Bijeli Nil
| Bijeli Nil an-Nīl al-Ābyaḍ | |
|---|---|
 Bijeli Nil u Ugandi | |
| Lokacija | |
| Kontinenti | Afrika |
| Države |  Burundi Ruanda Tanzanija Uganda DR Kongo Južni Sudan Sudan |
| Gradovi | Džuba, Kartum, Kodok |
| Hidrografija | |
| Izvor – aps. visina – koordinate | Viktorijino jezero 1134 m |
| Ušće – aps. visina – koordinate | u Kartumu 373 m |
| Dužina | 3700 km |
| Pritoke | Sobat, Bar el Gazal, Koči, Anjau, Asva, Okole, Araka |
| Vodopadi | Rusumski vodopad, Karumski vodopad, Murčisonov vodopad |
| Hidrologija | |
| Protok – srednji | 878 m³/s |
| Sliv – površina | sredozemni 1,800.000 km² |
| Ulijeva se u | Nil |
| Transport | |
| Plovnost | od Džube do Kartuma |
| Luke | Džuba, Kartum |
| Karta | |
 Karta Bijelog i Plavog Nila | |
Bijeli Nil (arapski: النيل الأبيض, an-Nīl al-Ābyaḍ) je rijeka u Africi, uz Plavi Nil glavna pritoka Nila. Strogo historijsko-geografski gledano, Bijeli Nil je rijeka koja nastaje kod jezera No u Sudanu gdje se spajaju rijeke Bar al Jabal i Bar el Gazal, što daje duljinu od oko 1500 kilometara. Ipak, Bijeli Nil zapravo izvire iz Viktorijinog jezera, odnosno udaljenih pritoka jezera, po čemu je zapravo dug 3700 km. Još sredinom 19. vijeka evropski istraživači i pustolovi tražili su izvor Nila, fokusirajući se na Bijeli Nil, čiji se izvor gubio u dubokim prašumama neistražene Afrike. Izvor Bijelog Nila otkrio je škotski istraživač David Livingstone 1866. godine.
Viktorijino jezero ima brojne pritoke, najudaljenija je rijeka Luvironza u Burundiju (ona se po nekima računa kao izvor Nila) koja utječe u rijeku Ruvubu kod sjevernog burundijskog grada Kajanza.[1] Ruvubu potom teče u Ruandu i zatim u Tanzaniju, gdje se ulijeva u rijeku Kageru. Rijeka Kagera na svom meandrirajućem toku tvori granicu Ruande i Tanzanije, a zatim Tanzanije i Ugande, te nakon Rusumskih vodopada utiče u Viktorijino jezero.
Rijeka koja istječe iz Viktorijinog jezera kod ugandskog grada Džindže zove se Viktorijin Nil. To je tipična planinska rijeka velike snage, s brojnim brzacima i vodopadima. Zato su na istjeku kod Džidže podignute dvije hidroelektrane – Nalubale (Owen Falls Dam) i Kira, a odmah nakon slapova Bujagali, koji su svega 15 kilometara sjevernije od Džindže, podignuta je i treća hidroelektrana Bujagali. Viktorijin Nil potom skreće i teče u smjeru sjevero-zapada kroz Ugandu, zatim utiče u jezero Kijoga poprilici u sredini Ugande. Od ovog jezera teče na zapad do Karumskih vodopada, gdje se kod kordinata (2°14′45.40″N 32°15′9.05″E / 2.2459444°N 32.2525139°E) nalazi rijetki most na rijeci izgrađen 1963. zbog transporta pamuka. Ugandska vlada je 2009. najavila gradnju hidroelektrane snage 750 MW sedam kilometara sjevernije od mosta, koja je trebala biti dovršena 2016.[2] Nešto prije uvira u Albertovo jezero, na Viktorijinom Nilu nalaze se Marčinsonovi vodopadi i Nacionalni park Marčinsonovih vodopada. Rijeka ima ušće u Albertovo jezero na sjeverno-istočnoj (ugandskoj) strani jezera, a s te iste strane istječe iz Albertovog jezera u pravcu sjevera, odakle se zove Albertov Nil.
Albertov Nil nakon kratkog toka kroz Ugandu, sjeverno od grada Nimule ulazi u Južni Sudan i ovdje se rijeka zove Bahr al Jabal (dosl. rijeka sa brda ili brdski Nil). Potom teče pored južnosudanskog glavnog grada Džube, najužnije riječne luke do koje dopiru brodovi po Nilu. Bahr al Jabal nakon toga ulazi u sudansku ravnicu, kroz područje velikih močvara zvanih Sad (barijere). Rijeka tu skreće na zapad prema jezeru No, gdje se spaja sa rijekom Bar el Gazal i formira Bijeli Nil, a zatim 115 km nizvodno slijeva prima svoju najveću pritoku Sobat. Bijeli Nil (ili Bar al-Abjad kako ga zovu Arapi) u Sudanu ima brojne rukavce koji često puta vrlo dugo teku nezavisno prije nego se spoje s maticom, tako da Južni Sudan ima brojne otoke. Nakon toga Bijeli Nil ravnomjerno teče prema sjeveru, uz velike meandre, prolazi pored grada Kodoka (nekadašnje Fašode) i zatim teče do Kartuma gdje se spaja s Plavim Nilom u Nil.
- ↑ „White Nile (Columbia Encyclopedia]], Sixth Edition)”. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-15. Pristupljeno 2010-11-15.
- ↑ „Karuma Power Station to cost US$1.2 billion”. Arhivirano iz originala na datum 2011-01-11. Pristupljeno 2010-11-15.
