1846
1848 (MDCCCXLVIII) waor e gewoen jaor wat begós op 'nen donderdag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]
- 13 mei - De Amerikaanse president James Polk verklaort Mexico de aorlog. Begin van de Mexicaans-Amerikaanse Aorlog.
- 21 juni - Kardinaal Giovanni Maria Mastai-Ferretti wirt gekaoze tot Paus Pius IX.
- 28 juni - In Frankriek kriet de Belsj Adolphe Sax 't patent op ein zös jaor eërder door häöm oetgevónje blaosinsjtrumènt: de saxofoon.
- 29 juni - Sir Robert Peel treujt aaf es premier van 't Verenigd Keuninkriek nao aanleijing van de Ierse Kwestie.
- 't Amerikaanse Bataljon van Sint-Patrick löp euver nao Mexico.
- 23 september – De planeet Neptunus wirt óntdèk.
- 28 december - Iowa wirt toegelaote es 29e deilsjtaat van de Verenigde Sjate van Amerika.
- zónger datum
- Europa wirt getróffe door de aerpelziekte. 't Mislökke van de oagste leijt tot groate prebleme mèt de voedselveurzening. De great famine, oftewaal Groate Hógersjnoad, truf Ierlandj in de wèntjer van 1846/1847.
- In 't Oregon-verdraag wirt besjlaote de grens tösje Canada en de Verenigde Sjtate op 49° te lègke.
- Eësjte volkstèlling in Belsj. D'r zint ruum 4.300.000 Belzje.
- D'r waere meë es 2500 aw grave óntdèk in Hallstatt, in de buurt van Salzburg (Keizerriek Oasteriek).
- 't Vreugste bekènde daguerreotypie oet Suriname, mèt aafgebeeld Maria Louise de Hart (in verwachting) en Johannes Ellis, de awwesj van de latere Nederlandse minister Abraham George Ellis (1846-1916).
- In Nederlandj versjient de eësjte vertaling van de sjprookjes van Hans Christian Andersen.
- Publicatie van de beroemde verhanjeling van Galois euver de oplosbaarheid van vergeliekinge door Liouville. Alhoewaal Chevalier en Galois ziene broor, Alfred zien verhanjeling nao Gauss en Jacobi gesjtuurd höbbe, is d'r nurges ènnig commentaar in hun publicaties truk te vènje.
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]
gebore op 31 december 1846.
- 9 april - Broeder André, Canadese kloasterling (gesjtorve 1937)
- 5 mei - Henryk Sienkiewicz, Poolse sjriever (gesjtorve 1916)
- 29 mei - Albert Apponyi, Hongaars politicus (gesjtorve 1933)
- 23 juni - Gaston Maspero, Italiaanse egyptoloog (gesjtorve 1916)
- 19 juli - Edward Charles Pickering, Amerikaanse sjterrekundige (gesjtorve 1919)
- 26 augustus - Abraham George Ellis, Nederlandse minister (gesjtorve 1916)
- 6 oktober - George Westinghouse, Amerikaanse óngernummer en ingenieur (gesjtorve 1914)
- 31 december - Ferdinand Domela Nieuwenhuis, Nederlands politicus en sociaal-anarchist (gesjtorve 1919)
Gesjtorve
[bewirk | brón bewèrke]
- 16 april - Domenico Dragonetti (83), Italiaanse contrabassist en componist
- 1 juni - Paus Gregorius XVI (80), paus van 1831 pes 1846
- 7 juni - Antonius Gianelli (57), Italiaanse bisjop, ordesjtichter en heilige
- 5 juli - Arnoldus van Gennep (80), Nederlands politicus
- 22 juli - Friedrich Bessel (61), Duutsje astronoom en wiskundige
- 25 juli - Lodewijk Napoleon Bonaparte (67), vors van 't Keuninkriek Hollandj (1806-1810)
