[go: up one dir, main page]
Gaan na inhoud

Nigerië

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Federale Republiek Nigerië
Federal Republic of Nigeria (Engels)
Jamhuriyar Taraiyar Nijeriya (Hausa)
Ọ̀hàńjíkọ̀ Ọ̀hànézè Naìjíríyà (Igbo)
Orílẹ̀-èdè Olómìniira Aláàpapọ̀ Nàìjíríà (Joroeba)
Vlag van Nigerië Wapen van Nigerië
Vlag Wapen
Nasionale leuse:
Unity and Faith, Peace and Progress
(Engels vir: "Eenheid en vertroue, vrede en vooruitgang")
Volkslied: Arise, O Compatriots
(Engels vir: "Staan op, o landgenote")
Ligging van Nigerië
Hoofstad Abuja

9°4′N 7°29′O / 9.067°N 7.483°O / 9.067; 7.483

Grootste stad Lagos

6°27′N 3°23′O / 6.450°N 3.383°O / 6.450; 3.383

Amptelike tale Engels
Nasionale tale: Hausa, Igbo en Joroeba[1]
Regering Federale presidensiële
grondwetlike republiek
Bola Tinubu
Kashim Shettima
Onafhanklikheid
• Noord-Nigeriese protektoraat
• Suid-Nigeriese protektoraat
• Vereniging van Suid-
en Noord-Nigerië
• Verklaar en erken
• Republiek
• Huidige grondwet
 van die Verenigde Koninkryk
1 Januarie 1900
1 Januarie 1900

1 Januarie 1914
1 Oktober 1960
1 Oktober 1963
29 Mei 1999
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%) 		 
923 769 km2  (31ste)
356 669 myl2
1,4
Bevolking
 - 2023-skatting
 - 2006-sensus
 - Digtheid 		 
230 842 743[2] (7de)
140 431 790
218 / km2 (42ste)
564,6 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita 		2023-skatting

$1 373 miljard[3] (27ste)
$6 178[3] (141ste)

BBP (nominaal)
 - Totaal
 - Per capita 		2023-skatting

$506,601 miljard[3] (31ste)
$2 280[3] (145ste)

MOI (2021) 0,535[4] (163ste)  –  laag
Gini (2018) 35,1[5] –  hoog
Geldeenheid Naira (₦) (NGN)
Tydsone
 - Somertyd 		WAT (UTC+1)
nie toegepas nie (UTC+1)
Internet-TLD .ng
Skakelkode +234

Nigerië (Engels: Nigeria, [naɪˈdʒɪəriə], luister (hulp·inligting); Hausa: Nijeriya; Igbo: Naijiria; Joroeba: Nàìjíríà), amptelik die Federale Republiek Nigerië (Engels: Federal Republic of Nigeria; Hausa: Jamhuriyar Taraiyar Najeriya; Igbo: Ọ̀hàńjíkọ̀ Ọ̀hànézè Naìjíríyà; Joroeba: Orílẹ̀-èdè Olómìniira Àpapọ̀ Nàìjíríà), is 'n federale presidensiële grondwetlike republiek geleë in Wes-Afrika, aangrensend aan Benin in die weste, Tsjad en Kameroen in die ooste, en Niger in die noorde. Sy kus is in die suide aan die Golf van Guinee in die Atlantiese Oseaan geleë. Die land bestaan uit 36 deelstate en die federale hoofkwartier is in die streek van die hoofstad, Abuja. Nigerië is amptelik 'n sekulêre land.[6]

Kaart van Nigerië
Topografiese kaart van Nigerië
Verspreiding van tale in Nigerië in 1979
Kaart van Nigerië, met deelstaatsgrense, stede en dorpe

Die hedendaagse Nigerië het 'n geskiedenis van talle koninkryke en stamstate wat deur die millennia gekom en gegaan het. Die moderne land se oorsprong kom uit die Britse koloniale bewind van die 19de eeu, en die samesmelting van die Noord- en Suid-Nigeriese protektorate in 1914. Die Britte het administratiewe en wetlike strukture gevestig en die gebied onregstreeks deur kapteinskappe beheer. Nigerië het in 1960 'n formele onafhanklike federasie geword, en was daarna, vanaf 1967 tot 1970, in 'n burgeroorlog gedompel. Sedertdien het die regerings gereeld tussen demokraties verkose regerings en militêre diktature gewissel, totdat dit in 1999 'n stabiele demokrasie gekry het. Die presidensiële verkiesing in 2011 word as die redelikste vry en regverdige verkiesing tot dusver beskou.[7]

Daar word dikwels na Nigerië as die "Reus van Afrika" verwys, oor sy groot bevolking en ekonomie.[8] Met 'n bevolking van sowat 205 miljoen is Nigerië die digsbevolkte land in Afrika en die sewende digsbevolkte land in die wêreld – volgens die lys van lande volgens bevolking. Nigerië het ook die jongste bevolking in die wêreld.[9][10] Die land word ook as 'n multinasionale land gereken, met sy meer as 500 etniese groepe, waarvan die drie grootste, die Hausa, Igbo en die Joroeba is. Die etniese groepe praat 500 verskillende tale, en word met 'n wye verskeidenheid van kulture vereenselwig.[11][12] Die amptelike taal is Engels, terwyl Hausa, Igbo en Joroeba as nasionale tale erken word en in die parlement gebruik mag word. Nigerië word rofweg verdeel in die helfte wat Christene is, wat merendeels in die suide van die land bly, en Moslems in die noordelike streke. 'n Minderheid van die bevolking bedryf inheemse gelowe, soos die Igbo- en die Joroeba-boorlinge.

Nigerië is sedert 2015 die wêreld se 20ste grootste ekonomie. Dit het Suid-Afrika in 2014 verbygesteek om Afrika se grootste ekonomie te word.[13][14] Nigerië word deur die Wêreldbank as 'n ontluikende mark beskou;[15] Dit is geïdentifiseer as 'n streeksmag op die Afrikakontinent,[16][17][18] 'n middelmag in internasionale aangeleenthede,[19][20][21][22] en is ook geïdentifiseer as 'n ontluikende wêreldmag.[23][24][25] Dit word ook gelys as een van die "Volgende Elf" ekonomiese magte wat op die punt staan om een van die magtigste in die wêreld te word. Nigerië is 'n lidland van die Afrika-unie, Britse Statebond, Ekonomiese Gemeenskap van Wes-Afrika-state, OPUL, Organisasie van Islamitiese Samewerking en die Verenigde Nasies.

Die noordooste van die land is sedert 2002 deur sektariese geweld van Boko Haram, 'n Islamitiese beweging, geteister wat daarop aandring dat die sekulêre stelsel afgeskaf en met sjaria-gebruike vervang word.[26][27] President Goodluck Jonathan het in Mei 2014 gesê dat Boko Haram minstens 12 000 mense doodgemaak en sowat 8 000 vermink het.[28] Terselfdertyd het die buurstate van Benin, Tsjad, Kameroen en Niger met Nigerië saamgespan in die stryd, nadat 276 skoolmeisies deur die groep ontvoer is en die aanvalle na al die aangrensende lande uitgebrei het.[29]

Naas Hollywood (Verenigde State) en Bollywood (Indië) het Nigerië (Nollywood) die grootste filmbedryf ter wêreld. Bekende akteurs sluit in Genevieve Nnaji, Kate Henshaw-Nuttal en Richard Mofe Damijo. Things Fall Apart deur Chinua Achebe Afrika se gewildste en mees verkoopte literêre stuk ooit, vertaal in meer as 40 tale regoor Afrika en die wêreld.[30]

Etimologie

[wysig | wysig bron]

Die naam Nigerië is afgelei van die Nigerrivier wat deur die land vloei. Die naam is blykbaar in die laat 19de eeu verewig deur die Britse joernalis, Flora Shaw, wat later met Baron Frederick Lugard, 'n Britse koloniale administrateur, getroud is. Die woord Niger kom vermoedelik van die Toearegse woord egerew n-igerewen, af wat voor die 19de eeu deur die inwoners langs die middel-dele van die Nigerrivier by Timboektoe gebly het.[31]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Vroeë tye (500 v.C.–1500)

[wysig | wysig bron]
Nok-beeldhouwerk uit terracotta

Die Nok-beskawing van Noord-Nigerië het tussen 500 v.C. en 200 n.C. gefloreer en lewensgrootte terracotta-beeldhouwerk gemaak wat, as die eerste kunswerke in die Sub-Sahara-streek, aangeteken is.[32][33][34][35]

Die Koninkryk Nri van die Igbo-volk is in die 10de eeu gekonsolideer en het voortgegaan om te heers totdat hulle hul soewereiniteit in 1911 aan die Britte moes afstaan. Die stad Nri word beskou as die oorsprong van die Igbo-kultuur.[36]

Die Joroeba-koninkryk Ife en Ojo in Suidwes-Nigerië het respektiewelik in die twaalfde en 14de eeu prominensie gekry. Die oudste tekens van mense se vestiging by Ife se huidige gebied was in die 9de eeu,[37] en die kultuur het terracotta en bronsbeelde ingesluit.

Middeleeue (1500–1800)

[wysig | wysig bron]
Benin-stad gedurende die 17de eeu met die Oba van Benin en sy gevolg. Hierdie illustrasie kom uit die Europese boek, Description of Africa, wat in 1668 in Amsterdam gepubliseer is.[38]
'n Koninklike Bini-masker, een van Nigerië se bekendste artefakte uit die 16de eeu

Met die territoriale hoogtepunt in die laat 17de- en vroeë 18de eeu het die Oyo-koninkryk sy invloed van Wes-Nigerië na die hedendaagse Togo uitgebrei. Die Edo-koninkryk van Benin is in die suidweste van Nigerië gesetel. Benin se mag het vanaf die 15de eeu tot in die 19de eeu geduur. Die oorheersing het gestrek tot by die stad Eko ('n Edo-naam wat later deur die Portugese Ryk na Lagos verander is, en het selfs verder gestrek.[39]

Talle bewoners van die hedendaagse Nigerië het deur die eeue heen met handelaars van Noord-Afrika handel gedryf. Stede in die gebied het streeksentrums in 'n breër netwerk van handelsroetes oor 'n gebied van Wes-, tot Sentraal- en Noord-Afrika geword. Die Spaanse en Portugese was in die 16de eeu die eerste Europeërs wat beduidende regstreekse handel met die hedendaagse Nigerië in die hawe, wat hulle Lagos gedoop het, en in Calabar, begin het.[40][40][41]

Brits-Nigerië (1800–1960)

[wysig | wysig bron]
"Up-River Chiefs, Calabar", 19de eeu
'n Posseël met Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk in 1953

Europese lande soos die Verenigde Koninkryk, Nederland, Portugal en nie-staatsinstellings soos private maatskappye, sowel as verskeie Afrikalande en nie-regerings-entiteite het met die slawehandel begin. In sy stryd om later die slawehandel stop te sit, bombardeer die Verenigde Koninkryk in 1851 Lagos tydens die Lagos Koningskap-magstryd om die pro-slawehandel Oba Kosoko tot 'n val te bring, en help om Oba Akitoye aan bewind te bring. Brittanje annekseer Lagos in Augustus 1861 as 'n kolonie van die Britse Ryk en Britse sendelinge brei hul werksaamhede uit na die binneland.

Na die Tweede Wêreldoorlog het die eise vir onafhanklikheid die Britse regering genoop om vir Nigerië selfregering te bied, wat gegrond was op verteenwoordiging, wat al hoe meer in die rigting van 'n federale stelsel beweeg het. Nigerië het in 1960 onafhanklik geword.

Burgeroorlog (1967–1970)

[wysig | wysig bron]
Biafra, toe dit in Junie 1967 sy onafhanklikheid van die res van Nigerië verklaar het

Die onewewigtigheid en korrupsie met die verkiesings- en politieke prosesse het in 1966 tot verskeie staatsgrepe gelei. Die eerste staatsgreep was in Januarie 1966 onder leiding van Igbo-soldate. Die eerste minister, Ababakar Tafawa Balewa, die premiers van die noordelike streek, Ahmadu Bello, en premier Ladoke Akintola van die westelike streek, is deur die opstandelinge vermoor. Die samesweerders het egter gesukkel om 'n sentrale regering saam te stel.

'n Teenstaatsgreep, hoofsaaklik onder aanvoering van militêre offisiere uit die noorde, het gesorg dat lt.kol. Yakubu Gowon, staatshoof word. Spanning het opgebou tussen die suide en die noorde. Igbos in die noordelike stede is onderdruk, en baie van hulle het na die oostelike streek gevlug.

In Mei 1967 verklaar die oostelike streek hul onafhanklikheid onder aanvoering van lt.kol. Emeku Ojukwa en noem dit Biafra.[42] Die Nigeriese burgeroorlog begin amptelik toe die Nigeriese regeringskant (hoofsaaklik gerugsteun deur soldate van die noorde en weste) Biafra op 6 Julie 1967 by Garkem aanval. Die oorlog duur vir dertig maande en Biafra word vir 'n lang tydperk onder beleg geplaas en afgesny van enige handel of voorrade. Die oorlog eindig in Januarie 1970.[43] Die geraamde dodetal in die voormalige oostelike streek tydens die burgeroorlog was tussen 1 tot 3 miljoen mense wat in gevegte, siektes en hongersnood dood is.[44]

Lande soos Frankryk, Egipte, die Sowjetunie, die Verenigde Koninkryk, Israel en ander was almal baie diep, agter die skerms, by die oorlog betrokke. Brittanje en die Sowjetunie was die militêre steun vir die Nigeriese regering, terwyl Frankryk en ander lande die Biafrane gesteun het. Nigerië het Egiptiese vlieëniers in sy lugmag gebruik.[45][46]

Militêre juntas (1970–1999)

[wysig | wysig bron]
Olusegun Obasanjo was 'n militêre president wat die land van 1976 tot 1979 regeer het
Bida Emirate durbar feestelikhede, 2001
Vroue in Noord-Nigerië
Bola Tinubu, die huidige president sedert Mei 2023
Kinders by 'n skool in Ile-Ife, Nigerië

Gedurende die 1970's se olie-opbloei het Nigerië lid van OPUL geword, maar ondanks die miljoene wat die land skatryk gemaak het, het die militêre regering weinig gedoen om die lewenstandaarde van die bevolking op te hef, of die land se infrastruktuur te verbeter. Afgesien van die olie-industrie is daar niks ander strukture van die ekonomie vir stabiliteit ontwikkel nie. Dit was 'n ernstige bedreiging vir federalisme in die land.[47]

Aan die begin van 1979 het Nigerië vir 'n kort tydjie na 'n demokrasie teruggekeer toe Obasanjo sy mag na 'n burgerlike regering onder Shehu Shagari oorgedra het. Die Shagari-regering is deur die grootste deel van die Nigeriese gemeenskappe as korrup en onbeholpe beskou. Muhammadu Buhari se staatsgreep in 1984 is deur die land se inwoners verwelkom.[48] Buhari het baie veranderinge beloof, maar sy regering het nie veel beter as sy voorganger gevaar nie. Sy bewind is in 1985 deur nog 'n staatsgreep omver gewerp.[49]

Ibrahim Babangida het homself as president en opperbevelhebber van die weermag verklaar. Hy het 1990 as die datum vasgestel wanneer daar na 'n demokratiese regering teruggekeer sou word. Babangida se bewind is gekenmerk deur 'n vlaag van politieke bedrywighede: hy het die Internasionale Monetêre Fonds se strukturele aanpassingsplan ingestel om te help met die terugbetaling van die land se wurgende internasionale skuldlas. Hy het Nigerië by die Organisasie van Islamitiese Samewerking laat aansluit wat spanning onder geloofsgroepe in die land veroorsaak het.[50]

Babangida oorleef 'n mislukte staatsgreep en skuif sy belofte vir demokrasie aan na 1992. Vrye verkiesings is uiteindelik op 12 Junie 1993 gehou met 'n presidensiële oorwinning vir Moshood Kashimawo Olawale Abiola, maar Babangida verklaar die uitslae ongeldig en ontketen 'n vlaag van openbare geweld wat die land vir etlike weke afgesluit het van die buitewêreld. Hy hou uiteindelik sy woord gestand om afstand te doen van sy bewind, maar wys Ernest Shonekan aan as die tussentydse staatshoof.[51] Babangida se bewind word as die mees korrupte gesien, wat daarvoor verantwoordelik was dat 'n kultuur van korrupsie in Nigerië gevestig is.[52]

Sani Abacha onttroon vir Shonekan laat in 1993 as die tussentydse heerser en gebruik brutale gewelddadige metodes om burgerlike onrus te onderdruk. Sy bewind eindig aan die einde van 1998 toe sy lyk onder verdagte omstandighede ontdek is.[53]

Sy opvolger, Gen. Abdulsalami Abubakar, aanvaar op 5 Mei 1999 'n nuwe grondwet wat veelparty-verkiesings toelaat. Op 29 Mei 1999 handig Abubakar die bewind oor aan die wenner van die verkiesing, Obasanjo, wat intussen uit die weermag getree het.[54]

Olusegun Obasanjo, die voormalige militêre staatshoof, bring sy land terug na demokrasie toe hy in 1999 die nuwe president van Nigerië word. Dit beëindig byna 33 jaar se militêre bewind. Hoewel die verkiesings wat vir Obasanjo in 1999, en weer in 2003 as staatshoof aangewys het, is die verkiesings nie as vry en regverdige verkiesings beskou nie.

Muhammadu Buhari verslaan in Maart 2015 vir Goodluck Jonathan by die stembus met 'n geraamde 2 miljoen meerderheidstem.[55][56][57][58] In Mei 2023 is Buhari opgevolg deur Bola Tinubu ná 'n omstrede verkiesing wat deur die opposisie nie erken word nie.[59]

Misdaad en interne konflik

[wysig | wysig bron]

Nigerië huisves 'n redelik omvattende netwerk van georganiseerde misdaad, wat veral in die dwelmhandel aktief is. Nigeriese misdaadgroepe is diep betrokke by dwelmhandel, verskeep heroïen van Asië na Europa en die Amerikas; en kokaïen van Suid-Amerika af na Europa en Suid-Afrika.[60][61]

President Goodluck Jonathan het in Mei 2014 verklaar dat die ekstremistiese insurgente van Boko Haram minstens 12 000 mense doodgemaak en 8 000 vermink het.[28] In Mei 2014 het Benin, Tsjad, Kameroen en Niger kragte met Nigerië saamgesnoer om Boko Haram te beveg. Dit was na die 2014 Chibok-voorval toe 276 skoolmeisies deur die terroristegroep ontvoer is.[29] In Desember 2018 het 'n Boko Haram-splintergroep 'n voorverkiesingsaanval op die strategiese grensdorp Baga uitgevoer. Minstens 10 mense het omgekom en honderde het na Maiduguri, die hoofstad van Borno-deelstaat, gevlug.[62]

Volgens Amnestie Internasionaal het minstens 3 641 mense van 2016 tot 2018 omgekom en duisende meer is ontwortel in 'n groeiende konflik tussen Christenboere en die Fulani wat Moslembeeswagters is. In 310 wedersydse aanvalle is mense doodgebrand, kinders vermoor, statte afgebrand, voedselvoorrade gesteel en gesinne wees agtergelaat in veral die Taraba- en Kaduna-deelstate van Sentraal-Nigerië. Daar is gevrees dat hierdie geskil oor land en weiding selfs dodeliker kan uitkring as die Boko Haram-insurgensie. Nigeriese sekuriteitsmagte is beskuldig dat hulle nalaat of traag is om op sekuriteitsverslae of aanvalle te reageer, en die regering insgelyk dat hulle nie die skuldiges vervolg nie. Amptenare sou ook die blaam op hul politieke teenstanders plaas.[63]

In een dekade (2010–2020) het vermoedelik meer as 60 000 Nigeriërs omgekom in Boko Haram en Islamic State West Africa (ISWAP, 'n groeiende splintergroep) se jihad-terreur op gemeenskappe en bestaansboere.[64] Volgens die International Committee on Nigeria (Icon) het Boko Haram 43 242 Nigeriërs in hierdie tydperk om die lewe gebring, terwyl aanvalle deur ekstremiste onder die nomadiese Fulani-bevolking 'n verdere 17 284 slagoffers geëis het. Gevolglik het Icon gewaarsku dat 'n grootskaalse volksmoord kan uitbreek.[64] Bernard-Henri Lévy het na 'n besoek aan Nigerië aan die House of Lords verslag gedoen dat 'n lae-intensiteit oorlog teen Christene gevoer word, en dat hul grootskaalse uitwissing beswaarlik in Nigerië of die buiteland in aanmerking geneem word.[64] PSJ UK meen dat hulle oor bewyse beskik dat Boko Haram van 2009 tot 2017 sowat 900 kerke afgebrand of gebombardeer het in aanvalle wat tot in Mali, Niger en Burkina Faso uitgevoer is. Die Britse regering glo egter dat die meerderheid slagoffers Moslems was, ten spyte van toenemende aanvalle op Christene.[64]

Deelstate

[wysig | wysig bron]
Politiese kaart van Nigerië
Deelstaate
  1. Abia
  2. Adamawa
  3. Anambra
  4. Akwa Ibom
  5. Bauchi
  6. Bayelsa
  7. Benue
  8. Borno
  9. Cross River
  10. Delta
  11. Ebonyi
  12. Enugu
  1. Edo
  2. Ekiti
  3. Gombe
  4. Imo
  5. Jigawa
  6. Kaduna
  7. Kano
  8. Katsina
  9. Kebbi
  10. Kogi
  11. Kwara
  12. Lagos
  1. Nasarawa
  2. Niger
  3. Ogun
  4. Ondo
  5. Osun
  6. Oyo
  7. Plateau
  8. Rivers
  9. Sokoto
  10. Taraba
  11. Yobe
  12. Zamfara
Gebied
Federale Hoofstadgebied (FHG)

Klimaat

[wysig | wysig bron]
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Klimaat van Nigerië.
Klimaatsones in Nigerië volgens die Köppen-klimaatklassifikasie

Nigerië het 'n uiteenlopende landskap. Die verre suide word gedefinieer deur sy tropiese reënwoudklimaat, waar jaarlikse reënval 1 500 tot 2 000 millimeter per jaar is.[65]In die suidooste is die Obudu-plato. Kusvlaktes word in beide die suidweste en die suidooste aangetref.[66] Wortelboommoeras word langs die kus gevind.[67]

Die gebied naby die grens met Kameroen naby die kus is ryk reënwoud en deel van die Cross-Sanaga-Bioko-kuswoude-ekostreek, 'n belangrike sentrum vir biodiversiteit. Dit is 'n habitat vir die dril-primaat, wat slegs in hierdie gebied en oorkant die grens in Kameroen in die natuur voorkom. Die gebiede rondom Calabar, Cross River Staat, ook in hierdie woud, bevat glo die wêreld se grootste verskeidenheid skoenlappers. Die gebied van suidelike Nigerië tussen die Niger- en die Dwarsrivier het die grootste deel van sy woud verloor as gevolg van ontwikkeling en oes deur vergroote bevolking, en is vervang deur grasveld.

Alles tussen die verre suide en die verre noorde is savanne (onbeduidende boombedekking, met grasse en blomme wat tussen bome voorkom). Reënval is meer beperk tot tussen 500 en 1 500 millimeter per jaar.[65] Die savannesone se drie kategorieë is Guinese woud-savanne-mosaïek, Soedan-savanne en Sahel-savanne. Guinese woud-savanne-mosaïek is vlaktes van lang gras wat deur bome onderbreek word. Soedan savanne is soortgelyk, maar met korter grasse en korter bome. Sahel-savanne bestaan uit kolle gras en sand, wat in die noordooste voorkom.[67] In die Sahel-streek is reën minder as 500 millimeter per jaar, en die Sahara-woestyn beweeg nader.[65] In die droë noordoostelike hoek van die land lê die Tsjadmeer, wat Nigerië met Niger, Tsjad en Kameroen deel.

Klimaatverandering in Nigerië

[wysig | wysig bron]
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Klimaatverandering in Nigerië.

Klimaatsverandering in Nigerië is duidelik uit temperatuurverhoging, reënvalveranderlikheid (toenemende reënval in kusgebiede en afname in reënval in die kontinentale gebiede). Dit weerspieël ook in droogte, verwoestyning, stygende seevlakke, erosie, vloede, donderstorms, verbranding van fossielbrandstowwe, bosbrande, grondverskuiwings en verlies aan biodiversiteit.[68] Al hierdie sal voortgaan om die menslike lewe en die ekosisteme in Nigerië negatief te beïnvloed.[69] Alhoewel, afhangend van die ligging, ervaar streke klimaatsverandering met aansienlik hoër temperature gedurende die droë seisoene, terwyl reënval tydens reënseisoene help om die temperatuur op meer gematigde vlakke te hou.

Sport

[wysig | wysig bron]

In krieket het Nigerië in die verlede saam met Gambië, Ghana en Sierra Leone spelers vir die Wes-Afrikaanse krieketspan beskikbaar gestel. Sedert 2002 word die land deur sy eie nasionale span verteenwoordig, maar kon nog nie vir 'n internasionale kriekettoernooi kwalifiseer nie.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (en) "Constitution of the Federal Republic of Nigeria 1999". WIPO. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Maart 2019. Besoek op 27 Maart 2020.
  2. ↑ (en) "Nigeria". Central Intelligence Agency. Besoek op 30 Mei 2023.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 (en) "Nigeria". Internasionale Monetêre Fonds. April 2023. Besoek op 30 Mei 2023.
  4. ↑ (en) "Human Development Report 2021/2022" (PDF). United Nations Development Programme. 2021. Besoek op 30 Mei 2023.
  5. ↑ (en) "Gini Index – Nigeria". Wêreldbank. Besoek op 30 Mei 2023.
  6. ↑ (en) "Nigerian Constitution". Nigeria Law. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Mei 2020. Besoek op 17 Julie 2015.
  7. ↑ (en) Nossiter, Adam (16 April 2011). "Nigerians Vote in Presidential Election". The New York Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Augustus 2019. Besoek op 17 April 2011.
  8. ↑ (en) Nigeria: Giant of Africa, by Peter Holmes 1987
  9. ↑ (en) The CIAWorld Fact Book 2014. Skyhorse Publishing, Inc. 2013. ISBN 978-1-62636-073-0.
  10. ↑ (en) Library of Congress – Federal Research Division (Julie 2008). "Country profile: Nigeria" (PDF): 9. Besoek op 28 Desember 2011. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  11. ↑ (en) "Ethnicity in Nigeria". PBS. 5 April 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Oktober 2017. Besoek op 9 Mei 2015.
  12. ↑ (en) Otite, O. "Nigeria's Identifiable Ethnic Groups". OnlineNigeria. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Augustus 2018. Besoek op 9 Mei 2015.
  13. ↑ (en) "Nigeria becomes Africa's largest economy". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 April 2020. Besoek op 5 April 2014.
  14. ↑ (en) "Nigerian Economy Overtakes South Africa's on Rebased GDP". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Januarie 2015. Besoek op 20 April 2014.
  15. ↑ (en) "Nigeria". World Bank. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Mei 2020. Besoek op 28 November 2013.
  16. ↑ (en) "Nigeria is poised to become Africa's most powerful nation". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2018. Besoek op 28 November 2013.
  17. ↑ (en) "Nigeria". West Africa Gateway. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Desember 2018. Besoek op 25 Augustus 2013.
  18. ↑ (en) "Nigeria" (PDF). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 19 Augustus 2019. Besoek op 28 November 2013.
  19. ↑ (en) Andrew F. Cooper, Agata Antkiewicz and Timothy M. Shaw, 'Lessons from/for BRICSAM about South-North Relations at the Start of the 21st Century: Economic Size Trumps All Else?'
  20. ↑ (en) Meltem Myftyler and Myberra Yyksel, 'Turkey: A Middle Power in the New Order', in Niche Diplomacy: Middle Powers After the Cold War, edited by Andrew F. Cooper (London: Macmillan, 1997).
  21. ↑ (en) Mace G, Belanger L (1999) The Americas in Transition: The Contours of Regionalism (bl. 153)
  22. ↑ (en) Solomon S (1997) South African Foreign Policy and Middle Power Leadership Geargiveer 26 April 2015 op Wayback Machine, ISS
  23. ↑ (en) "Nigeria, an Emerging African Power". BET. 20 Julie 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2019. Besoek op 27 April 2015.
  24. ↑ (en) "MINT Countries: Nigeria Now Listed Among Emerging World Economic Powers!". The Street Journal. 7 Januarie 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2019. Besoek op 27 April 2015.
  25. ↑ (en) "The Mint countries: Next economic giants?". BBC. 6 Januarie 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Mei 2020. Besoek op 27 April 2015.
  26. ↑ (en) "Dozens killed in Nigeria clashes". Al Jazeera. 24 Desember 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Mei 2020. Besoek op 24 Desember 2011.
  27. ↑ (en) Olugbode, Michael (2 Februarie 2011). "Nigeria: We Are Responsible for Borno Killings, Says Boko Haram". allAfrica.com. Besoek op 31 Januarie 2012. The sect in posters written in Hausa and pasted across the length and breadth of Maiduguri Wednesday morning signed by the Warriors of Jamaatu Ahlis Sunna Liddaawati Wal Jihad led by Imam Abu Muhammed Abubakar Bi Muhammed a .k .a Shehu claimed they embarked on the killings in Borno "in an effort to establish Sharia system of government in the country".
  28. ↑ 28,0 28,1 (en) "Boko Haram has killed over 12,000 Nigerians, plans to take over country, Jonathan says – Premium Times Nigeria". Premiumtimesng.com. 17 Mei 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Augustus 2019. Besoek op 4 Junie 2014.
  29. ↑ 29,0 29,1 (en) "Boko Haram to be fought on all sides". Nigerian News.Net. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Julie 2014. Besoek op 18 Mei 2014.
  30. ↑ (en) Thompson, Bob (14 Maart 2008). "An enduring classic". The Standard. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Junie 2011. Besoek op 7 Junie 2011.
  31. ↑ (en) "''Online Etymological Dictionary''". Etymonline.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Julie 2017. Besoek op 28 Julie 2014.
  32. ↑ (en) Nicole Rupp, Peter Breunig & Stefanie Kahlheber, "Exploring the Nok Enigma", Antiquity 82.316, Junie 2008.
  33. ↑ (en) B. E. B. Fagg, "The Nok Culture in Prehistory", Journal of the Historical Society of Nigeria 1.4, Desember 1959.
  34. ↑ (en) Kleiner, Fred S.; Christin J. Mamiya (2009). Gardner's Art Through the Ages: Non-Western Perspectives (13, revised uitg.). Cengage Learning. p. 194. ISBN 0-495-57367-1.
  35. ↑ (en) "Nok Terracottas (500 B.C.–200 A.D.) | Thematic Essay | Heilbrunn Timeline of Art History | The Metropolitan Museum of Art". Metmuseum.org. 2 Junie 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Oktober 2019. Besoek op 16 Julie 2014.
  36. ↑ (en) Juang, Richard M. (2008). Africa and the Americas: culture, politics, and history : a multidisciplinary encyclopedia, Volume 2. ABC-CLIO. p. 597. ISBN 1-85109-441-5.
  37. ↑ (en) Falola, Toyin; Heaton, Matthew M. (2008). A history of Nigeria. Cambridge University Press. p. 23. ISBN 0-521-68157-X.
  38. ↑ Description de l'Afrique.
  39. ↑ (en) Metz, Helen Chapin (1991). "Nigeria: A Country Study – The Slave Trade". Library of Congress Country Studies. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 September 2018. Besoek op 28 Mei 2011.
  40. ↑ 40,0 40,1 (en) Gordon, April A. (2003). Nigeria's Diverse Peoples: A Reference Sourcebook. ABC-CLIO. pp. 44–54. ISBN 1-57607-682-2. Besoek op 29 Maart 2015.
  41. ↑ (en) Gordon, April A. (2003). Nigeria's Diverse Peoples: A Reference Sourcebook. ABC-CLIO. pp. 44–54. ISBN 1-57607-682-2. Besoek op 29 Maart 2015.
  42. ↑ (en) Murray, Senan (30 Mei 2007). "Reopening Nigeria's civil war wounds". BBC News. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Maart 2012. Besoek op 28 Mei 2011.
  43. ↑ (en) "Background Paper on Nigeria and Biafra, Declassified Documents reference System.
  44. ↑ (en) Metz, Helen Chapin (1991). "Nigeria: A Country Study – Civil War". Library of Congress Country Studies. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Augustus 2018. Besoek op 28 Mei 2011.
  45. ↑ (en) "''The Biafra War and the Age of Pestilence''". Litencyc.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Augustus 2018. Besoek op 28 Julie 2014.
  46. ↑ (en) Shadows : Airlift and Airwar in Biafra and Nigeria 1967–1970, by Michael I. Draper
  47. ↑ (en) Watts, Michael (1987) State, Oil and Agriculture in Nigeria, Institute of International Studies, University of California, ISBN 0-87725-166-5.
  48. ↑ (en) "Nigeria, Military Faces Daunting Challenges", AP Press International, 3 Maart 1984.
  49. ↑ (en) "Nigeria stays calms as leader toppled in bloodless coup", The Globe and Mail, 28 Augustus 1985.
  50. ↑ (en) Holman, Michael (24 Februarie 1986) "Nigeria, Politics; Religious Differences Intensify", Financial Times
  51. ↑ (en) Bilski, Andrew, "Broken Promises", Maclean, 6 September 1993
  52. ↑ (en) Diamond, Larry; Kirk-Greene, Anthony; Oyeleye Oyediran (1997) Transition without End: Nigerian Politics and Civil Society Under Babangida, Vantage Publishers, ISBN 9782458546
  53. ↑ (en) "Nigerian Lawyer: Abacha accounts apparently in Switzerland, Luxembourg, France, and Germany", AP press, 10 Januarie 2000.
  54. ↑ (en) "Abdusalam Abubakar", Encyclopædia Britannica Online.
  55. ↑ (en) "Nigeria election: Muhammadu Buhari wins". BBC. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Februarie 2020. Besoek op 31 Maart 2015.
  56. ↑ (en) "Obama praises Nigeria's president for conceding defeat". Vanguard. 1 April 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Augustus 2019. Besoek op 4 April 2015.
  57. ↑ (en) "APC praises Jonathan for conceding defeat". The Nation. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Julie 2015. Besoek op 4 April 2015.
  58. ↑ (en) "Anyaoku Praises Jonathan For Conceding Defeat". Channels Television. 31 Maart 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Augustus 2019. Besoek op 4 April 2015.
  59. ↑ (en) "Bola Tinubu is now Nigeria's president-elect. What happens next?". Al Jazeera. 1 Maart 2023. Besoek op 30 Mei 2023.
  60. ↑ (en) "Organized Crime: African Criminal Enterprises". Federal Bureau of Investigation. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Junie 2016. Besoek op 7 Junie 2011.
  61. ↑ (en) Olukoya, Sam (20 Februarie 2003). "Crime war rages in Nigeria". BBC News. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 November 2019. Besoek op 7 Junie 2011.
  62. ↑ (en) Hundreds flee Islamist attacks in northeast Nigeria to seek refuge in Maiduguri, Ahmed Kingimi en Adewale Kolawole, Reuters, 30 Desember 2018
  63. ↑ (en) Children among thousands ‘slaughtered’ in clashes between herders and farmers in Nigeria, warns Amnesty, Samuel Osborne, Independent, 17 Desember 2018
  64. ↑ 64,0 64,1 64,2 64,3 (en) Williamson, David (14 Junie 2020). "Nigeria at risk of 'Rwandan-style genocide' as 60k killed by Boko Haram and ISIS in decade". express.co.uk. Express. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Junie 2020. Besoek op 24 Junie 2020.
  65. ↑ 65,0 65,1 65,2 (en) "Regions Used to Interpret the Complexity of Nigeria". Geographical Alliance of Iowa. University of Northern Iowa. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 April 2009. Besoek op 19 Julie 2007.
  66. ↑ (en) "Nigeria". Encarta. Microsoft. URL besoek op 19 Julie 2007.  Geargiveer 28 Oktober 2009 op Wayback Machine
  67. ↑ 67,0 67,1 (en) "The Human and Physical Characteristics of Nigeria". Geographical Alliance of Iowa. University of Northern Iowa. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Maart 2010. Besoek op 13 Augustus 2007.
  68. ↑ (en) O.A., Olaniyi; I.O., Olutimehin; O.A., Funmilayo (2019). "Review of Climate Change and Its effect on Nigeria Ecosystem". International Journal of Rural Development, Environment and Health Research. 3 (3): 92–100. doi:10.22161/ijreh.3.3.3.
  69. ↑ (en) Dada, Abdullahi Aliyu; Muhammad, Umar (29 Desember 2014). "Climate Change Education Curriculum for Nigeria Tertiary Education System". Sokoto Educational Review. 15 (2): 119–126. doi:10.35386/ser.v15i2.175. ISSN 2636-5367.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]
Algemeen

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Nigerië&oldid=2705861"