Wurzburgu

Wurzburgu
Alministración
País	Alemaña
Estáu federáu	Estáu Llibre de Baviera
Regierungsbezirk	Baja Franconia (es)
Tipu d'entidá	gran ciudá
Cabezaleru/a del gobiernu	Christian Schuchardt
Nome oficial	Würzburg (de)
Nome llocal	Würzburg (de)
Códigu postal	97070, 97072, 97074, 97076, 97078, 97080, 97082 y 97084
Xeografía
Coordenaes	49°47′40″N 9°55′46″E / 49.7944°N 9.9294°E / 49.7944; 9.9294
Wurzburgu Wurzburgu (Alemaña)
Superficie	87.6 km²
Altitú	177 m
Llenda con	Wurzburgo (es)
Demografía
Población	128 246 hab. (31 avientu 2023)
Porcentaxe	100% de Baja Franconia (es)
Densidá	1464 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu	0931
Estaya horaria	UTC+01:00
Llocalidaes hermaniaes	Caen, Dundee, Suhl, Mwanza, Ōtsu, Salamanca, Bray (es) , Trutnov (es) , Rochester, Umeå, Faribault (es) y Murayama
wuerzburg.de

Wurzburgu (n'alemán: Würzburg, de Würz, Gewürz 'especie' y Burg 'burgu, ciudá, castiellu') ye una ciudá de Baviera (Alemaña) capital de la Baxa Franconia a veres del Meno, antigua sede episcopal, y güei ciudá universitaria con muncha animación y unos 125.000 habitantes.

Atopar a unos 70 minutos en tren de Frankfurt y Stuttgart y a 100 km de Núremberg.

Sábese que nel allugamientu del actual castiellu de Marienberg atopábase yá nel añu 500 e. C. un castru celta. Posiblemente fundada en dómina romana sobre l'asentamientu celta d'Uburzis. El llugar se cristianizó nel 686 por misioneros irlandeses, los santos Kilian, Kolonat y Totnan. La primer diócesis foi fundada nel 742 por San Bonifacio, que nomó a San Burkhard como primer obispu de Wurzburgu.

La primer ilesia nel terrén de l'actual catedral data del 788 y foi consagrada esi mesmu añu por Carlomagno; l'edificiu actual foi construyíu ente'l 1040 y 1225 nun románicu bien sobriu.

La universidá foi fundada en 1402 y refundada en 1582. Wurzburgu foi unu de los centros del llevantamientu del campesinado del sieglu XVI (Deutscher Bauernkrieg); el castiellu foi sitiáu, anque nun se consiguió tomalo. Obispo-duque importantes inclúin a Julius Echter y a los miembros de la familia Schönborn que crearon la ciudá barroca. En 1631 Gustavo II Adolfo de Suecia invadió la ciudá y llogró la única toma del castiellu de Marienberg.

En 1720 empezáronse los cimientos del Palaciu Residencial de Wurzburgu, que foi declaráu Patrimoniu de la Humanidá pola Unesco. En 1814 la ciudá convertir en parte del estáu de Baviera.

Mientres la II Guerra Mundial, el 16 de marzu de 1945, dos meses antes de la rindición d'Alemaña, la ciudá foi bombardiada pola aviación británica, con un resultáu del 90% de destrucción. La ciudá escapara a los bombardeos aliaos hasta'l momentu, pero'l plan de destrucción de toles ciudaes alemanes de más de 100.000 habitantes acabó per afectar tamién a la ciudá, que tenía nesi momentu 107.000 habitantes. El centru barrocu de la ciudá perder de forma irreversible, pero los principales monumentos fueron amodo reconstruyíos (la fortaleza de Marienberg terminar de reconstruyir na década de los 90). Anguaño munchos de los restos históricos son retruques idénticos de los edificios orixinales. Del Palaciu residencial namái queden orixinales les parés esteriores y la escalera monumental interior.

Parámetros climáticos permediu de Wurzburgu
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima media (°C)	2	4	9	14	19	22	24	23	20	14	7	3	0
Temperatura mínima media (°C)	-3	-2	1	4	8	11	13	13	10	6	2	-1	0
Precipitación total (mm)	43.3	38.6	44.9	47.4	54.9	71.8	54.4	57.2	42.6	42	49.4	55.8	602.3
Díes de precipitaciones (≥ 1 mm)	16	13	11	12	13	14	13	13	12	12	14	13	156
Hores de sol	40.3	70.7	117.8	153	201.5	198	220.1	201.5	150	102.3	48	40.3	0
Humedá relativa (%)	85	80	75	69	68	69	68	70	76	81	84	85	0
Fonte: wetterkontor.de

Wurzburgu ye conocíu principalmente como centru alministrativu. Los mayores creadores d'empléu son la universidá y el conceyu. La mayor empresa privada ye Koenig & Bauer AG, fabricante d'imprentes.

La ciudá atópase na encruciada de les autopistes A3 y A7. Tamién ye un nuedu de víes importante pa la Deutsche Bahn, con conexones a Múnich, Frankfurt, Kassel-Hannover, munches de que les sos víes son del InterCityExpress (ICE) d'alta velocidá. El ríu Meno, que desagua nel Rin y ta conectáu col Danubiu vía la canal Rin-Meno-Danubiu, ye una importante vía de comunicación pal tresporte de mercancíes per barcu dende'l mar del Norte hasta'l mar Negru.

Dende'l final de la II Guerra Mundial hasta entamos de 2008 la ciudá foi sede de la 1ª y la 3ª división d'infantería del exércitu d'Estaos Xuníos, lo que benefició la economía llocal.

Artistes notables que vivieron en Wurzburgu inclúin a Walther von der Vogelweide (sieglos XII y XIII), el filósofu Albertus Magnus y el pintor Matthias Grünewald. Dos artistes que dexaron una buelga permanente na ciudá fueron l'escultor Tilman Riemenschneider (1460-1531), que tamién foi alcalde de la ciudá y tuvo nos cuartones del castiellu, y Balthasar Neumann (1687-1753), arquiteutu barrocu que s'encargó del Palaciu Residencia, construyó tamién la fonte “Vierröhrenbrunnen” y les sos estatues nel sieglu XVIII. Les estatues orixinales tán nel muséu de Mainfranken. L'interior del palaciu foi decoráu por Giovanni Battista Tiepolo y el so fíu, Domenico.

Philipp Franz von Siebold tuvo ente los primeros europeos que visitaron Xapón (en 1823). Werner Heisenberg nació en Wurzburgu en 1901. Na ciudá atopaba'l primer llaboratoriu de Wilhelm Röntgen, quien afayó los rayos X nel Múnich Klinikum Grosshadern.

Dirk Nowitzki, xugador de baloncestu de Dallas Mavericks de la NBA, tamién ye nativu de Wurzburgu. Foi xugador del equipu de la ciudá antes de dar el saltu a la NBA, onde se convirtió nel primer européu en ganar el premiu MVP de la temporada. Anthony Randolph, tamién xugador de baloncestu, nació en Wurzburgu, anque de padres estauxunidenses.

La fortaleza de Marienberg foi mientres enforma tiempu sede del obispu-príncipe. Construyóse, más que pa defender a la ciudá, pa defendese de los ciudadanos. Atópase al otru llau del ríu, cruciando la Ponte Vieya sobre'l Meno, sobre una llomba qu'apodera la ciudá.

- Na fortaleza de Marienberg atópase'l Mainfranken Museum, con coleiciones que tomen dende la prehistoria hasta l'actualidá. La fortaleza tamién alluga'l muséu de la ciudá, del qu'hai que destacar dos maquetes, una de la ciudá medieval y otra de la ciudá tres el bombardéu de 1945, amás del pendón de San Kilian del sieglu XII.

- El Puente Viejo de Wurzburgu foi construyíu ente 1473 y 1543, pa reemplazar al románicu que fuera destruyíu. Afatar con estatues en 1730 realizaes por Claude Curé, que trabayara en Versalles, y los hermanos Becker. Les estatues son 11 santos y Pipin (l'emperador de Wurzburgu). Foi la primer ponte románica de piedra construyíu pol arquiteutu Enzelin. La ponte foi destruyíu parcialmente nos hinchentes de 1342 y 1442.

- La Catedral de San Kilian ye d'estilu románicu bien sobriu y foi construyida ente 1040 y 1225. Contién interesantes escultures de Tilman Riemenschneider y les tumbes de munchos de los obispos de la ciudá, amás d'un muséu. La capiya de Schönborn, una capiya llateral añadida polos obispos del mesmu nome, ta decorada con calaveres y güesos, tantu nel interior como nel esterior.

- El Lusamgärtchen (jardincito Lusam) ye un pequeñu patiu cercáu nel llau norte de la ilesia de Neumünster. La tumba del trovador Walther von der Vogelweide ta asitiada dientro del xardín. Dende 1930 un monumentu recuerda al poeta nel Lusamgärtchen. La parte cimera del monumentu ye una bebezón pa los páxaros. Según la lleenda'l deséu de Walther v. d. Vogelweide yera que dempués de la so muerte, soterrar debaxo d'un tilal y que los páxaros tuvieren siempres lo que precisaren. Dizse tamién que les persones que tienen mal d'amores van al monumentu con una rosa pa depositala ellí y escaecese de los sos problemes.

- El Grafeneckart foi la residencia medieval d'un tal duque Eckart, que foi asesináu nel edificiu escontra 1200. A partir de 1316 convertir nel conceyu de la ciudá. Amplióse delles vegaes na renacencia —incluyendo la torre— y el barrocu, pero los dos primeros pisos daten de la dómina orixinal de la construcción ya inclúin una capiya gótica nel so interior. Anguaño nel primer pisu atópase un restorán.

- La Käppele, una capiya barroca-rococó al otru llau del Meno, foi diseñada por Balthasar Neumann y ye una de les ilesies más notables de la ciudá.

- La llamada Marien Kapelle o Marktkirche, a pesar de llevar el nome de capiya, ye una ilesia gótica realizada en piedra arenisca colorada y dorada que la so aguyeretia foi copiada de la d'Esslingen. A destacar l'Anunciación na portada y les estatues d'Adán y Eva, tou ello de Riemenschneider. Hai una tumba d'un abá, en piedra, con una copa sostenida nel pechu, San Makario, que refugó beber vinu tola so vida, y cuando hubo que celebrar la inauguración d'un monesteriu, y fixéron-y brindar con una copa de vinu fixo'l milagru de la Conversión del vinu n'agua.

- "Falkenhaus" (casa del ferre) yera la sede del párrocu de la catedral na Edá Media. Foi construyida a principios del sieglu XVIII. En 1735 Franz Thomas Meißner mercó Falkenhaus y usar como una posada. Tien una fachada d'estilu rococó, la más guapa de toa Alemaña, que foi construyida en 1751. Hasta'l sieglu XIX tuvo un salón de conciertos y de baille. En 1939 la ciudá de Wurzburgu mercó la casa. El 16 de marzu de 1945 na Segunda Guerra Mundial destruyóse dafechu dempués d'un bombardéu. La reconstrucción de Falkenhaus empezó en 1950. Dende 1952 tien un centru turísticu y ye la biblioteca municipal.

- El Julius Spital ye un hospital barrocu, con un patiu y una ilesia, construyíu pol obispu-príncipe Julius Echter. La so bodega medieval, xunto coles del Palaciu residencial y del Bürgerspital son los meyores sitios pa probar el vinu de Franconia (Frankenwein). Con 168 ha de viñéu, el Julius Spital ye'l segundu mayor productor de vinu d'Alemaña.

- La casa burguesa "Stachel" foi en 1525 el llugar d'alcuentru de los ciudadanos y llabradores remontaos na "Guerra de los Llabradores". Como señal de xunta, los rebeldes colgaben un mangual (Morgenstern) sobre la entrada. Ye la posada más antigua de Würzburg. Nesti llugar nació un poema de Goethe porque él bebió vinu entemecíu con agua, cosa que nun ye bien habitual en Franconia.

- "Vierröhrenbrunnen" o "Fonte de los cuatro boques" ta ente'l Conceyu y la Ponte Viejo del Meno, tien cuatro boques que son símbolos de virtú: valor, xusticia, sabiduría y moderación. Nel centru de la fonte hai un obeliscu con una estatua de Franconia. El Conceyu nun puede tar asitiáu más altu que la fonte, porque los conseyeros nun teníen el poder de decisión en Wurzburgu. Los obispos-príncipes gobernaben la ciudá y la fonte yera un regalu de los obispos-príncipes pa la ciudá. Hai un costume risondera nel antroxu, onde les persones llaven los sos monederos vacíos na fonte. Dizse qu'esto trai suerte pal futuru.

Festivales a destacar son el Afrika Festival en xunu, el Mozart Fest en xunu/xunetu y el Umsonst und Draußen (traducción: «de baldre y fuera»), en xunu. El "Festival de Flamencu" n'abril ye únicu nel so xéneru nel sur d'Alemaña y unu de los más importantes de tol país. Nél podemos atopar profesionales d'esti bien cultural reconocíu pola UNESCO, tanto artistes españoles como d'otres nacionalidaes, que canten, baillen y toquen la guitarra, xuníos pola pasión del flamencu. En setiembre tien llugar el "Stramu" (Festival für Straßenkunst), un festival de música gratuitu nel qu'en pequeños escenarios partíos peles cais y places del centru de la ciudá toquen grupos de música de distintos estilos. N'ochobre celebren el Würzburger Improtheaterfestival y el Würzburger Jazz-Festival.

L'Internationale Filmwochenende Würzburg ye unu de los más antiguos y diversos festivales de cine d'Alemaña fundáu en 1974. Ye lleváu a cabu exlusivamente con trabayu voluntariu. Cuenta con unos 10.000 visitantes y lléguense a proyeutar unes 50 películes de múltiples nacionalidaes.

• US-Forces n'Alemaña

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Wuzburgu.