Ida Freund

Ida Freund
Bizitza
Jaiotza	Viena, 1863
Herrialdea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua  Austriar Inperioa  Erresuma Batua
Heriotza	Cambridge, 1914ko maiatzaren 15a (50/51 urte)
Familia
Familia	ikusi Ludwig Straus (en) (osaba)
Hezkuntza
Heziketa	Girton College (en) (1882 -
Jarduerak
Jarduerak	kimikaria eta idazlea
Enplegatzailea(k)	Newnham College  (1893 -  1913)

Ida Freund (Viena, Austria, 1863ko apirilaren 15a - 1914ko maiatzaren 15a) Kimikako lehen emakume irakaslea izan zen, Erresuma Batuko Unibertsitate batean.

Feminista aktiboa zen, beti emakumeen sufragioaren alde zegoen. Ida Smedley eta Martha Whiteley-rekin batera paper garrantzitsua jokatu zuen Kimika Elkartean sartzeko emakumearen borrokan. 1920an onartu zuten emakumeen onarpena elkarte horretan, baina Idak ezin izan zuen lorpen hori ikusi. Kimikari buruzko bi liburu idatzi zituen eta gasa neurtzeko hodia asmatu zuen, bere izena hartuko zuena.

Ida Freund Vienan (Austria) jaio zen 1863ko apirilaren 15ean. Txikia zenean bere ama hil zen eta umezurtz geratu zen. Bere amonak bere zain gelditu zen Vienan. Estatuko Unibertsitatean ikasi zuen eta gero Austriako Estatuko Diploma lortzeko prestatu zen irakasle moduan. 1881ean, bere aiton-amonak hil ziren, Idak zaindu izan arren. Ingalaterrara joan zen bizitzera Ludwig Strauss biolin jolearekin, bere osaba.

Bere osaba Girton College-n ikastetxean (Cambridgen) matrikulatu zuen bere ikasketak amaitzeko, baina Idak ez zegoen ados erabaki horrekin, eta kontran jarri zen. Denbora zehar, egokitu zen, eta Cambridgeko Unibertsitatean jarraitu zituen ikasketak. 1886an, ohorezko diploma lortu zuen Tripos de Ciencias Naturales-en. Bai fisikan bai kimikan bikain aritu zen proba hauetan, gainera, bere ama hezkuntza eta ikasketa hezkuntza ez zen berdina izan. Triposak materiaren arabera zeuden proba batzuk ziren, proba horiek etorkizun profesionala markatzen zuten. Baina emakumeek ezin zutenez unibertsitateko titulurik jaso, Certificado de Competencia jaso zuen.

Unibertsitatea amaitu ondoren, irakaslea izan zen Cambridgeko Irakaskuntza Eskolan 1886an. Une horretan, emakumeak ezin zuten kimikako laborategian sartu Tripos azterketa gainditu arte, horregatik, Ida Freund-ek ia emakumezko ikasle guztien laborategiko heziketaren arduraduna izan zen. Bere ikasle gehienak zentrora iristen ziren kimika ezagutza gutxirekin.

1890an, Idak hanka baten anputazioa jasan behar izan zuen. Kausa ez dago argi, baina onarturiko teoriak dio bizikletaz istripu bat izan zuela.

Urte berean, Newham-eko kimika irakaslea postua lortu zuen 1913rarte, osasun arazo batengatik postua uztera behartuta ikusi zelako.

Irakaskuntza denbora eta energia gehiena xurgatzen zion, eta ezin izan zuen bere ikerketak nahi zuen beste landu. Ezin izan zuen master edo doktoretzarik lortu, baina garrantzi handiko bi liburu eta artikulu bat argitaratu zuen.

Feminista aktiboa izan zen, emakumeen sufragioaren alde borrokatu zuen, eta Ida Smedley eta Martha Annie Whiteley-rekin batera erreferentzia izan zen emakumeak Kimikako Sozietatean onartuta izateko XX. mendean. Ez zen bizi bere ekintzen eta aldarrikapenen arrakasta ikusteko, onarpen hori baieztatu baitzen 1920an. 1914an hil zen operazio baten ondoren eta bere omenez Ida Freund Memorial Fundazioa sortu zen, emakumeek adar zientifikoetan parte-hartze handiagoa sustatzeko helburuarekin, oraindik ere existitzen da fundazio hori.

Irakasle moduan bere zeregin garrantzitsuetako bat ikasleei Triposak gainditzeko prestatzea zen, gainera, bere ikasle gehienak ez zuten kimikaren inguruko ezagutzarik. Ida lehenengo zientzia hezitzaileetako bat izan zen.

1897an, opor ikastaro bat antolatu zuen Newnham College-ko fisikako irakasleentzat, eta ez zen azkena izan. Irakasle gisa lanean ari ziren ikasle batzuk irakaskuntzarako eskura zituzten gailuen eskasia eta gutxiagotasuna salatzen ari ziren. Idak zereginetarako erabil zitzaketen tresna mota errazak eraikitzen irakatsi zien.

Beren ikasle batzuen hitzek nabarmendu zuten bere lana eragin handia izan zuela ikasketa sektorean eta ikerketa sektorean emakumeen gorakada sustatzeko. Izaera indartsua zuen eta bere ikasleak motibatzen ahalegintzen zen. Tripos proben aurretik, bere ikasleei proposatzen zien ikasketaren bat prestatzeko, garrantzitsua iruditzen zitzaiolako.

Nazioarteko mailan ez zuen izan eraginik handirik epe laburrean, laguntza eta prestakuntza eman ziolako ikasle belaunaldi bati bere jakintza eta baloreak pasatzeko. Epe laburrean ez dirudi zerbait esanguratsua denik, baina hobekuntza txikiak dira sistema hobetzen laguntzen dutenak, eta bere balioak ikasi zituzten belaunaldi honek gauza bera egingo luke hurrengo belaunaldiekin.

Ikasleak taula periodikoa errazago ikasteko, Idak Mendeléev taulari aldakuntza batzuk egin zion. Bere ustez, taula periodikoa ikasteko kimikako ezagutza zabala vehar zela, baita denbora asko ere. Bere proposamena zerbait sinpleagoa eta intuitiboagoa sortzea zen bere ikasleak Mendeleeven sistema errazago ulertzeko.

Bera sortu zuena taula periodikoa taula batez osatuta zegoen, zatiketa horizontalak eta bertikalak Edinburgoko arrokaz egina zeuden. Zenbakiak txokolatezkoak ziren eta elementuak izoztutako pasteltxoak ziren, bakoitzak izotzaren barruan izena eta zenbaki atomikoa erakusten zuen. Balentziarik gabeko atomoak borobildu ziren, balentzia batekoek izkina bat zuten kanpoan, bi balentziazkoak bi izkina, hirukoak hiru, etab. Ikasleak eraikuntza honetan hartu zuten parte.

Beste ikerketa talde batean txokolatezko kutxa handiak antolatu zituen, bakoitza kimikari ospetsu baten biografiarekin eta irudiarekin.

Irakasteko metodoen berrikuntzez gain, etorkizunean bere izena jasoko zuen laborategiko tresna bat asmatu zuen. Ostwald gasaren neurketa-hodiaren bariazio bat izan zen.