Stieg Larsson

Unngå forveksling med den svenske forfattaren og dramatikaren Stig Håkan Larsson (f 1955).

Stieg Larsson
Nasjonalitet	Sverige Svensk
Statsborgarskap	Sverige
Fødd	15. august 1954 Skelleftehamn Västerbottens län
Død	9. november 2004 (50 år) Stockholm
Yrke	Journalist Forfattar
Språk	svensk
Sjanger	Kriminalroman
Religion	ateisme
Stieg Larsson på Commons

Stieg Larsson (15. august 1954–9. november 2004), døypenamn Karl Stig-Erland Larsson, var ein svensk forfattar, journalist og redaktør frå Skelleftehamn i Västerbottens län.

Larsson arbeidde i 20 år som nyheitsgrafikar og journalist i Tidningarnas telegrambyrå. I arbeidet sitt som journalist og sakprosaforfattar var han særleg kjend for engasjementet sitt mot høgreekstremisme og rasisme. Han var ein av initiativtakarane til stiftinga eXpo med føremål å «studera og kartleggja antidemokratiske, høgreekstreme og rasistiske tendensar i samfunnet». Dei siste åra av livet sitt arbeidde han som sjefredaktør for tidsskrifta til stiftinga Expo. Larsson var ein av dei fremste ekspertane i Sverige og Europa på høgreekstremisme og nynazisme.

Før han byrja å skriva kriminalromanar, manifesterte interessa hans for sjangerlitteratur seg først og fremst gjennom at han tidleg i livet gav ut science fiction-fanziner. Han sat lenge i styret for og vart til sist (1980) formann i Skandinavisk förening för science fiction.

På 2000-talet forfatta Larsson kriminalromanar under samlenamnet Millennium-serien, med ei handling voven rundt det umake paret Mikael Blomkvist og Lisbeth Salander. Ingen av bøkene vart utgjevne før Larsson døydde, men då den første (Män som hatar kvinnor, 2005) kom eitt år etter dødsfallet, vart han straks ein bestseljar. Romanen vart løna med Skandinaviska Kriminalsällskapet sin pris Glassnøkkelen. Larsson hadde byrja på ei fjerde bok i serien då han brått døydde av hjarteinfarkt, men familien har vorte samde om at den siste boka ikkje vil bli publisert.

28. mai 2008 sende SVT1 dokumentaren «Uppdrag granskning: Milleniummiljonerna». Det handla om Larsson og konflikten i familien etter at han gjekk bort. Grunna drapstrugsmål frå svenske nynazistar og behovet for å halde seg skjult, gifta Stieg Larsson og arkitekten Eva Gabrielsson seg aldri. Sidan dei ikkje var gifte, hadde ikkje Gabrielsson arverett. Ho fekk berre halvparten av bustaden som paret hadde budd i. Far hans og bror hans fekk rettane til litteraturen til Larsson.

• Extremhögern – sakprosa (1991) (saman med Anna-Lena Lodenius)
• Sverigedemokraterna: Den nationella rörelsen – sakprosa (2001) (saman med Mikael Ekman)
• Debatten om hedersmord: Feminism eller rasism – sakprosa (2004) (saman med Cecilia Englund)
• Sverigedemokraterna från insidan – sakprosa (2004) (saman med Richard Slätt, Maria Blomquist, David Lagerlöf m.fl.)
• Män som hatar kvinnor (2005) (posthum)
• Flickan som lekte med elden (2006) (posthum)
• Luftslottet som sprängdes (2007) (posthum)

Til saman har krimbøkene Män som hatar kvinnor, Flickan som lekte med elden og Luftslottet som sprängdes selt 4,6 millionar eksemplar per 29. mai 2008. 750 000 av dei berre i Noreg.

Tre filmar baserte på trilogien er utgjevne, og to Tv-seriar er undervegs.

Alle bøkene er omsette av Elisabeth Bjørnson, og gjevne ut av Gyldendal-forlag.

• Glassnøkkelen 2008, for Luftslottet som sprängdes
• SKTFs pris-årets forfattar 2007
• Årets bok-Månadens boks litterära pris 2006
• BMF-plaketten 2005
• Glassnøkkelen 2006, for Män som hatar kvinnor
• Svenska Deckarakademins pris för bästa svenska kriminalroman 2006, for Flickan som lak med elden
• The Macavity Award for Beist First Mystery 2009, for The Girl with the Dragon Tattoo (Män som hatar kvinnor)
• The Anthony Award for Beist First Novel 2009, for The Girl with the Dragon Tattoo
• The Barry Award for beste krimroman utgjeve i Storbritannia 2009, for The Girl with the Dragon Tattoo

• Expo: Stieg Larsson: In memoriam; Nekrologar, biografi, artiklar Arkivert 2013-08-18 ved Wayback Machine.

• Omsett frå Wikipedia på bokmål, innhenta torsdag 7. januar 2010, klokka 20:19.