Sposób obróbki wstepnej powierzchni metalowych Przedmiotem wynalazku jest sposób obróbki wstepnej powierzchni metalowych przez naklada¬ nie na nie warstwy ochronnej fosforanowej ma¬ jacej na celu zwiekszenie sprawnosci powlok or¬ ganicznych i/lub zapobiezenie przedwczesnej ko¬ rozji. Metalem poddawanym tej wstepnej obróbce jest zwlaszcza stal.Powaznym problemem w produkcji bebnów sta¬ lowych jest fakt, ze powierzchnia zwojów lub ar¬ kuszy stalowych otrzymywanych ze stalowni wy¬ kazuje czesto zanieczyszczenia, zwlaszcza w postaci plamek rdzy, czesto bardzo licznych. Potrzebna jest zatem specjalna obróbka dla doprowadzenia po¬ wierzchni stali do stanu nadajacego sie do po¬ krywania bez wprowadzania ujemnych skutków, na przyklad wrazliwosci na dzialanie wody. Uzys¬ kano by dodatkowe efekty ekonomiczne wówczas, gdyby stalownie mogly dostarczac stal zasadniczo wolna od rdzy i innych niepozadanych substancji zanieczyszczajacych stal, która by miala czasowa odpornosc na korozje i stanowila odpowiednie pod¬ loze do pokrywania bez dodatkowej obróbki.Powszechnie wiadomo, ze mozna zapobiec ko- rczji stali przez nakladanie na jej powierzchnie substancji oleistych lub przez fosforanowanie po¬ wierzchni, jak równiez, ze przy fosforanowaniu usz¬ czelnia sie warstewke fosforanu, na przyklad ole¬ jem.Jezeli chodzi o zabezpieczenie stali przed korozja, metoda ta zadawala, lecz powszechna niedogodnos- 10 15 20 30 cia jest to, ze stal zabezpieczona takim olejem lub fosforanem uszczelnionym olejem, a;3 mozna pokryc bez odtluszczenia, poniewaz sprawnosc wie¬ lu takich powlok pogorszylaby sie, zabezpieczenie zas przez samo fosforanowanie w stopniu, który by dal odpornosc na korozje i sprawne pokrycie jest nieekonomiczne i niepraktyczne w powszechnym stosowaniu. Niedogodnosc ta sprawia powazne klo¬ poty przy produkcji bebnów stalowych, które maja byc cd zewnatrz pokrywane farba, a od wewnatrz czesto lakierowane. Stal zabezpieczona przed ko¬ rozja znanymi metodami rzadko mozna pokrywac w sposób zadowalajacy, bez usuwania wspomnia¬ nego oleju, o ile go zastosowano. W konsekwencji producent bebnów stalowych musi odtluszczac po¬ wierzchnie stali rozpuszczalnikami organicznymi, takimi ja£ trójchloroetylen, lub zmywac jej po¬ wierzchnie wodnymi alkalicznymi roztworami, na przyklad wodnym roztworem wodorotlenku sodo¬ wego, weglanu sodowego, krzemianów metali al¬ kalicznych lub skondensowanego fosforanu, zwlasz¬ cza pirofosforanów, albo wodnymi kwasnymi roz¬ tworami, na przyklad wodnymi roztworami jedno- metalicznego fosforanu.Wedlug brytyjskiego opisu patentowego nr 625297 wlasnosci powierzchni metalicznych, takie jak odpornosc na scieranie i trwalosc przy prze- chowywainiu mozna poprawic przez naniesienie sta¬ bilizowanego roztworu, pasty lub emulsji, zawie¬ rajacych kwas ortofosforowy, oraz nierozpuszczal- 83 6403 83 640 4 ny w wodzie i nie schnacy olej polarny lub tluszcz w stosunku wagowym od 1:100 do 15:100. Aczkol¬ wiek ilosc srodka zabezpieczajacego na m2 nie jest ustalona, wydaje sie, ze nalezy stosowac taka ilosc 'polarnego oleju lub tluszczu, zwlaszcza „degras", aby mozna bylo nalozyc powloke wykonczeniowa dopiero po usunieciu wymienionego materialu ole¬ istego bez usuwania warstewki fosforanowej.W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 525 651 podano jednostopniowy pro¬ ces pokrywania wodnym roztworem fosforanu cyn¬ kowego, zawierajacym stala specjalna mieszanine smaru tluszczowego i srodka powierzchniowo czyn¬ nego rozpuszczalnego w wodzie. Jezeli material obrabiany ma byc poddany procesowi odksztal¬ cenia, to 'naniesiona powloka zapewni dostateczne smarowanie, lecz jezeli operacja odksztalcenia ma byc ostra, to na pokryta powierzchnie metalicz¬ na* nalezy liHozyc warstewke smaru. Jak naleza¬ loby sie spodziewac i jak to wykazano w opisie, warstewki oleju o wiele lzejsze od tych, które za¬ stosowano do zabezpieczenia stali, jako takie nie daja nalezytej ochrony przed korozja spowodowana dzialaniem czynników atmosferycznych. Powloki fosforanowe wiele lzejsze od tych, które stosowa¬ no jako obróbke wstepna do malowania, takze nie daja dostatecznego zabezpieczenia przed korozja.Nieoczekiwanie stwierdzono, co stanowi przed¬ miot wynalazku, ze dostateczna odpornosc na ko¬ rozje i sprawna powloke uzyskuje sie w sposób doskonalszy przez zastosowanie srodka fosforanu¬ jacego "i materialu oleistego, jednoczesnie lub od¬ dzielnie, lecz z wykluczeniem ukladu, w którym wiecej niz 50 mg/m2 srodka fosforanujacego od¬ klada sie w oddzielnym stadium bezposrednio na metalu w polaczeniu z wiecej niz 150 mg/m2 ma¬ terialu oleistego. Stwierdzono takze, ze sposobem wedlug wynalazku uzyskuje sie nieoczekiwanie wysoki stopien smarownosci (sliskosci) lacznie z lepsza odpornoscia na korozje i nawet z korzyscia, przynajmniej bez szkody dla powlok, które ewen¬ tualnie naklada sie nastepnie bez uprzedniego od¬ tluszczania. W opisie wyrazenie „material oleisty'' oznacza oleje, które nie rozpuszczaja sie w wodzie i których male ilosci rozpuszczaja sie latwo w rozpuszczalnikach powszechnie stosowanych do farb i klejów. Olejami tymi sa oleje mineralne, ros¬ linne, zwierzece i inne oleje tluszczowe, oleje syn¬ tetyczne, oleje zmodyfikowane i oleje uplastycz¬ niajace. \ Dobór wlasciwego materialu zalezy od sposobu stosowania. Skladniki mozna stosowac w postaci mieszaniny materialu oleistego ze srodkiem. fosfo¬ ranujacym lub oddzielnie, na przyklad przez ob¬ róbke powierzchni stali mateilalem oleistym i na¬ stepne traktowanie srodkiem fosforanujacym. Ma¬ terial oleisty i srodek fosforanujacy mozna sto¬ sowac w postaci emulsji lub w postaci roztworu (niezbedna jest znaczna ilosc wody w czasie ob¬ róbki dla ulatwienia jonizacji czynnika fosforanu¬ jacego). Najlepiej jest stosowac material oleisty i srodek fosforanujacy w postaci emulsji. Emulsje taka wytwarza sie na przyklad z rozcienczonego kwasu fosforowego, srodka powierzchniowo czyn¬ nego i sebacynianu oktylu. Sebacynian oktylu sto¬ sowany czesto w produkcji blachy cynowej jest najlepszym materialem oleistym. Najlepszym srod¬ kiem fosforanujacym jest kwas ortofosforowy, lecz nie wyklucza sie innych kwasów fosforowych, kwa¬ su fosforawego lub kwasnych zwiazków fosfora¬ nujacych (ewentualnie w polaczeniu z detergen¬ tami).Korzystne stezenie zmienia sie w zaleznosci od wielu parametrów, na przyklad rodzaju substratu, czasu obróbki i temperatury, metody pokrywania i wymaganego wykonczenia, lecz najczesciej jest to 0,01—1% (objetosciowo) roztwór wodny. Ilosc fosforanu stosowana na m2 moze byc znacznie mniejsza od ilosci fosforanu powszechnie stosowa¬ nej w dotychczasowych sposobach.Sposobem wedlug wynalazku wytwarza sie ko¬ rzystna warstwe fosforanowa o grubosci wyno¬ szacej 0,01^50 mg na m2.Jezeli srodek fosforanujacy zawiera przyspieszacz, na przyklad azotan sodowy, azotyn sodowy, chlo¬ ran sodowy, sole miedzi lub niklu, to mozna uzys¬ kac lepsza warstwe fosforanowa, przy czym tem¬ peratura i czas potrzebny do jej wytworzenia ule¬ gaja zmniejszeniu. Ten sam wynik mozna uzyskac, jezeli przyspieszacz fosforanowania znajduje sie na powierzchni stali poddawanej zabezpieczeniu. Naj¬ lepszym przyspieszaczem jest polaczenie azotynu sodowego z azotanem sodowym. Aczkolwiek ilosc stosowanego materialu oleistego nie jest ograni¬ czona, korzystnie wynosi ona 5—100 mg na m2 w zaleznosci od wyzej podanych parametrów. Mozna tez stosowac nadmiar srodka ochronnego, na przy¬ klad wodnej emulsji materialu oleistego i srodka fosforanujacego w celu zanulowania szkodliwego dzialania substancji zanieczyszczajacych, o ile sie one tam znajduja. W ten sposób mozna czesciowo lub calkowicie pominac zwykla obróbke oczyszcza¬ jaca, której poddaje sie stal przed malowaniem.Pozadane jest stworzenie takiego stanu powierz¬ chni, zwlaszcza o kontrolowanej sliskcsci, który by umozliwil przeprowadzenie nastepnych obróbek metalu, takich jak rozciaganie (przeciaganie) otrzy¬ manych arkuszy stalowych. Stan taki uzyskuje sie w sposobie wedlug wynalazku przez dobór odpo¬ wiedniego materialu oleistego.Skladniki emulsji lub roztworu, tak obydwa la¬ cznie jak i oddzielnie mozna nakladac na stal róznymi metodami, jak walcowanie, zanurzanie, malowanie za pomoca pedzla, natryskiwanie. Po¬ trzebny jest tylko krótki czas zetkniecia metalu z roztworem lub emulsja przeznaczona do obróbki, lecz nie stanowi to cechy ograniczajacej. Korzys¬ tnie stosuje sie czas zetkniecia krótszy od 3 minut, zwlaszcza mniej niz 30 sekund. Zaleca sie po tym zabiegu krótki czas suszenia.Sposób wedlug wynalazku mozna stosowac za¬ równo do obróbki stali zredukowanej na zimno,, jak i do stali trawionej, walcowanej na goraco.Obróbke te mozna przeprowadzic w czasie pro¬ dukcji stali walcowej na zimno lub na goraco, podczas kazdego stadium procesu nastepujacego po wyzarzaniu lub trawieniu.Sposób wedlug wynalazku ma specjalne zna¬ czenie w zabezpieczaniu tasm stalowych, stosowa¬ nych zwlaszcza do wyrobu bebnów stalowych. Stal io 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6083 640 5 6 poddana obróbce wedlug wynalazku pakowana jest w zwykly sposób. Najczesciej zwoje stalowe owi¬ niete sa laminatem z papieru i polietylenu i z kolei okryte obudowa zewnetrzna z arkuszy stalowych, ewentualnie podtrzymana drewnianymi listwami, co zabezpiecza przed bezposrednim zetknieciem z czynnikami atmosferycznymi. Przez obróbke po¬ wierzchni stali sposobem wedlug wynalazku uzys¬ kuje sie stan jej powierzchni (1) o wiekszym stop¬ niu odpornosci na korozje, (2) o doskonalym wy¬ gladzie przez znaczny okres czasu, (3) o wiekszej sprawnosci nastepnie nalozonych powlok organicz¬ nych i (4) o korzystnym stopniu sliskosci.Przytoczone przyklady podano w celu wyjasnie¬ nia wynalazku nie ograniczajac jego zakresu.Zastosowano testy w przykladach I—XVIII. Po¬ datnosc do malowania oceniono nastepujaco. Ogól¬ nie — na plytki stalowe o wymiarach- 150X300 mm lub 150X100 mm utrzymywane w pozycji pionowej przed komora natryskowa typu kaskadowego na¬ tryskuje sie farbe. We wszystkich przypadkach, z wyjatkiem gdy zaznaczono inaczej stosuje sie far¬ be pigmentowana koloru jaskrawo zielonego. Stosuje sie konwencjonalne urzadzenie do natryskiwania, to jest reczny pistolet natryskowy, a farbe nakla-. da sie do grubosci 20—30 mm w jednej warstwie (powloce malarskiej). Przed nagrzewaniem dopusz¬ czalny jest 5 minutowy okres odparowania w at¬ mosferze pozbawionej pylu. Po wyjeciu plytek z pieca i odstawieniu ich do ochlodzenia ustala sie grubosc pomalowania przy zastosowaniu wskazni¬ ka indukcji elektromagnetycznej. Stosuje sie taka ilosc plytek, aby otrzymac 18 próbek do badania w postaci krazków o srednicy 55 mm dla prze¬ prowadzenia szeregu ponizej opisanych pomiarów.Próbki doprowadza sie do pozadanego stanu przez pozostawienie ich w nastepujacych warun¬ kach: temperatura i wilgotnosc otaczajacej at¬ mosfery, moczenie w kapieli wodnej cgrzanej do temperatury 40±0,2°C termostatycznie regulowanej i mieszanej przez wlasciwy okres czasu.Próba tlccznosci (2,5 mm wgniecenia).W próbie tej stosuje sie metode oparta na bry¬ tyjskiej normie B.S.3900:Part E3:1966, przy czym aparatura odpowiada opisowi, a sposób oceny wy¬ ników jest troche zmodyfikowany.Ocene wyniku przy zastosowaniu na próbce o 2,5 mm wgniecenia przeprowadza sie w sposób nastepujacy. Kawalek przezroczystej tasmy o sze¬ rokosci 25 mm, wrazliwej iria cisnienie naklada sie na wgnieciona pomalowana powierzchnie i przy¬ ciska, aby przylegala do pomalowanej powierzchni.Nastepnie sciaga sie tasme usuwajac cala nie przy¬ czepiona powloke malarska. Z kolei ten kawalek tasmy naklada sie na kratkowany papier mili¬ metrowy w celu trwalego zarejestrowania wyniku i dokonania pomiaru usunietej powloki malarskiej.Pomiar uzyskuje sie przez oznaczenie srednicy krazka usunietego pomalowania. W przypadku gdy krazek nie jest caly zamalowany lecz sklada sie z drobnych platków, uznaje sie, ze powierzchnia usunietego pomalowania odpowiada powierzchni krazka.Przeprowadza sie ocene 3 próbek dla kazdego 10 25 30 35 podloza, powloki i warunków i odnotowuje sie srednia powierzchnie usunietego pomalowania.Poniewaz program badan obejmuje obróbke kon¬ trolna powierzchni dla sprawnosci kazdej kombi¬ nacji powloka/powierzchnia uzyskuje sie wartosc linii odniesienia. Powierzchnie wyrazone sa w mi¬ limetrach kwadratowych i uwaza sie, ze wahania 20—30 mm2 oznaczajace .±2 mm w srednicy, miesz¬ cza sie w zakresie odchylen eksperymentalnych i nie oznaczaja duzych zmian w sprawnosci. Wieksze róznice miedzy linia odniesienia i kazda modyfi¬ kacja swiadcza o zmianach sprawnosci na lepsze lub na gorsze.W przypadku, gdy przez sciagniecie tasmy usuwa sie powloke malarska z izolowanej powierzchni nieodksztalconej czesci badanej próbki jak i z powierzchni wgniecionej, wynik odnotowuje sie jako ostra strate przyczepnosci (SLA). W; przy¬ padku skrajnym, gdy pomalowanie zostaje usunie¬ te z calej lub z prawie calej próbki badanej, wy¬ nik odnotowuje sie jako calkowita strate przy¬ czepnosci (CLA.Wyniki CLA lub SLA oznaczaja o wiele powaz¬ niejsze braki niz wyniki wyrazone liczbowo jako usunieta powierzchnia, poniewaz nastapila strata przyczepnosci na powierzchni nieodksztalconej.Próba tlocznosci wedlug Erichsena: niemiecka norma przemyslowa DIN 53156; brytyjska norma: B.S. 3900 Part E4, 1969.Metoda i aparatura opieraja sie na brytyjskiej normie B.S. 3900 Part E4, 1969 dla pojedynczej glebokosci wgniecenia przy zmodyfikowanej inter¬ pretacji wyników, przy czym stosuje sie blache Tablica 1 Charakterystyka wzorcowych wyników próby tlocznosci Erichsena. 50 55 66 Stopien 0 1 2 3 4 ! 5 SLA" CLA Egzemplarz wzorcowy Opis brak widocznej straty przyczepnosci lub ledwo dostrzegalne pekniecie fig. 1 fig. 2 fig. 3 fig. 4 fig. 5 usuniete odosobnione plam¬ ki lub bardzo male platki usuniete plamki lub bardzo male platki tworzace w 1 przyblizeniu pierscien lub ] krazek usuniete plamki lub bardzo male platki tworzace pra¬ wie pelny pierscien lub krazek m usuniety pelny pierscien lub krazek z plamek lub bardzo malych platków ;¦ usuniete wielkie pelne plat¬ ki tworzace w przyblize¬ niu tarcze silna strata przyczepnosci inna nizv w momencie naprezenia ;' calkowita lub prawie calkowita strata przyczepnosci *7 83 640 8 stalowa 16, 18 lub 20 B.G., jako stal wykoncze¬ niowa w walcowni lub stal polerowana, a bada¬ nia przeprowadza sie w warunkach otoczenia.Sposób oceny tej próby przeprowadzonej z tlo¬ cznikiem 7,0 mm jest taki, jak w przypadku testu tlocznosci, z tym, ze zamiast pomiaru usunietej powierzchni zastosowano uklad stopniowej straty przyczepnosci od zera do calkowitej w 8 stopniach, jak wynika z tablicy 1.Badaniu poddaje sie trzy próbki po doprowa¬ dzeniu kazdej do pozadanego stanu i z otrzyma¬ nych stopni oblicza sie srednia (skrajne dwa stop^ nie nie bierze sie pod uwage). Przy interpretowaniu wyników, róznica 2 lub wiecej stopni w porównaniu z wartoscia kontrolna ma znaczenie. Róznice jed¬ nego stopnia moga powstac w wyniku odchylen eksperymentalnych. Tak jak przy interpretowaniu wyników próby tloczncsci, ocena SLA lub CLA wskazuje na bardziej powazniejsze braki.Odpornosc na korozje ocenia sie przez porów¬ nanie, przy czym wyniki odnosi sie do ilosci rdzy rozwijajacej sie wedlug ukladu przedstawionego w tablicy 2. Wszystkie wymienione dane stanowia srednia z 3 plytek — próbek, o wymiarach 140 mm X74 mm, poddanych dzialaniu wilgotnosci wzgled¬ nej 85—90% w temperaturze 30°±1°C.Tablica 2 stanowi wzorcowa tablice do mikro¬ skopowego i makroskopowego badania korozji wed¬ lug Championa (Oorrosion Testing Ptfocedures, F.A Champion Second Edition L.964, pp 1203—205).Tablica 2 Wzorcowa tablica do mikroskopowego i makro¬ skopowego badania korozji fig. 6 fig. V I fig, 8 fig. 9 fig. 11 fig. 12 fig. 10 bardzo mala nieliczna mala ilosc srednia ilosc znaczna ilosc liczne bardzo liczne W tablicy 3 podano zaleznosc miedzy numerem opisowym, okresleniem standartowym i iloscia pla¬ mek rdzy w decymetrze kwadratowym. Zaobser- wowane rozmiary poszczególnych plamek rdzy byly zawsze mniejsze od 8 mm2 (ocena metoda wedlug Championa).Tablica 3 m Ocena rdzy Numer opisowy 1 2 3 4 5 6 7 Okreslenie wzorcowe bardzo male nieliczne mala ilosc srednia ilosc znaczna ilosc liczne - bardzo liczne Ilosc na decy¬ metr kwa¬ dratowy 33 100 ^330 1000 3300 10000 33000 10 15 25 30 35 50 55 60 W celu ustalenia stezenia fosforanów odklada¬ nych na powierzchni stalowej w sposobie wedlug wynalazku przeprowadza sie badania przy uzyciu wskaznika promieniotwórczego. W roztworach 0,01, 0,05 i 0,1% (objetosci ma objetosc) radioaktywnego kwasu ortofosforowego 10 sekund, 20 sekund, 60 sekund czyste plytki sta¬ lowe (odtluszczone w ciagu .30 minut w parach trójchloroetylenu) i plytki stalowe pokryte seba- cynianem oktylu (15 mg/m2 i 100 mg/m2), solami rozpuszczalnymi i kombinacja tych dwóch zwiaz¬ ków. Ilosc radioaktywnego kwasu fosforowego po¬ zostala na powierzchni plytek stalowych po wysu¬ szeniu ustala sie za pomoca licznika Geigera-Mii- llera.Ponizej w tablicy zestawiono ilosci kwasu fos¬ forowego (fosforanu) odlozonego na powierzchni stali zanurzonej przez 20 sekund w 0,05% roztwo¬ rze. Wartosci podane sa w mg H3P04/m2.Pokrycie plytek stalowych podane jest w tablicy 4.Tablica 4 Stezenie kwasu fosforowego (90%) Czas zanurzenia (sekundy) Pokrycie na powierzchni Stal * odtluszczona trójchloro¬ etylenem Stal z azotynem sodowym 50 mg/m2 Stal z sebacynianem oktylu 15 mg/m2 Stal z sebacynianem oktylu 100 mg/m2 Stal z 50 mg/m2 azotynu so¬ dowego i 15 mg/m2 sebacyinia- nu oktylu Stal z 50 mg/m2 azotynu sodo¬ wego i 100 mg/m2 sebacynianu cktylu 1 0,05% obje¬ tosciowych 20 25 30 16 9 5 12 Pokrycie H8P04 wagowo w mg/m2 Przyklad I. Wytwarza sie emulsje zawiera¬ jaca w wodzie 1% objetosciowo sebacynianu oktylu, 0,1% objetosciowo 90% kwasu ortofosforowego, 0,2% wagowych azotynu sodowego i 0,05% objetos¬ ciowo srodka powierzchniowo czynnego Triton X—45. Plytki z miekkiej stali zredukowanej na zimno zanurza sie w tej emulsji na 10 sekund, osusza i pozostawia w pozycji pionowej w tempe¬ raturze otoczenia w ciagu 1 godziny. Stwierdzono, ze na powierzchni stali osadzilo sie 47 mg/m2 se¬ bacynianu oktylu. Plytki te poddaje sie powyzej opisanym badaniem na podatnosc na malowanie i na odpornosc na korozje.Otrzymane wyniki zestawiono w przytoczonych tablicach 5 i 6.Przyklad II. Wytwarza sie roztwór wodny zawierajacy 0,39% (wagowych) azotynu sodowego, 0,12% (wagowych) trójetanoloaminy i 0,05% (wa¬ gowych) srodka powierzchniowo czynnego Pluronic 164. Plytki z miekkiej stali, zredukowanej na zim¬ no zanurza sie w tym roztworze przez 10 sekund i odstawia do ociekniecia, po czym suszy w tem¬ peraturze otoczenia. Stwierdzono, ze na powierzchni83 640 Tablica 5 Podatnosc na malowanie 10 Warunki otoczenia moczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobiona w wyzej podany spo¬ sób usuniete 100 mm2 stopien 3 usunietych 65 mm2 stopien 4 Tablica 6 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85— —90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgle- | dnej 85 — 90% Stal odtlusz¬ czona trój¬ chloroetylenem 1 2 5 Stal obrobio¬ na w wyzej podany sposób 1 1 1 tych plytek wytracilo sie 50 mg/m2 azotynu so¬ dowego. Wytwarza sie z kolei emulsje zawiera¬ jaca w wodzie 1% (objetosciowo) sebacynianu ok- tylu, 0,1% (objetosciowo) 90% kwasu ortofosforo¬ wego i 0,05% (objetosciowo) tritonu — 45. Plytki stalowe pokryte azotynem sodowym zanurza sie w emulsji przez 10 sekund, odstawia do osaczenia i suszy w pozycji pionowej w ciagu 1 godziny w temperaturze otoczenia. Stwierdzono, ze na powierz¬ chni stalowej osadzilo sie 108 mg/m2 sebacynianu oktylu. Te plytki stalowe poddano powyzej opisa¬ nym próbcm na podatnosc na malowanie i na odpornosc na korozje.Wyniki zestawione w tablicach 7 i 8. 30 40 Tablica 8 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci 1 wzglednej 85 — | —90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgled- | nej 85 — 90% Stal odtlusz¬ czona trój¬ chloroetylenem 1 2 5 Stal obrobio¬ na w wyzej 1 podany sposókf 1 1 1 1 | Przyklad III. Wytwarza sie emulsje zawiera¬ jaca w wodzie 1% (objetosciowo) oleju lnianego, 0,1% (objetosciowo) 90% kwasu ortofosforowego i 0,05% tritonu X—45. Plytki z miekkiej stali re¬ dukowanej na zimno zanurza sie w tej emulsji na okres 10 sekund, odstawia do ociekniecia i suszy w pozycji pionowej w temperaturze otoczenia w ciagu 1 godziny. Stwierdzono, ze na powierzelsm stali osadzilo sie 84 mg/m2 oleju lnianego. Te plyt¬ ki stalowe poddano wyzej opisanym badaniom im podatnosc ina malowanie i na odpornosc na korozje;, Wyniki zestawiono w tablicach 9 i 10.Tablica 7 Podatnosc na malowanie Warunki otoczenia moczenie w wodzie przez 1 dzien Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobiona w 1 wyzej podany sposób usuniete 60 mm2 stopien 1 1 usuniete 25 mm2 stopien 4 \11 83 640 Tablica 9 Podatnosc na malowanie 12 Warunki otoczenia moczenie w wodzie przez 1 dzien Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trój chlorcetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobiona w wyzej podany spo¬ sób usuniete 25 mm2 stopien 1 usuniete 15 mm2 stopien 1 Tablica 10 Odpornosc na korozje Warunki Natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85 — —90% i 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgle¬ dnej 85 — 90% Stal odtlusz¬ czona trój¬ chloroetylenem 1 2 5 Stal obro¬ biona wyzej podanym sposobem 1 1 1 Przyklad IV. Przygotowuje sie emulsje za¬ wierajaca w wodzie 1% (objetosciowo) sebacynia- nu oktylu, 0,01% (objetosciowo) 90% kwasu orto¬ fosforowego i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45.Plytki z miekkiej stali zredukowanej na zimno zanurza sie na okres 10 sekund w emulsji, pozos¬ tawia do osaczenia i suszy w pozycji pionowej w ciagu 1 godziny w temperaturze otoczenia. Stwier¬ dzono, ze na powierzchni stalowej osadzilo sie 43 mg/m2 sebacyinianu oktylu. Te plytki stalowe poddaje sie wyzej opisanym badaniom na podat¬ nosc na malowanie i na odpornosc na korozje.Wyniki zestawiono w tablicach 11 i 12.Tablica 12 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85 — —90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgled¬ nej 85 — 90% Stal odtlusz¬ czona trój¬ chloroetylenem 1 2 5 Stal obro¬ biona wyzej podanym sposobem 1 1 1 ' Przyklad V. Wytwarza sie emulsje zawiera¬ jaca w wodzie 1% (objetosciowo) sebacynianu ok¬ tylu, 1% (objetosciowo) 90%"*kwasu ortofosforowego i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45. Plytki z mie¬ kkiej stali zredukowanej na zimno zanurza sie na okres 10 sekund w tej emulsji, pozostawia do osa¬ czenia i suszy w pozycji pionowej w temperaturze otoczenia w ciagu 1 godziny. Stwierdzono, ze na powierzchni stalowej osadzilo sie 97 mg/m2 seba¬ cynianu cktylu. Nastepnie te plytki stalowe pod¬ dano wyzej opisanym próbom na podatnosc na ma¬ lowanie i na odpornosc na korozje.Wyniki zestawiono w tablicach 13 i 14.Tablica 11 Podatnosc na malowanie Warunki otoczenia moczenie w wodzie przez 1 dzien Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobiona wy¬ zej opisanym spo¬ sobem usuniete 90 mm2 stopien 3 usuniete 50 mm2 stopien 413 83 640 Tablica 13 Podatnosc na malowanie 14 Warunki otoczenia moczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobicina wy¬ zej opisanym spo¬ sobem usuniete 40 mm2 stopien 1 usuniete 35 mm2 stopien 2 Tablica 14 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej | 85—90P/o 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgled¬ nej 85 — 90% Stal odtlusz¬ czona trój¬ chloroetylenem 1 2 5 Stal obro¬ bicna wyzej opisanym sposobem i 1 1 1 20 30 Tablica 16 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85 — 90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgled¬ nej 85 — 90% Stal odtlusz¬ czona trój¬ chloroetyle¬ nem 1 2 5 Stal obro¬ biona wyzej opisanym sposobem | 2 1 2 | 1 1 Przyklad VI. Przygotowuje sie roztwór za¬ wierajacy 0,025% (objetosciowo) sebacynianu okty- lu, 0,01% (objetosciowo) 90% kwasu ortofosforo¬ wego w 60% (objetosciowo) alkoholu izopropylo- wym i 40% (objetosciowo) wody. Plytki z miekkiej stali zredukowanej na zimno zanurza sie w tym roztworze na okres 10 sekund, odstawia do osa¬ czenia i suszy w pozycji pionowej w tempera¬ turze otoczenia w ciagu 1 godziny. Stwierdzono, ze na powierzchni stalowej osadzilo sie 20 mg/m2 sebacynianu oktylu. Plytki te poddaje sie wyzej opisanym próbom na podatnosc na malowanie i*na odpornosc na korozje.Wyniki zestawiono w tablicach 15 i 16.Przyklad VII. Przygotowuje sie emulsje wod¬ na zawierajaca 1% (objetosciowo) sebacynianu ok¬ tylu, 0,l°/o (objetosciowo) 90% kwasu ortofosforo¬ wego i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45. Plytki ze stali walcowanej na goraco i oliwionej odtlusz¬ cza sie trójchloroetylenem., po czym zanurza w emulsji na okres 10 sekund; pozostawia do ocie¬ kniecia i suszy w pozycji pionowej w temperaturze otoczenia w ciagu 1 godziny. Stwierdzono, ze na powierzchni stali osadzilo sie 156 mg/m2 sebacy¬ nianu oktylu. Nastepnie poddaje sie te plytki sta¬ lowe wyzej opisanym próbom ma podatnosc na ma¬ lowanie i na odpornosc na korozje.Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 17 i 18.Tablica 15 Podatnosc na malowanie Warunki | otoczenia meczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SL.A Stal obrobiona wy¬ zej opisanym spo¬ sobem usuniete 60 mm2 stopien 1 usuniete 50 mm2 stopien 315 83 640 Tablica 17 Podatnosc na malowanie 16 Warunki otoczenia moczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetylenem usuniete 90 mm2 stopien 2 CLA CLA Stal obrobiona wy¬ zej opisanym spo¬ sobem usuniete 40 mm2 stopien 2 1 usuniete 30 mm2 stopien 3 Tablica 18 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 1 24 godziny przy | wilgotnosci 1 wzglednej 85 — 90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgled¬ nej 85 — 90% Stal odtlusz¬ czona trój¬ chloroety¬ lenem 1 1 1 Stal obrobio¬ na wyzej po¬ danym spo¬ sobem 1 1 1 | Przyklad VIII. Przygotowuje sie emulsje za¬ wierajaca w wodzie 0,025% (objetosciowo) sebacy- nianu oktylu, 0,1% (objetosciowo) 90% kwasu or¬ tofosforowego i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45.Plytki z miekkiej stali zredukowanej na zimno maluje sie za pomoca pedzla emulsja do powsta¬ nia wyraznie równomiernego poziomu cieczy. Na¬ stepnie plytki pozostawia sie do ociekniecia i su¬ szy w pozycji pionowej w temperaturze otoczenia w ciagu 1 godziny. Stwierdzono', ze na powierzchni stali osadzilo sie 54 mg/m2 sebacynianu oktylu.Nastepnie plytki te poddaje sie wyzej opisanym próbom na podatnosc na malowanie i na odpor¬ nosc na korozje. 30 35 Tablica 20 Odpornosc na korozje Warunki Natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85 — 90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzglednej 85 — 90% Stal odtlusz¬ czona trój¬ chloroetyle¬ nem 1 2 5 Stal obro¬ biona wyzej opisanym sposobem 1 1 1 | Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 19 i 20'.Przyklad IX. Wytwarza sie emulsje zawiera¬ jaca w wodzie 0,25% (objetosciowo) oleju slonecz¬ nikowego, 0,1% (objetosciowo) 90% kwasu ortofos¬ forowego i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45.Plytki z miekkiej stali zredukowanej na zimno zanurza sie w emulsji na okres 10 sekund, odsta¬ wia do ociekniecia i suszy w pozycji pionowej w temperaturze otoczenia w ciagu 1 godziny. Stwier¬ dzono, ze na powierzchni stali osadzilo sie 112 mg/m2 oleju. Nastepnie plytki te poddaje sie wyzej opisanym próbom na podatnosc na malowa¬ nie i na odpornosc na korozje.Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 21 i 22.Tablica 19 Podatnosc na malowanie Warunki otoczenia moczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetyle¬ nem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobiona wy¬ zej podanym spo¬ sobem usuniete 95 mm2 stopien -5 1 usuniete 35 mm2 stopien 517 83 640 T ablica 21 Podatnosc na malowanie 18 Warunki otoczenia moczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobiona wyzej opisanym sposobem usuniete 50 mm2 stopien 1 usuniete 45 mm2 stopien 3 Tablica 22 Odpornosc na korozje Warunki Natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej | 85—90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgle- | dnej 85—90% Stal odtlusz¬ czona trójchlo¬ roetylenem 1 2 5 Stal obrobiona wy£ej opisa¬ nym sposobem 1 1 1 Przyklad X. Wytwarza sie emulsje zawiera¬ jaca w wodzie 0,025% (objetosciowo) oleju smaro¬ wego (Croda fluid G 6938), 0,1% (objetosciowo) 90% kwasu ortofosforowego i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45. Plytki z miekkiej stali zredukowa¬ nej na zimno zanurza sie w tej emulsji na 10 sekund, pozostawia do ociekniecia i suszy w po¬ zycji pionowej w ciagu 1 godziny w temperaturze otoczenia.. Stwierdzono, ze na powierzchni stali osadzilo sie 135 mg/m2 oleju. Nastepnie plytki te poddaje sie wyzej opisanym próbom na podatnosc na malowanie i na odpornosc na korozje.Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 23 i 24. 30 35 Tablica 24 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85—90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgle¬ dnej 85—90%- Stal odtlusz¬ czona trójchlo¬ roetylenem 1 2 5 Stal obrobiona wyzej poda¬ nym sposobem 1 1 1 | Przyklad XI. Wytwarza sie emulsje zawie¬ rajaca w wodzie 0,25% (objetosciowo) epoksydo¬ wanego oleju lnianego. 0,1% (objetosciowo) 90% kwasu ortofosforowego i 0,05% (objetosciowo) tri¬ tonu X—45. Plytki z miekkiej stali zredukowanej na zimno zanurza sie w tej emulsji na 10 sekund i po ocieknieciu suszy w pozycji pionowej w ciagu 1 godziny w temperaturze otoczenia. Stwierdzono, ze na powierzchni stalowej osadzilo sie 61 mg/m2 epoksydowanego oleju lnianego. Nastepnie poddaje sie plytki wyzej opisanym próbom na podatnosc na malowanie i na odpornosc na korozje.Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 25 i 26.Tablica 23 Podatnosc na malowanie Warunki otoczenia moczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobiona wyzej podanym sposobem usuniete 50 mm2 stopien 2 usuniete 50 mm2 stopien 319 83 640 Tablica 25 Podatnosc na malowanie 20 Warunki | otoczenia moczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobiona wyzej opisanym sposobem usuniete 50 mm2 stopien 1 usuniete 55 mm2 stopien 3 Tablica 26 Odpornosc na korozje Warunki Natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej | 85—90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgle¬ dnej 85—90% Stal odtlusz¬ czona trójchlo¬ roetylenem 1 2 6 Stal obrobiona wyzej opisa¬ nym sposobem 1 1 2 Przyklad XII. Wytwarza sie emulsje zawie¬ rajaca w wodzie 1% (objetosciowo) sebacynianu oktylu, 0,1,% (objetosciowo) 90% kwasu ortofosfo¬ rowego i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45. Plyt¬ ki z miekkiej stali zredukowanej na zimno zalewa sie ta emulsja a nastepnie przepuszcza sie je przez walek wyzymajacy. Czas od zalania plytek do przejscia przez walek wyzymajacy wynosi 10 se¬ kund. Nastepnie suszy sie plytki w pozycji pio¬ nowej w ciagu 1 godziny w temperaturze oto¬ czenia. Stwierdzono, ze na powierzchni stalowej osadzilo sie 108 mg/m2 sebacynianu oktylu. Nastep¬ nie poddaje sie plytki wyzej opisanym próbom na podatnosc na malowanie i na odpornosc na korozje.Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 27 i 28. 30 45 Tablica 28 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85—90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgle¬ dnej 85—90% Stal odtlusz¬ czona trójchlo¬ roetylenem 1 2 5 Stal obrobiona 1 wyzej opisa¬ nym sposobem 1 1 | 2 | Przyklad XIII. Wytwarza sie roztwór wodny zawierajacy 0,1% (objetosciowo) 90% kwasu orto¬ fosforowego i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45.Plytki z miekkiej stali zredukowanej na zimno za¬ lewa sie tym roztworem, po czym przepuszcza przez walek wyzymajacy. Czas od zalania plytek do przejscia przez walek wyzymajacy wynosi 10 sekund. Nastepnie plytki ustawia sie pionowo i su¬ szy w temperaturze otoczenia w ciagu godziny.Przygotowuje sie równiez emulsje wodna zawie¬ rajaca 1% (objetosciowo) sebacynianu oktylu i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45. Plytki z miekkiej stali zredukowanej na zimno zanurza sie w tej emulsji na okres 10 sekund i po ocieknieciu suszy w pozycji pionowej w temperaturze otoczenia w ciagu 1 godziny. Stwierdzono, ze osadzilo sie Tablica 27 Podatnosc na malowanie Warunki otoczenia moczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobiona 1 wyzej opisanym sposobem usuniete 55 mm2 stopien 2 i usuniete 50 mm2 stopien 421 83 640 Tablica 29 Podatnosc na malowanie 22 Warunki otoczenia moczenie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtlusz¬ czona trójchlo¬ roetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobiona wedlug a/ usuniete 70 mm2 stopien 3 usuniete 60 mm2 stopien 4 Stal obrobiona wedlug b/ usuniete 40 mm2 0 CLA* CLA* CLA = calkowita strata przyczepnosci Tablica 30 Odpornosc na korozje Warunki Natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85—90% 7 dni przy wilgO'tnosci wzglednej 85—90% Stal odtlusz¬ czona trój¬ chloroety¬ lenem 1 2 5 Stal ob¬ robiona wedlug a/ 1 1 6 Stal obro¬ biona wedlug b/ 1 1 1 61 mg/m2 sebacynianu oktylu. Plytki te poddaje sie opisanym wyzej próbom na podatnosc na ma¬ lowanie i na odpornosc na korozje.Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 29 i 30.Przyklad XIV. Plytki z miekkiej stali zredu¬ kowanej na zimno pokrywa sie wstepnie olejem (289 mg/m2 sebacynianu oktylu zawierajacego 2,5% srodka powierzchniowo czynnego triton X—45). Na¬ stepnie plytki te zalewa sie wodnym roztworem 0,1% (objetosciowo) 90% kwasu ortofosforowego, po czym przepuszcza je przez walek wyzymajacy.Czas od zalania plytek do przejecia przez walek wyzymajacy wynosi 10 sekund. Nastepnie ustawia sie plytki w pozycji pionowej i suszy je w ciagu 1 godziny w temperaturze otoczenia. Potem pod¬ daje sie plytki wyzej opisanym próbom na po¬ datnosc na malowanie i na odpornosc na korozje.Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 31 i 32.Tablica 31 Podatnosc na malowanie Warunki otoczenia moczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trój chloroetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA stal obrobiona wyzej podanym sposobem usuniete 40 mm2 stopien 1 usuniete 20 mm2 „ stopien 423 83 640 24 wierzchniowo czynnymi typu tlenku etylenu (12p/o wagowo), zanurza sie w 0,1% (objetosciowo) roz¬ tworze 90% kwasu ortofosforowego na okres 10 sekund, po czym ustawia sie je pionowo, pozwala 5 ocieknac i suszy w ciagu 1 godziny w tempera¬ turze otoczenia. Nastepnie plytki stalowe poddaje sie wyzej opisanym próbom na podatnosc na ma¬ lowanie i na odpornosc na korozje.Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 33 i 34. 0 Przyklad XVI. Przygotowuje sie emulsje za¬ wierajaca w wodzie 1% (objetosciowo) sebacynia- nu oktylu, 0,1% (objetosciowo) 90°/o kwasu orto¬ fosforowego i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45.Emulsje te natryskuje sie na plytki z miekkiej 5 stali zredukowanej na zimno do uzyskania równo¬ miernego poziomu cieczy. Emulsje pozostawia sie na plytkach przez 10 sekund, po czym plytki suszy sie strumieniem powietrza pod wysokim cisnie¬ niem. Plytki pozostawia sie nastepnie w tempe- 10 raturze pokojowej na okres 1 godziny. Stwier¬ dzono, ze na powierzchni stali osadzilo sie 49 mg/m2 sebacynianu oktylu. Plytki te poddano wyzej opi¬ sanym próbom na podatnosc na malowanie i na odpornosc na korozje. 15 Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 35 i 36.Tablica 33 Podatnosc na malowanie Powierzchnie pokryto powloka malarska pigmentowana czerwienia toluidynowa; zastosowano test tlocznosci z wgnieceniem 2,5 mm.Warunki Otoczenie moczenie przez 1 dzien w wodzie moczenie przez 7 dni w wodzie Stal skazona, nie obrabiana kwasem fosforowym usuniete 45 mm2 CLA CLA Stal skazona, obrobiona kwasem fosforowym usuniete 40 mm2 usuniete 30 mm2 usuniete 20 mm2 Tablica 34 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 1 24 godziny przy wilgotnosci wzgle¬ dnej 85^90% 7 dni wilgotnosci wzglednej 85—90% Stal skazona, nie obrabiana kwasem fosforowym 1 1 1 Stal skazona, obrobiona kwasem fosforowym 1 1 1 Tablica 32 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85—90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgle¬ dnej 85—90% Stal odtlusz¬ czona trójchlo¬ roetylenem 1 2 5 Stal obrobiona Wyzej poda¬ nym sposobem 1 _ 1 1 , Przyklad XV. Plytki z miekkiej stali zredu¬ kowanej na zimno o powierzchni skazonej 50—100 mg/m2 sebacynianu oktylu (20% wagowych w sto¬ sunku do masy osadu), rozpuszczalnymi solami nieorganicznymi (25% wagowych w stosunku do masy osadu), osadem zelaza (13% wagowo), bru¬ dem i nierozpuszczalna krzemionka (2% wagowo), trójetanoloamina (28% wagowo) i srodkami po-25 83 640 Tablica 35 Podatnosc na malowanie 26 Warunki otoczenia moczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trój chloroetylenem usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrebiona wyzej opisanym sposobem usuniete 50 mm2 stopien 1 usuniete 40 mm2 stopien 4 Tablica 36 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85—90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgle¬ dnej 85—90% Stal odtlusz¬ czona trójchlo¬ roetylenem 1 2 C Stal obrobiona wyzej opisa¬ nym sposobem 1 1 2 | Przyklad XVII. Przygotowuje sie emulsje zawierajaca w wodzie 1% (objetosciowo) sebacy- nianu oktylu, ty01% (objetosciowo) 901% kwasu or¬ tofosforowego i 0,05^0 (objetosciowo) tritonu X—45.Emulsje te natryskuje sie na plytki z miekkiej stali zredukowanej na zimno do uzyskania równo¬ miernego poziomu cieczy. Emulsje pozostawia sie na plytkach przez 10 sekund, po czym suszy sie je strumieniem powietrza pod wysokim cisnieniem.Nastepnie pozostawia sie plytki przez 1 godzine w temperaturze otoczenia. Stwierdzono, ze na po¬ wierzchni stali ^osadzilo sie 58 mg/m2 sebacynianiu cktylu. Plytki te poddaje sie wyzej opisanym pró¬ bom na podatnosc na malowanie i na odpornosc na korozje.Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 37 i 38. 20 25 30 Tablica 38 Odpornosc na korozje Warunki natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85—90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgle¬ dnej 85—90% Stal odtlusz¬ czona trójchlo¬ roetylenem 1 2 5 Stal obrobiona wyzej opisa¬ nym sposobem 1 1 | 3 | Przyklad XVIII. Przygotowuje sie emulsje 35 zawierajaca w wodzie/1% (objetosciowo) sebacy- nianu oktylu, 0,1% (objetosciowo) 88% kwasu or¬ tofosforowego i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45.Plytki z miekkiej stali zredukowanej na zimno zanurza sie w tej emulsji na okres 10 sekund i po 40 ocieknieciu suszy w pozycji pionowej w ciagu 1 godziny w temperaturze otoczenia. Stwierdzono, ze na powierzchni stalowej osadzilo sie 83 mg/m* sebacynianu oktylu.Wytwarza sie równiez emulsje zawierajaca w 45 wodzie 1% (objetosciowo) sebacynianu oktylu i 0,05% (objetosciowo) tritonu X—45. Plytki ze stali miek¬ kiej zredukowanej na zimno, które pofosforanowa- no (500 mg/m2), zanurza sie do tej emulsji na okres 10 sekund, pozostawia do ociekniecia i suszy 50 w pozycji pionowej w ciagu 1 godziny w tempe- Tablica 37 Podatnosc na malowanie Warunki otoczenia moczenie przez 1 dzien w wodzie Próba tlocznosci Erichsena tlocznosci Erichsena Stal odtluszczona trójchloroetylenem . usuniete 55 mm2 stopien 3 SLA stopien 5/SLA Stal obrobiona * wyzej podanym sposobem usuniete 65 mm2 stopien 1 usuniete 85 mm2 stopien 427 83 640 28 raturze otoczenia. Stwierdzono, ze na fosforano¬ wanych plytkach stalowych osadzilo sie 42 mg/m2 sebacynianu oktylu. Plytki te poddano wyzej opi¬ sanym próbom, na podatnosc na malowanie i na odponnosc na korozje.Otrzymane wyniki zestawiono w tablicach 39 i 40.Przyklad XIX. Wycina sie z miekkiej bla¬ chy stalowej, walcowanej na zimno, plytki o gru¬ bosci 1,25 mm. Czesc tych plytek zanurza sie na 5 sekund w kapieli zawierajacej wode wodociago¬ wa, 0,02% tritcnu X — 100 i podana ponizej w tablicy odpowiednia zawartosc procentowa kwasu.Pokrycie Lakier czerwo¬ ny tlenek Próba otoczenie tlccznosci 1 clzien mocze¬ nia w wodzie Erichsena 7 dni moczenia w wodzie otoczenia Erichsena 1 dzien ' mecze¬ nia w wodzie 7 dni moczenia w wodzie T ab 1 i c a 39 Stal odtluszczo¬ na trójchloro¬ etylenem , (60 mikrocali) 20 55 65 2 2 3 Stal odtluszczo¬ na trójchloro¬ etylenem (15—18 mikro¬ cali) 0 0 0 0 0 0 Stal fosforano¬ wana zanurzona w emulsji seba¬ cynianu oktylu (15—18 mikro¬ cali) 40 65 75 4 5 5 Stal weglowa za- 1 nurzona w emul¬ sji sebacynianu oktylu i kwasu fo¬ sforowego (60 mi¬ krocali) 0 | 20 1 2 1 • 1 | Tablica 40 Odpornosc na "korozje Warunki natychmiast 24 godziny przy wilgotnosci wzglednej 85 — 90% 7 dni przy wil¬ gotnosci wzgled¬ nej 85 — 90% Stai fosfora¬ nowana za¬ nurzona w emulsji se¬ bacynianu oktylu 1 1 1 Stal weglo¬ wa zanurzo¬ na w emul¬ sji sebacy¬ nianu okty¬ lu i kwasu fosforowego 1 1 1 1 30 Nastepnie plytki suszy sie. Inna czesc plytek obra¬ bia sie w ten sam sposób, z tym, ze po obróbce zanurza sie je na 5 sekund w roztworze zawiera¬ jacym 5 g sebacynianu oktylu w 1 litrze metylo- etyloketonu. Plytki te nastepnie odstawia sie do 35 wysuszenia. W rezultacie otrzymuje sie powloke 80 — 100 mg/m2 sebacynianu oktylu. Jeszcze inne plytki obrabia sie najpierw sebacymianem oktylu, a potem kazdym kwasem w -sposób wyzej opisa¬ ny. Na koniec wlacza sie dla porównania plytki 40 bez zadnej obróbki i plytki zanurzone tylko w wy¬ zej podanym roztworze sebacynianu oktylu.Plytki wystawia sie na dzialanie wolnego po¬ wietrza przez okres 5 dni, po czym okresla sie wzrokowo wielkosc procentowa powierzchni zar- 45 dzewialej.Wyniki zestawiono w tablicy 41.Tablica 41 Obróbka Rodzaj - Bez kwasu 85% H3P04 Kwas polifosfo- 1 rowy (82% P205) 30% kwas fo¬ sforawy Granodine 20i(*) g/l — "*1 1 1 30 % rdzy Obróbka bez sebacy¬ nianu oktylu 100 90 90 90 95 Srodek fosfora¬ nujacy i nastep¬ nie obróbka se- bacynianem o- ktylu 90 20 20 30 5 Sebacynian o- ktylu i nastep¬ na obróbka srodkiem fosforanujacym 90 30 20 25 5 (*) Warunki zgodnie z instrukcja dostawcy z 4 minutowym okresem zanurza¬ nia w temperaturze 90°C.29 83 640 Tablica 42 30 Obróbka Rodzaj 85% H3PO4 kwas polifosforowy (82% P205) 30% kwas fosforawy Granodine 20 bez obróbki g/l 1 1 1 30 Strata przyczepnosci pomalowania | Srodek fosfora¬ nujacy i nastep¬ na obróbka se- bacynianem 0- ktylu 3 3 5 5 SLA Sebacynian 0- ktylu i nastep¬ na obróbka srodkiem fosforanujacym 4 4 4 5 Niektóre z plytek powleka sie nastepnie warstwa o grubosci 25—30 mikronów szarej farby alkido- wej. Po 24 godzinnym nagrzewaniu, plytki zanurza sie na okres 24 godzin w wodzie destylowanej o temperaturze 40°C. Nastepnie przeprowadza sie próbe Erichsena o tloczniku 7,0 mm w celu okre¬ slenia procentowego ubytku przyczepnosci lakieru.Za pomoca tasmy wrazliwej na cisnienie usuwa sie pomalowanie o malej przyczepnosci; strate przyczepnosci zgodnie z ta metoda okresla sie we¬ dlug danych z tablicy I.Wyniki zestawiono w tablicy 42.Przyklad XX. W celu wykazania zwiekszo¬ nej sprawnosci smarowniczej w przypadku stoso¬ wania sposobu wedlug wynalazku do stali prze¬ znaczonej do formowania, zastosowano ustalone metody oceny smarownosci (sliskosci) w obydwóch sposobach odksztalcenia przez tloczenie i rozciaga¬ nie, opisane przez: J.C. Wright (Sheet Metal Industries,' 38, No.414, October 1961, p 731-74), D.H. Lloyd (Sheet Metal Industries, 39, No.419, March 1962, p 158-166), J.F. Wallace (The British Iron and Steel Research U.S. RAO (Sheet Metal Industries, 44, No.486, Associaion Report No.MW/E/62/55), October 1967, p 673-678).Wytwarza sie zespoly krazków o srednicy 55 mm z miekkiej stali zredukowanej na zimno, przy czym kazdy zespól odtluszcza sie w parach trój¬ chloroetylenu i obrabia sposobem podanym w przytoczonej tablicy. W sklad zespclów krazków wchodza takze krazki na których nie zastosowano zadnego smaru i o powloce z polietylenu o malej gestosci, grubosci 100 /um, nalozonej po obydwu' stronach.Wlasnosci smarownicze próbek zmierzono przy zastosowaniu hydraulicznego aparatu pomiarowe¬ go Erichsena 1126, wyposazonego w elementy mie¬ rzace, zastosowane obciazenie i dane dotyczace przemieszczenia.Smarowanie przy formowaniu przez rozciaganie ocenia sie za pomoca testów tlocznosci wedlug Erichsena na slepych próbkach (materiale wyjscio¬ wym) o srednicy 55 mm, przy czym ccene stano¬ wi glebokosc tloczenia do powstania pekniecia i za¬ stosowane maksymalne obciazenie. Duza glebo- Tablica 43 20 23 30 35 55 60 65 Obróbka stali Stal czysta zastosowany w nadmiarze Croda- fluid *) 66938 zastosowany w nadmiarze olej Tellus 15 2) Sebacynian oktylu zastosowany w postaci cienkiej warstewki z emulsji zawierajacej w wodzie 1% (objetosciowo) sebacynianu oktylu i 0,05% (objetosciowo) tri- tonu X — 45.Crodafluid G6938 zastosowany w postaci cienkiej warstewki emul¬ sji zawierajacej w wodzie 025% (objetosciowo) Crodafluid G6938 i 0,05% (objetosciowo) tritonu X-45.Olej Tellus 15 zastosowany w po¬ staci cienkiej warstewki z emulsji zawierajacej w wodzie 1% (obje¬ tosciowo) oleju Tellus i 0,05% (objetosciowo), tritonu X — 45.Sebacynian oktylu i kwas orto- | fosforowy zastosowane wedlug 1 wynalazku w emulsji wodnej za¬ wierajacej 1% (objetosciowo) se- 1 bacynianu oktylu, 0,1% (objetos¬ ciowo) 90% kwasu ortofosforowe¬ go i 0,05% (objetosciowo) tritonu X — 45.Crodafluid G6938 i kwas ortofos¬ forowy zastosowane wedlug wy¬ nalazku w emulsji wodnej zawie¬ rajacej 0,25% (objetosciowo) Cro¬ dafluid G6938; 0,1% (objetosciowo) 90% kwasu ortofosforowego i 01,05,% (objetosciowo) tritonu X — 45.Olej tellus 15 i kwas ortofosfo¬ rowy zastosowane sposobem we¬ dlug wynalazku w emulsji za¬ wierajacej w wodzie 1% (obje¬ tosciowo) oleju Tellus 15, 0,1% (objetosciowo) 90% kwasu orto¬ fosforowego i 0,05% (objetosciowo) tritonu X — 45. 100 jum gruba powloka z polety- lenu 0 malej gestosci nalozona po obydwóch stronach krazka Stezenie 1 oleju* (mg/m2) 73 21 23 114 30 58 —31 83 640 32 We wszystkich zbadanych przypadkach spraw¬ nosc smarowania w sposobie wedlug wynalazku byla lepsza, od tych przypadków, w których skladniki stosowano (niezaleznie oraz lepsza, niz 5 gdy na powierzchnie stali uzyto duzych stezen oleju. PL PL PL PL PL