa związków odpowiednich jako środki zabezpieczające i odtrutki znana jest z WO 95107897.

Środki zabezpieczające (odtrutki) z wyżej podanych grup a) do j) zmniejszają działanie fitotoksyczne lub zapobiegają działaniu fitotoksycznemu, które może wystąpić przy stosowaniu środków chwastobójczych według wynalazku w uprawach roślin użytkowych, bez osłabienia skuteczności herbicydów w stosunku do szkodliwych roślin. Tym samym zakres stosowania środków chwastobójczych według wynalazku został znacznie rozszerzony, zwłaszcza przy stosowaniu środków zabezpieczających, jako że dotychczas stosowanie herbicydów było ograniczone lub niewystarczająco skuteczne, to znaczy ich stosowanie w kompozycjach bez środków zabezpieczających w niewielkich dawkach nie pozwalało na wystarczające zwalczenie szkodliwych roślin.

Składniki A i B środków chwastobójczych według wynalazku i wspomniane środki zabezpieczające można stosować razem (jako gotowe preparaty lub w mieszance zbiornikowej) albo w dowolnej kolejności jedne po drugich. Stosunek wagowy środka zabezpieczającego do herbicydu (związek (-ki) o wzorze (I) i/lub jego (ich) sole) moż e się zmieniać w szerokich granicach i korzystnie wynosi od 1 : 100 do 100 : 1, a zwłaszcza od 1 : 100 do 50 : 1. Optymalne ilości herbicydu (-ów) i środka (-ów) zabezpieczającego (-ych) są zależne od typu środka chwastobójczego i/lub zastosowanego środka zabezpieczającego, jak również od rodzaju traktowanych roślin.

Środki zabezpieczające C) można stosować zgodnie z ich właściwościami do obróbki wstępnej nasion roślin uprawnych (zaprawianie nasion) lub można je nanosić przed siewem do bruzd, albo stosować razem z mieszaniną herbicydów przed lub po wzejściu roślin. Nanoszenie przed okresem wzrostu obejmuje zarówno nanoszenie na powierzchnię uprawną przed siewem, jak i nanoszenie na powierzchnię uprawną po siewie, ale przed wzejściem roślin. Korzystne jest wspólne stosowanie z mieszaniną herbicydów. W tym przypadku można stosować mieszanki zbiornikowe lub gotowe preparaty.

Potrzebne dawki nanoszenia środków zabezpieczających mogą się zmieniać w szerokich granicach, w zależności od wskazania i zastosowanego herbicydu i wynoszą z reguły od 0,001 kg do 1 kg, korzystnie od 0,005 kg do 0,2 kg substancji czynnej na hektar. Szczególnie odpowiednie

PL 200 935 B1 środki chwastobójcze według wynalazku uzyskuje się, gdy stosuje się herbicydy z grupy A) w kompozycji z olejami roślinnymi B) i środkiem zabezpieczającym C1-1, C2-1 i/lub C3-1.

Przedmiotem niniejszego wynalazku jest także sposób zwalczania niepożądanych roślin, znamienny tym, że chwastobójczo skuteczną ilość środka według wynalazku nanosi się np. na rośliny, części roślin, nasiona roślin lub powierzchnię uprawną.

W korzystnych sposobach zwią zki o wzorze (I) i/lub ich sole nanosi się w dawkach nanoszenia od 0,1 do 200 g s. c. /ha, a korzystnie od 0,5 do 100 g s. c. /ha. Ponadto szczególnie korzystne jest nanoszenie substancji czynnych w postaci mieszanek zbiornikowych, przy czym poszczególne składniki np. w postaci preparatów, miesza się w zbiorniku z wodą i otrzymaną ciecz opryskową nanosi się. Ponieważ tolerancja roślin użytkowych w stosunku do kompozycji według wynalazku, przy bardzo dobrym zwalczeniu szkodliwych roślin, jest wyjątkowo dobra, można te kompozycje uważać za selektywne. W korzystnym sposobie środki chwastobójcze z kompozycjami substancji czynnych według wynalazku stosuje się do selektywnego zwalczania niepożądanych roślin.

Nanoszenie środków chwastobójczych można prowadzić zwykłym sposobem, np. z użyciem wody jako nośnika, przy dawce oprysku od około 100 do 1000 litrów/ha. Środek można nanosić tak zwaną metodą małoobjętościową i ultramałoobjętościową (ULV), a także w postaci granulatów i mikrogranulatów.

Kompozycje chwastobójcze według wynalazku można korzystnie stosować do zwalczania niepożądanych roślin w uprawach transgenicznych. Transgenicznymi uprawami są takie, w których rośliny zmienione metodami inżynierii genetycznej stały się odporne w stosunku do herbicydów i pestycydów. Tak zmienione rośliny użytkowe pozwalają na selektywny zabieg.

Tym samym wynalazek dotyczy także zastosowania środków chwastobójczych zawierających

w których

R¹ oznacza C2-C4-alkoksyl lub grupę CO-R^a, w której R^a oznacza OH, C1-C4-alkoksyl lub grupę NR^bR^c, w której R^b i R^c są jednakowe lub różne i niezależnie oznaczają atom wodoru lub C1-C4-alkil,

R² oznacza atom chlorowca lub grupę (A)n-NR^dR^e, gdzie n oznacza 0 lub 1, A oznacza grupę CR'R'', gdzie R' i R'' są jednakowe lub różne i niezależnie oznaczają atom wodoru lub C1-C4-alkil, R^doznacza atom wodoru lub C1-C4-alkil, a R^e oznacza grupę acylową, przy czym gdy R¹ oznacza C2-C4-alkoksyl, to wówczas R² może oznaczać także atom wodoru,

R³ oznacza atom wodoru lub C1-C4-alkil, m oznacza 0 lub 1,

X i Y są jednakowe lub róż ne i niezależnie oznaczają C1-C6-alkil, C1-C6-alkoksyl lub grupę C1-C6-alkilotio, przy czym każda z tych trzech grup jest ewentualnie podstawiona jednym lub większą liczbą podstawników wybranych z grupy obejmującej atom chlorowca, C1-C4-alkoksyl i grupę C1-C4-alkilotio, albo C3-C6-cykloalkil, C2-C6-alkenyl, C2-C6-alkinyl, C3-C6-alkenyloksyl lub C3-C6-alkinyloksyl, korzystnie C1-C4-alkil lub C1-C4-alkoksyl,

Z oznacza CH lub atom azotu, i

B) jeden lub większą liczbę olejów roślinnych, do zwalczania niepożądanych szkodliwych roślin, korzystnie w uprawach roślin użytkowych.

Jako rośliny użytkowe, w których mogą być stosowane środki chwastobójcze według wynalazku można wymienić np. zboże (pszenicę, żyto, owies, jęczmień), kukurydzę, ryż, proso, soję, rzepak, słoneczniki i bawełnę.

Korzystne zastosowanie dotyczy użycia środków chwastobójczych zawierających składniki A i B w synergicznie skutecznej ilości.

Wynalazkiem objęte są również mieszaniny jednego lub większej liczby składników A), korzystnie A8, A9, A10, A11, A13, A15 i/lub A16, i jednego lub większej liczby składników B), ewentualnie w połączeniu z jednym lub wię kszą liczbą ś rodków zabezpieczają cych C).

PL 200 935 B1

Jako korzystne przykłady środków chwastobójczych według wynalazku można wymienić następujące kompozycje A8, A9, A10, A11, A13, A15 i A16 z olejami roślinnymi, bez jakiegokolwiek ograniczania się do tych konkretnych kombinacji:

A8 + aktirob B, A8 + hasten, A8 + mero, A8 + rako-binol,

A9 + aktirob B, A9 + hasten, A9 + mero, A9 + rako-binol,

A10 + aktirob B, A10 + hasten, A10 + mero, A10 + rako-binol,

A11 + aktirob B, A11 + hasten, A11 + mero, A11 + rako-binol,

A13 + aktirob B, A13 + hasten, A13 + mero, A13 + rako-binol,

A15 + aktirob B, A15 + hasten, A15 + mero, A15 + rako-binol,

A16 + aktirob B, A16 + hasten, A16 + mero, A16 + rako-binol,

A8 + A15 + aktirob B, A8 + A15 + hasten, A8 + A15 + mero, A8 + A 15 + rako-binol,

A9 + A15 + aktirob B, A9 + A15 + hasten, A9 + A15 + mero, A9 + A 15 + rako-binol,

A8 + A16 + aktirob B, A8 + A16 + hasten, A8 + A16 + mero, A8 + A 16 + rako-binol,

A9 + A16 + aktirob B, A9 + A16 + hasten, A9 + A16 + mero, A9 + A 16 + rako-binol.

Opisane powyżej mieszaniny można stosować z jednym lub większą liczbą środków zabezpieczających. Przykładami korzystnych środków zabezpieczających są

1-(2,4-dichlorofenylo)-5-(etoksykarbonylo)-5-metylo-2-pirazolino-3-karboksylan etylu (C1-1), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 1-metyloheks-1-ylu (C2-1) i 5,5-difenylo-2-izoksazolino-3-karboksylan metylu (C3-1).

Korzyść stosowania środka zabezpieczającego w podanych kompozycjach polega na tym, że ewentualne uszkodzenia roślin użytkowych spowodowane pochodnymi sulfonylomocznika lub innymi chwastobójczo skutecznymi substancjami czynnymi mogą być zmniejszone.

Środki zabezpieczające C1-1, C2-1 i C3-1 można również korzystnie zastąpić lub stosować razem z jednym lub większą liczbą następujących związków:

1-(2,4-dichlorofenylo)-5-metylopirazolo-3-karboksylan etylu (C1-2),

1-(2,4-dichlorofenylo)-5-izopropylopirazolo-3-karboksylan etylu (C1-3),

1-(2,4-dichlorofenylo)-5-(1,1-dimetyloetylo)pirazolo-3-karboksylan etylu (C1-4),

1-(2,4-dichlorofenylo)-5-fenylopirazolo-3-karboksylan etylu (C1-5),

1-(2,4-dichlorofenylo)-5-trichlorometylo-(1H)-1,2,4-triazolo-3-karboksylan etylu (C1-6, fenchlorazol)

5-(2,4-dichlorobenzylo)-2-izoksazolino-3-karboksylan etylu (C1-7),

5-fenylo-2-izoksazolino-3-karboksylan etylu (C1-8),

5-chloro-8-chinolinoksy)octan 1,3-dimetylobut-1-ylu (C2-2), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 4-alliloksybutylu (C2-3), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 1-alliloksyprop-2-ylu (C2-4), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan etylu (C2-5), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan metylu (C2-6), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan allilu (C2-7), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 2-(2-propylidenoiminoksy)-1-etylu (C2-8), (5-chloro-8-chinolinoksy)octan 2-oksoprop-1-ylu (C2-9), (5-chloro-8-chinolinoksy)malonian dietylu, (5-chloro-8-chinolinoksy)malonian diallilu, (5-chloro-8-chinolinoksy)malonian metyloetylu kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy (ester) (2,4-D), ester kwasu 4-chloro-2-metylofenoksypropionowego (mekoprop),

MCPA, kwas 3,6-dichloro-2-metoksybenzoesowy (ester) (dikamba).

Korzystnymi mieszaninami są:

A8 + aktirob B + C3-1, A8 + hasten + C3-1, A8 + mero + C3-1, A8 + rako-binol + C3-1,

A9 + aktirob B + C3-1, A9 + hasten + C3-1, A9 + mero + C3-1, A9 + rako-binol + C3-1,

A10 + aktirob B + C3-1, A10 + hasten + C3-1, A10 + mero + C3-1, A10 + rako-binol + C3-1,

A11 + aktirob B + C3-1, A11 + hasten + C3-1, A11 + mero + C3-1, A 11 + rako-binol + C3-1,

A13 + aktirob B + C3-1, A13 + hasten + C3-1, A13 + mero m + C3-1, A 13 + rako-binol + C3-1,

A 15 + aktirob B + C3-1, A15 + hasten + C3-1, A15 + mero + C3-1, A 15 + rako-binol + C3-1,

A 16 + aktirob B + C3-1, A 16 + hasten + C3-1, A 16 + mero + C3-1, A 16 + rako-binol + C3-1,

A 8+A 15 + aktirob B + C3-1, A 8+A 15 + hasten + C3-1, A 8+A 15 + mero + C3-1, A 8+A 15 + rako-binol + C3-1,

PL 200 935 B1

A 8+A 16 + aktirob B + C3-1, A 8+A 16 + hasten + C3-1, A 8+A 16 + mero + C3-1, A 8+A 16 + rako-binol + C3-1,

A 9+A 15 + aktirob B + C3-1, A 9+A 15 + hasten + C3-1, A 9+A 15 + mero + C3-1, A 9+A 15 + rako-binol + C3-1,

A 9+A 16 + aktirob B + C3-1, A 9+A 16 + hasten + C3-1, A 9+A 16 + mero + C3-1, A 9+A 16 + rako-binol + C3-1.

A 8 + aktirob B + C1-1, A 8 + hasten + C1-1, A 8 + mero + C1-1, A 8 + rako-binol + C1-1,

A 9 + aktirob B + C1-1, A 9 + hasten + C1-1, A 9 + mero + C1-1, A 9 + rako-binol + C1-1,

A 10 + aktirob B + C1-1, A 10 + hasten + C1-1, A 10 + mero + C1-1, A 10 + rako-binol + C1-1,

A 11 + aktirob B + C1-1, A 11 + hasten + C1-1, A 11 + mero + C1-1, A 11 + rako-binol + C1-1,

A 13 + aktirob B + C1-1, A 13 + hasten + C1-1, A 13 + mero + C1-1, A 13 + rako-binol + C1-1,

A 15 + aktirob B + C1-1, A 15 + hasten 4 C1-1, A 15 + mero + C1-1, A 15 + rako-binol + C1-1,

A 16 + aktirob B + C1-1, A 16 + hasten 4 C1-1, A 16 + mero + C1-1, A 16 + rako-binol + C1-1,

A 8+A 15 + aktirob B + C1-1, A 8+A 15 + hasten + C1-1, A 8 + A 15 + mero + C1-1, A 8 + A 15 + rako-binol + C1-1,

A 8+A 16 + aktirob B + C1-1, A 8 + A 16 + hasten + C1-1, A 8+A 16 + mero + C1-1, A 8 + A 16 + rako-binol + C1-1,

A 9+A 15 + aktirob B + C1-1, A 9+A 15 + hasten + C1-1, A 9+A 15 + mero + C1-1, A 9 + A 15 + rako-binol + C1-1,

A 9+A 16 + aktirob B + Cl-1, A 9+A 16 + hasten + Cl-1, A 9+A 16 + mero + C1-1, A 9 + A 16 + rako-binol + C1-1.

Ponadto środki chwastobójcze według wynalazku dla poprawy ich właściwości mogą dodatkowo zawierać stosowane zazwyczaj w mniejszej ilości jedną, dwie lub więcej różnych agrochemicznych substancji czynnych innych niż składniki A (np. herbicydów, insektycydów, fungicydów itd.).

Istnieją liczne możliwości łączenia ze sobą większej liczby substancji czynnych i stosowania ich do zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych, co również stanowi przedmiot wynalazku.

Środki chwastobójcze według wynalazku wykazują znakomitą chwastobójczą skuteczność przeciw szerokiemu spektrum ważnych w rolnictwie szkodliwych roślin jednoliściennych i dwuliściennych. Także trudno zwalczalne wieloletnie chwasty wyrastające z nasion lub kłączy, karczów i innych stałych części roślin o dużej trwałości są również skutecznie zwalczane. Jest przy tym obojętne czy środki chwastobójcze nanosi się przed siewem, przed wzejściem roślin lub po wzejściu roślin.

Środki chwastobójcze według wynalazku mogą być stosowane do zwalczania np. następujących szkodliwych roślin:

chwasty dwuliścienne gatunków Sinapis, Galium, Stellaria, Matricaria, Galinsoga, Chenopodium, Brassica, Urtica, Senecio, Amaranthus, Portulaca, Xanthium, Convolvulus, Ipomoea, Polygonum, Sesbania, Cirsium, Carduus, Sonchus, Solanum, Lamium, Veronica, Abutilon, Datura, Viola, Monochoria, Commelina, Sphenoclea, Aeschynomene, Heteranthera, Papaver, Euphorbia i Bidens.

Chwasty jednoliścienne gatunków Avena, Alopecurus, Echinochloa, Setaria, Panicum, Digitaria, Poa, Eleusine, Brachiaria, Lolium, Bromus, Cyperus, Elytrigia, Sorghum, Apera i Scirpus.

W przypadku stosowania środków chwastobójczych przed kiełkowaniem, wzrost kiełków chwastów zostaje zahamowany, albo chwasty rosną do stadium kiełkowania liści, jednak ich wzrost zostaje zatrzymany i giną całkowicie w przeciągu trzech do czterech tygodni.

Przy stosowaniu środków chwastobójczych według wynalazku na zielone części roślin po wzejściu roślin, bardzo szybko po naniesieniu następuje drastyczne zahamowanie wzrostu chwastów. Chwasty pozostają w takim stadium wzrostu, jak w chwili naniesienia, albo też zamierają po pewnym czasie, dzięki czemu konkurencja chwastów wobec roślin użytkowych zostaje usunięta, a tym samym przez stosowanie nowych środków według wynalazku unika się ilościowych i jakościowych strat w zbiorach.

Mimo, że środki według wynalazku wykazują doskonałą aktywność chwastobójczą w stosunku do chwastów jednoliściennych i dwuliściennych, rośliny użytkowe pozostają nieznacznie lub wcale nie uszkodzone.

Ogólnie można stwierdzić, że przy wspólnym stosowaniu sulfonylomoczników o wzorze (I) i/lub ich soli z jednym lub większą liczbą olejów roślinnych uzyskuje się doskonałe działanie chwastobójcze, przy czym w korzystnej postaci stosowania występuje efekt nadaddytywny (synergiczny), to znaczy działanie w kompozycjach jest silniejsze niż przy osobnym stosowaniu składników kompozycji.

PL 200 935 B1

Taki efekt pozwala między innymi na zmniejszenie dawki nanoszenia, zwalczanie szerszego spektrum chwastów trawiastych i chwastów szerokolistnych, zamknięcie luk działania wobec opornych gatunków chwastów, szybsze i pewniejsze działanie, dłuższy okres działania, całkowite zwalczenie szkodliwych roślin przy jednym lub niewielkiej liczbie zabiegów i rozszerzenie okresów stosowania substancji czynnych w kompozycji.

Podane właściwości są wymagane przy praktycznym zwalczaniu chwastów dla uwolnienia roślin użytkowych od niepożądanej konkurencji roślin szkodliwych, a tym samym dla zapewnienia i/lub podwyższenia jakości i ilości zbiorów. Opisane właściwości środków chwastobójczych według wynalazku wyraźnie przewyższają techniczne normy.

Następujące przykłady wyjaśniają niniejszy wynalazek, bez jakiegokolwiek jego ograniczenia:

A. Przykłady biologiczne

P r z y k ł a d 1

Na otwartej przestrzeni na poletkach o powierzchni 6 m² zasiano wczesną wiosną kukurydzę. Po wysiewie obok kukurydzy wyrosły gatunki chwastów podanych w tabeli 1. Po 24 dniach poletka spryskano preparatami substancji czynnych w dawce zwykle stosowanej w praktyce, to jest 400 l/ha. Preparaty substancji czynnych zawierały około 30 g związku A8 w kompozycji z 30 g środka zabezpieczającego C3-1, które w postaci dyspergowalnego w wodzie granulatu na bazie kaolinu zdyspergowano w około 400 l wody. Oleje roślinne domieszano do stanowiącej mieszankę zbiornikową cieczy opryskowej w ilości zapewniającej podane w tabeli dawki nanoszenia. Po 2 tygodniach od naniesienia oceniono działanie według następującego kryterium: 100% oznacza uszkodzenie całkowite, 0% oznacza brak działania.

Wyniki podano w tabeli 1, przy czym w nawiasach podano działanie kompozycji herbicydu/środka zabezpieczającego i oleju roślinnego przy oddzielnym stosowaniu. Uszkodzenie np. Setaria viridis wynosi 42% przy oddzielnym stosowaniu kompozycji herbicydu/środka zabezpieczającego A8 + C3-1 i 0% przy oddzielnym stosowaniu olejów roślinnych.

T a b e l a 1

Olej roślinny	Dawka (1/ha)	SETVI Działanie (%)	CHEAL Działanie (%)	CHEFI Działanie (%)	STEME Działanie (%)
aktirob B	1,33	99 (42+0)	99 (27+0)	99 (25+0)	100 (10+0)
	2,0	99 (42+0)	99 (27+0)	100 (25+0)	100 (10+0)
rako-binol	0,67	99 (42+0)	91 (27+0)	94 (25+0)	99 (10+0)
	1,0	99 (42+0)	96 (27+0)	99 (25+0)	100 (10+0)
mero	2,0	100(42+0)	98 (27+0)	99 (25+0)	100 (10+0)

Skróty:

SETVI = Setaria viridis

CHEAL = Chenopodium album

CHEFI = Chenopodium ficifolium

STEME = Stellaria media l/ha = litrów/hektar

We wszystkich przypadkach wykazano synergiczne działanie środków chwastobójczych według wynalazku.

P r z y k ł a d 2

Na otwartej przestrzeni na poletkach o powierzchni 10 m2 zasiano wczesną wiosną kukurydzę i Sorghum sudanense. Po wysiewie obok wysianych gatunków wyrosł y gatunki chwastów podanych w tabeli 2. Po 22 dniach poletka spryskano preparatami substancji czynnych w dawce zwykle stosowanej w praktyce, 300 l/ha. Preparaty substancji czynnych zawierały około 30 g związku A8 w kompozycji z 30 g środka zabezpieczającego C3-1, w postaci dyspergowalnego w wodzie granulatu na bazie kaolinu, który zdyspergowano w około 300 l wody. Oleje roślinne domieszano do stanowiącej mieszankę zbiornikową cieczy opryskowej w ilości według podanych w tabeli dawek nanoszenia. Po 12 dniach od naniesienia oceniono działanie według następującego kryterium: 100% oznacza uszkodzenie całkowite, 0% oznacza brak działania.

Wyniki podano w tabeli 2, przy czym w nawiasach podano działanie kompozycji herbicydu/środka zabezpieczającego i oleju roślinnego przy oddzielnym stosowaniu:

PL 200 935 B1

T a b e l a 2

Olej roślinny	Dawka (l/ha)	SORSU Działanie (%)	CHEAL Działanie (%)	ZEAMX (kukurydza) Działanie (%)
aktirob B	1,33	98 (83+0)	75 (25+0)	0
	2,0	98 (83+0)	78 (25+0)	0
rako-binol	0,67	91 (83+0)	55 (25+0)	0
	1,0	98 (83+0)	75 (25+0)	0
mero	2,0	100 (83+0)	80 (25+0)	0

Skróty

CHEAL = Chenopodium album

SORSU = Sorghum sudanense

ZEAMX = Zea mays l/ha = litrów /hektar

Przykład wykazuje synergiczne działanie w stosunku do chwastów, a jednocześnie doskonałą selektywność wobec roślin użytkowych.

P r z y k ł a d 3

Nasiona lub kłącza chwastów jedno- i dwuliściennych i roślin użytkowych umieszczono w doniczkach o średnicy 9-13 cm w glebie piaszczysto-gliniastej i przykryto glebą. Doniczki umieszczono w szklarni w optymalnych warunkach wzrostu. W stadium drugiego do trzeciego liścia, to znaczy około trzech tygodni od początku wzrostu, rośliny doświadczalne potraktowano herbicydami i olejem roślinnym w różnych dawkach, z użyciem dyspersji wodnej albo zawiesin lub emulsji, opryskując zielone części roślin przy dawce nanoszenia wody wynoszącej w przeliczeniu 300 l/ha. Doniczki dla dalszego wzrostu roślin umieszczono w szklarni w optymalnych warunkach. Ocenę optyczną uszkodzeń roślin użytkowych i roślin szkodliwych przeprowadzono po 2-3 tygodniach po potraktowaniu według następującego kryterium: 100% oznacza uszkodzenie całkowite, 0% oznacza brak działania.

Wyniki prób podano w następującej tabeli, przy czym w nawiasach podano działanie kompozycji herbicydu/środka zabezpieczającego i oleju roślinnego przy oddzielnym stosowaniu:

T a b e l a 3

	Herbicyd	Olej roślinny	ECHCG	SORHA	CHEAL
Typ	Dawka kg/ha	Typ	Dawka l/ha	Działanie (%)	Działanie (%)	Działanie (%)
X1	0,015	aktirob B	1	70 (0+0)	60 (0+0)	70 (0+0)
X1	0,015	hasten	1	70 (0+0)	60 (0+0)	70 (0+0)
X1	0,015	rako-binol	1	70 (0+0)	50 (0+0)	75 (0+0)
X1	0,015	mero	1	75 (0+0)	60 (0+0)	75 (0+0)
V1	0,015	aktirob B	1	0 (0+0)	0 (0+0)	0 (0+0)
V1	0,015	hasten	1	15 (0+0)	0 (0+0)	0 (0+0)
V1	0,015	rako-binol	1	0 (0+0)	0 (0+0)	0 (0+0)
V1	0,015	mero	1	30 (0+0)	15 (0+0)	0 (0+0)

Skróty:

ECHCG = Echinochloa crus galli SORHA = Sorghum halepense CHEAL = Chenopodium album X1 = A8 + C3-1

V1 = nikosulfuron l/ha = litrów/hektar

PL 200 935 B1

P r z y k ł a d 4

Ryż i Cyperus esculentus jako typową roślinę szkodliwą umieszczono w zamkniętych plastykowych doniczkach w szklarni w warunkach zalanego pola ryżowego (wysokość wody nad powierzchnią

2-3 cm) i opryskano preparatem substancji czynnej w dawce nanoszenia wody wynoszącej w przeliczeniu 600 l/ha.

Następnie rośliny doświadczalne pozostawiono w szklarni w optymalnych warunkach wzrostu. Po około 3 tygodniach po naniesieniu dokonano oceny optycznej uszkodzonych roślin w porównaniu do roślin niepotraktowanych według następującego kryterium: 100% oznacza uszkodzenie całkowite, 0% oznacza brak działania.

T a b e l a 4

Herbicyd	Olej roślinny	Ryż	CYPES
Substancja czynna	Dawka kg/ha	Typ	Dawka l/ha	Działanie (%)	Działanie(%)
A13	0,004	hasten	1	0 (0+0)	75 (35+0)
A13	0,004	hasten	2	0 (0+0)	85 (35+0)

Skróty:

CYPES = Cyperus esculentus kg/ha = kilogram/hektar

Claims

1. Środek chwastobójczy zawierający co najmniej jeden sulfonylomocznik jako substancję czynną, znamienny tym, że zawiera

A) jeden lub większą liczbę sulfonylomoczników o ogólnym wzorze (I) i/lub ich soli w którym

R² oznacza atom chlorowca lub grupę (A)n-NR^dR^e gdzie n oznacza 0 lub 1, A oznacza grupę CR'R'', gdzie R' i R'' są jednakowe lub różne i niezależnie oznaczają atom wodoru lub C1-C4-alkil, R^doznacza atom wodoru lub C1-C4-alkil, a R^e oznacza grupę acylową, przy czym gdy R¹ oznacza C2-C4-alkoksyl, to wówczas R² może oznaczać także atom wodoru,

R³ oznacza atom wodoru lub C1-C4-alkil, m oznacza 0 lub 1, korzystnie 0,

Z oznacza CH lub atom azotu, oraz

B) jeden lub większą liczbę olejów roślinnych.

2. Środek chwastobójczy według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera synergicznie skuteczną ilość kompozycji związków o wzorze (I) i/lub ich soli (związków typu A) z olejami roślinnymi.

PL 200 935 B1

3. Środek chwastobójczy według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że zawiera dodatkowo jeden lub większą liczbę innych składników wybranych z grupy obejmującej agrochemiczne substancje czynne innego rodzaju, dodatki zwykle stosowane w środkach ochrony roślin i substancje pomocnicze stosowane do formułowania.

4. Sposób zwalczania szkodliwych roślin, znamienny tym, że środek chwastobójczy zdefiniowany w jednym z zastrz. 1 - 3, nanosi się przedwschodowo, powschodowo albo przedwschodowo i powschodowo na rośliny, części roślin, nasiona roślin lub na glebę.

5. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że służy do selektywnego zwalczania szkodliwych roślin w uprawach roślin użytkowych.

6. Zastosowanie środka chwastobójczego zdefiniowanego w zastrz. 1 - 3 do zwalczania szkodliwych roślin.

7. Sposób wytwarzania środka chwastobójczego zdefiniowanego w zastrz. 1 - 3, znamienny tym, że związek lub związki o wzorze I i/lub ich sole (związki typu A) miesza się z jednym lub większą liczbą olejów roślinnych.

8. Sposób według zastrz. 7, znamienny tym, że składniki A i B miesza się z wodą z wytworzeniem mieszanki zbiornikowej.