Lima
| Lima | |||
| by | |||
 | |||
|
|||
| Motto: Hoc signum vere regum est | |||
| Land |  Peru
| ||
|---|---|---|---|
| Areal | 2 672,28 km² | ||
| Folketal | 9 943 800 (2022) | ||
| Grunnlagd | 18. januar 1536 | ||
 Lima 12°03′36″S 77°02′15″W / 12.06°S 77.0375°W | |||
| Wikimedia Commons: Lima | |||
Lima er hovudstad og største by i Peru. Byen ligg midt i Peru i nord-sør-retning og ved stillehavskysten, og hadde 9,9 millionar innbyggjarar i 2022.
Sentrum i Lima vart utnemnt til verdsarvsområde av UNESCO i 1991.
Historie
[endre | endre wikiteksten]Lima skal, ifølgje historia, ha vorte grunnlagt av Francisco Pizarro 6. januar 1535 og fekk derfor namn etter dei tre vise mennene: Ciudad de los Reyes eller Los Reyes. Nøye rekna synast grunnlegginga å ha skjedd 12 dagar seinare, men plasseringa av byen vart bestemt 6. januar. Det kastillanske namnet på byen vart bruka i starten, men vart så erstatta med namnet «Lima», som somme trur er ei forvansking av namnet på elva Rímac. («Rímac» kjem frå quechua og tyder 'pratsam').[1] I ein periode var begge namna i bruk på kart.
Geografi
[endre | endre wikiteksten]I havet utanfor byen møtest varme og kalde havstraumar. Om vinteren gjev dette eit konstant disig vêr med høg luftfukt og temperaturar ned mot 14-15 grader. Det regnar mesta aldri, men luftfukta kan falle ut av lufta i form av noko som liknar regn («lluvisna» eller «garuba»). Mot slutten av året, når sommaren kjem, klårnar sikta og temperaturen i desember-februar ligg som oftast på 20–25 grader.
Ei segn i Lima seier at dei invaderande spanjolane hadde spurt lokalbefolkninga kor den beste staden å bygge ein by var, og lokalbefolkninga hadde (som hemn) peika ut plassen der byen ligg. Mange ser på klimaet her som det verste i heile Peru; nokre mil sør for Lima er det mykje meir sol. Lima har berre 1284 soltimar i året, 28,6 timar i juli og 179,1 timar i januar eineståande låge verdiar, vurdert ut frå breiddegrad.[2]
Kommunikasjonar
[endre | endre wikiteksten]- Den internasjonale flyplassen Jorge Chávez
- Hamna i Callao
- Motorvegen Panamericana Sur og Panamericana Norte
Turistattraksjonar
[endre | endre wikiteksten]- Plaza de Armas
- Catedral de Lima
- Palacio de Gobierno
- Hus frå kolonitida
- Puente de Piedra
- San Francisco de Asis
- San Pedro
- La Merced
- Convento de Santo Domingo
- San Agustin
- Monasterio de Santa Rosa de Lima
- Pachacamac
Museum
[endre | endre wikiteksten]- Museo de la Nacion
- Museo Nacional de Arqueología, Antropología e Historía
- Museo de Oro
- Museo Arqueológico Rafael Larco Herrera
- Museo Pedro de Osma
- Museo de Arte
Plassar å besøke
[endre | endre wikiteksten]Callao
[endre | endre wikiteksten]I hamnebyen Callao ligg både ei stor hamn og flyplassen til Limas.
Andre historiske plassar
[endre | endre wikiteksten]- Universidad Nacional Mayor de San Marcos grunnlagt i 1551 og dermed det eldste universitetet i Amerika.
Folklore
[endre | endre wikiteksten]Mat
[endre | endre wikiteksten]- Chifa blir kalla den peruanske varianten av kinesisk matlaging.
Kjende personar
[endre | endre wikiteksten]Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ «Nota etimológica: El topónimo Lima». Lexis XXIV. (på spansk). 2000. s. 151–162.
- ↑ Lima, un clima de desierto litoral (PDF), arkivert frå originalen (PDF) 29. juni 2010, henta 22. august 2009
