Clara Zetkin
| Clara Cetkin | |
|---|---|
 Spomenik Klari Cetkin u Drezdenu | |
| Rođenje | 5. jul 1857. Viderau, Kraljevina Saksonija (danas Nemačka) |
| Smrt | 20. 6. 1933. (dob: 75) Arhangelskoje, Ruska SFSR, SSSR |
| Zanimanje | političar |
| Politička partija | Socijaldemokratska stranka Nemačke (SPD), kasnije Spartakistička liga |
Klara Cetkin, devojačko prezime Ajzner (nem. Clara Zetkin, Eißner; Viderau, 5. jul 1857 — Arhangelskoje, 20. jun 1933), bila je uticajna nemačka levičarska političarka i borkinja za ženska prava.[1]
Do 1917. godine Cetkinova je bila aktivna u Socijaldemokratskoj stranci Nemačke (SPD)[2], a zatim je stupila u Nezavisnu socijaldemokratsku stranku Nemačke (USPD) i pripadala njenom krajnje levičarskom krilu, Spartakističkoj ligi, koja je kasnije postala KPD. Bila je narodna poslanica u Rajhstagu tokom Vajmarske Republike od 1920. do 1933. godine.[3]
Školujući se za nastavnicu, Klara Cetkin se povezala sa ženskim i radničkim pokretom u Nemačkoj od 1874. godine. A 1878. godine je postala članica Socijalističke radničke stranke (Sozialistische Arbeiterpartei, SAP). Ova stranka je osnovana 1875. godine spajanjem dveju prethodnih stranaka: Opšte nemačke radničke asocijacije (ADAV), koju je osnovao Ferdinand Lasal i Socijaldemokratske radničke stranke (SDAP) Augusta Bebela i Vilhelma Libknehta. Godine 1890. njeno ime je promenjeno u današnje - Socijaldemokratska stranka Nemačke (SPD).[4][5][6]
Zbog zabrane socijalističkih aktivnosti koju je u Nemačkoj uveo Bizmark, 1878, Klara Cetkin je prešla u Cirih, 1882. godine, a zatim je otišla u izgnanstvo u Pariz. Tokom boravka u Parizu igrala je važnu ulogu u osnivanju Socijalističke internacionale. Uzela je prezime svog partnera, ruskog revolucionara Osipa Cetkina, sa kojim je imala dva sina. Kasnije se udala za umetnika, Georga Fridriha Cundela od 1899. do 1928.[7][8]
Klara Cetkin je u SPD-u sa Rozom Luksemburg, bliskom drugaricom i poverenicom bila jedna od glavnih ličnosti krajnje levičarskog krila stranke. U debati o revizionizmu na početku 20. veka sa Rozom Luksemburg, držeći se krajnje revolucionarne linije, napada reformističke teze Eduarda Bernštajna.
Klaru Cetkin je veoma interesovala ženska politika, uključujući borbu za ravnopravnost i demokratsko pravo glasa za žene, koje u njeno vreme nije postojalo. Razvila je socijaldemokratski ženski pokret u Nemačkoj. Od 1891. do 1917. godine pisala je za SPD-ove ženske novine Die Gleichheit (Jednakost). Godine 1907. postaje liderka novoformirane „Ženske kancelarije“ u SPD-u. Organizovala je proslavu prvog „Međunarodnog dana žena”, 8. marta 1911. godine.[9][10][11]
Tokom Prvog svetskog rata, Klara Cetkin je sa Karlom Libknehtom, Rozom Luksemburg i drugim uticajnim političarima iz SPD-a odbacila stranačku politiku Burgfrieden (primirje sa vladom, obećanje o uzdržavanju od svih štrajkova tokom rata). Uz druge antiratne aktivnosti, Cetkinova je organizovala međunarodnu žensku antiratnu konferenciju u Berlinu 1915. godine. Zbog antiratnih stavova bila je hapšena nekoliko puta tokom rata.[12][13]
Godine 1916, Klara Cetkin je bila jedna od saosnivačica Spartakističke lige i Nezavisne socijaldemokratske stranke Nemačke (USPD) koja se 1917. godine otcepila od svoje matične stranke, SPD-a, zbog neslaganja sa njenim proratnim stavovima. Januara 1919, nakon Nemačke revolucije novembra prethodne godine, osnovana je KPD kojoj Klara Cetkin pristupa. Bila je narodna poslanica od 1920. do 1933. godine u nemačkom parlamentu. Intervjuisala je Lenjina o „ženskom pitanju”, 1920. godine.[14]
Do 1924. godine, Klara Cetkin je bila članica centralne kancelarije KPD-a. Od 1927. do 1929. godine bila je članica partijskog centralnog komiteta. Takođe je bila članica izvršnog komiteta Kominterne od 1921. do 1933. godine. A 1925. godine je izabrana za predsednicu nemačke levičarske humanitarne organizacije Rote Hilfe (Crvena pomoć).[15] Avgusta 1932. godine, kao predsedavajuća Rajhstaga po starešinstvu, pozvala je narod da se bori protiv nacizma.[16]
Kada su Adolf Hitler i njegova Nacistička partija (Nacional-socijalistička nemačka radnička partija) preuzeli vlast, KPD je izbačena iz Rajhstaga, nakon požara u Rajhstagu, 1933. godine. Klara Cetkin poslednji put odlazi u izgnanstvo, ovoga puta u Sovjetski Savez. Tamo je umrla 20. juna 1933. godine, sa skoro 76 godina. Sahranjena je pod zidinama Kremlja u Moskvi.[17]
- ↑ "About International Women's Day". Internationalwomensday.com. 8 March 1917. Retrieved 26 February 2016.
- ↑ Clara Zetkin | bpb
- ↑ Gilbert Badia, Clara Zetkin: Feministe Sans Frontieres (Paris: Les Editions Ouvrieres 1993).
- ↑ Young, James D. (1988). Socialism since 1889: a biographical history. Rowman & Littlefield. p. 169. ISBN 978-0-389-20813-6.
- ↑ Encyclopedia of World Biography: Vitoria-Zworykin. Gale Research. 1998. p. 504. ISBN 978-0-7876-2556-6.
- ↑ Zetkin, Klara; Philip Sheldon Foner (1984). Clara Zetkin, selected writings. International Publishers. p. 17. ISBN 978-0-7178-0620-1.
- ↑ Clara Zetkin biography from the University of Leipzig (in German)
- ↑ Schulte, Elisabeth (7 November 2014). "Clara Zetkin, Socialism and Women's Liberation".
- ↑ Temma Kaplan, "On the Socialist Origins of International Women's Day", Feminist Studies, 11/1 (Spring, 1985)
- ↑ "History of International Women's Day". United Nations. Retrieved 26 May 2012.
- ↑ Rochelle Goldberg Ruthchild, "From West to East: International Women’s Day, the First Decade”, Aspasia: The International Yearbook of Central, Eastern, and Southeastern European Women's and Gender History, vol. 6 (2012)
- ↑ Klara Zetkin, "German Women to Their Sisters in Great Britain" December 1913
- ↑ Timeline of Clara Zetkin's life, at the Lebendiges Museum Online (LEMO)
- ↑ „Clara Zetkin: Lenin on the Women's Question - 1”. Marxists.org. 29. 2. 2004.. Pristupljeno 20. 12. 2010. - (transkript intervjua se može naći na engleskom jeziku)
- ↑ Gaido, Daniel; Frencia, Cintia (2018). ""A Clean Break": Clara Zetkin, the Socialist Women's Movement, and Feminism". International Critical Thought. 8 (2): 277–303. doi:10.1080/21598282.2017.1357486.
- ↑ Zetkin, Clara. "Fascism Must Be Defeated". The Socialist Worker.
- ↑ "Clara Zetkin Facts". Your Dictionary.
- Clara Zetkin: Selected Writing, Clara Zetkin. 1991. ISBN 978-0-7178-0611-9. pp.
- Clara Zetkin as a Socialist Speaker Dorothea Reetz. 1987. ISBN 978-0-7178-0649-2. pp.
- On the History of the German Working Class Women's Movement Clara Zetkin, Alan Freeman (introduction). . ISBN 978-0-7453-0453-3. pp.
- "Duhovni proletarijat",
- "Žensko pitanje i socijalizam",
- "Protiv fašizma i imperijalističkog rata".
- Klara Cetkin na Spartacus Educational (biografija, odlomci)
- Cetkin na marxists.org (biografija, neka dela, linkovi)
- Klara Cetkin — Socijalistička feministkinja; esej Majka Lomena