[go: up one dir, main page]
Μετάβαση στο περιεχόμενο

Χουρρίτες

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η πρώτη εγκατάσταση των Χουρριτών (2300 π.Χ.)
Η αυτοκρατορία των Μιτάννι (1400 π.Χ.)
Αρμένιος υποτελής στους Πέρσες. Τοιχογραφία της Περσέπολης – 5ος αιώνας π.Χ.

Οι Χουρρίτες ήταν αρχαίος λαός της Εγγύς Ανατολής που κατοικούσε στην περιοχή της Μεσοποταμίας. Μιλούσαν την Χουρριτική γλώσσα, η οποία ανήκει σε μία εξαφανισμένη γλωσσική οικογένεια της αρχαίας Εγγύς Ανατολής, που περιλαμβάνει μόνο δύο γνωστά μέλη: την Χουρριτική και την Ουραρτική. Επίσης, η μυθολογία και η θρησκεία τους είχαν πολλά κοινά με τις αντίστοιχες των Χετταίων (λόγω της συνηθισμένης πρακτικής των τελευταίων να οικειοποιούνται παραδόσεις και λατρείες των γειτόνων τους). Δημιούργησαν πολλά κρατίδια και αυτοκρατορίες από τη 3η χιλιετία π.Χ. Το πιο ένδοξο Χουρριτικό έθνος ήταν αυτό των Μιτάννι που κυριάρχησε σε ολόκληρη την Ασία για δύο περίπου αιώνες (15ος – 13ος αιώνας π.Χ.), αν και η άρχουσα τάξη του συγκεκριμένου έθνους αποτελούταν απο Ινδο-Ευρωπαϊους που είχαν υποτάξει Χουρριτικούς πληθυσμούς. Κείμενα Χουρριτικής γραφής έχουν βρεθεί σε ανασκαφές στη Χαττούσα και την Ουγκαρίτ. Το σημαντικότερο κείμενο και το μοναδικό μακροσκελές ήταν μια επιστολή του βασιλιά των Μιτάννι, Τουσράτα, στον Αιγύπτιο Φαραώ, Αμένωφη Γ', που βρέθηκε στη Χαττούσα (1983).

Ιστορία των Χουρριτών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μιτάννι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Μιτάννι

Η κοιλάδα του ποταμού Αβώρ έγινε η καρδιά των Χουρρίτικων εδαφών για μιά χιλιετία.[1] Το πρώτο γνωστό Χουρρίτικο βασίλειο αναδείχθηκε γύρω από την πόλη του Ουρκές (σημερινή Τελλ Μοζάν) τη 3η χιλιετία π.Χ.[2] Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι συμμάχησε τα πρώτα χρόνια με την Ακκαδική αυτοκρατορία της Μεσοποταμίας, είχαν ισχυρούς δεσμούς με τους Ακκάδιους την εποχή του Ναράμ-Σιν (2254 π.Χ.-2218 π.Χ.). Ένας βασιλιάς του Ουρκές με το Χουρρίτικο όνομα Τουπκίς είχε ως βασίλισσα Ακκάδια που το όνομα της μεταφράζεται ως "κορίτσι από Λάπις λάζουλι".[3] Τα Χουρρίτικα ονόματα βρίσκονται σποραδικά στην βορειοδυτική Μεσοποταμία στην περιοχή του Κιρκούκ, στο σημερινό Ιράκ, στην Μέση Εποχή του Χαλκού. Οι Χουρρίτες διασκορπίστηκαν σε όλη την εύφορη πεδιάδα από τη κοιλάδα του ποταμού Αβώρ στα δυτικά μέχρι τα Όρη Ζάγκρος στα ανατολικά. Στην Παλαιά Βαβυλωνιακή Περίοδο στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. το Αμορίτικο βασίλειο του Τελ Χαρίρι ή Μαρί στα νότια υπέταξε το Ουρκές και το έκανε υποτελές κράτος.[4] Το Ουρκές έγινε αργότερα το θρησκευτικό κέντρο των Μιτάννι.[5] Οι Χουρρίτες μετανάστευσαν την ίδια περίοδο περισσότερο δυτικά, βρέθηκαν (1725 π.Χ.) σε τμήματα της βόρειας Συρίας όπως την Αλαλακί. Οι Αμορίτες και οι Χουρρίτες του Γιαμχάντ ενώθηκαν και συγκρούστηκαν με τον βασιλιά των Χετταίων Χατουσίλις Α΄ (1600 π.Χ.).[6] Οι Χουρρίτες του Γιαμχάντ εγκαταστάθηκαν στην παραλιακή ζώνη των Αδάνων γύρω από το Χαλέπι· γνωστότερος βασιλιάς ήταν ο Γιαρίμ Λίμ Α΄. Οι Χουρρίτες εξασθένησαν σταδιακά από τις επιθέσεις των πανίσχυρων Χετταίων αλλά αυτό άνοιξε το δρόμο για τις Χουρρίτικες επιδράσεις σε ολόκληρη την Ανατολή· επηρεάστηκαν από αυτούς στο πέρασμα των αιώνων και οι Χετταίοι.

Ο εγγονός του Χατουσίλις Α΄ Μουρσίλις Α΄ στον δρόμο του για την κατάληψη της Βαβυλώνας διέλυσε οριστικά το Χουρρίτικο βασίλειο του Γιαμχάντ. Μετά την κατάληψη της Βαβυλώνας από τον Μουρσίλις Α΄ και τη διάλυση της Αμορίτικης δυναστείας του Χαμουραμπί, νέα Xουρριτική δυναστεία ανέβηκε στην εξουσία με ιδρυτή τον Κίρκα (1500 π.Χ.), τον ιδρυτή του πανίσχυρου βασιλείου των Μιτάννι με πρωτεύουσα την Άρραφα. Η αυτοκρατορία των Μιτάννι ήταν αρχικά μια ισχυρή πολιτική δύναμη αλλά περιορίστηκε σταδιακά από τους Χιττίτες στα βόρεια, τους Αιγύπτιους στα νοτιοδυτικά, τους Κασσίτες στα νοτιοανατολικά, και τους Ασσύριους αργότερα στα ανατολικά. Την εποχή που βρισκόταν στην μεγαλύτερη ακμή της επεκτεινόταν από την Οροσειρά του Ταύρου στα νότια, την Άρραφα στα ανατολικά, και την Λίμνη Βαν στα βόρεια· αυτό είναι φανερό με τα διάσπαρτα Χουρρίτικα ονόματα.[7] Το κράτος των Μιτάννι διαλύθηκε τον 14ο αιώνα π.χ. από τον Χετταίο βασιλιά Σουπιλουλιούμας Α΄· τον νέο μεγάλο κυρίαρχο της Ασίας.[8] Οι δε Ασσύριοι είχαν υποταγεί στους Μιτάννι από την εποχή του βασιλιά Ενλίλ Νασίρ Α΄, αλλά μετά την υποταγή των Μιτάννι στον Σουπιλουλιούμας των Χετταίων, οι Ασσύριοι ανεξαρτητοποιήθηκαν υπό την ηγεσία του βασιλιά Ασούρ Ουμπαλίτ Α΄. Ο εγγονός του, Ασσύριος βασιλιάς Αντάντ Νιραρί Α΄, τον 13ο αιώνα π.Χ. θα διαλύσει οριστικά τους Μιτάννι.[9] Η Χουρρίτικη αυτοκρατορία αναδείχθηκε σαν κρατική οντότητα πριν το 1550 π.Χ., και την καταγράφουν οι Φαραώ Τούθμωσις Α', και Τούθμωσις Γ΄ το 22ο έτος της βασιλείας του στη "Μάχη του Μεγιδδώ".[10][11] Οι Μιτάννι αργότερα, την εποχή του Φαραώ Ακενατόν, καταγράφονται στις Επιστολές της Αμάρνα. Οι αναφορές απέναντι στους Μιτάννι καταγράφουν μια μεγάλη σειρά από πόλεις που αποτελούν Χιττίτικες τοποθεσίες.[12][13][14]

Ουραρτού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι απόγονοι των Χουρριτών θα βρεθούν λίγους αιώνες αργότερα βόρεια στη λίμνη Βαν, δημιουργώντας το βασίλειο των Ουραρτίων, οι οποίοι θεωρούνται ως πρόγονοι των σημερινών Αρμενίων. Οι Ουραρτού πολέμησαν σκληρά για πολλά χρόνια με τους Ασσυρίους. Μετά τη συντριβή του βασιλιά τους, Ρουσά Β’, από τον Ασσύριο βασιλιά Σαργών Β΄ (714 π.Χ.) υποτάχθηκαν προσωρινά στην Ασσυρία, αλλά την εποχή του διαδόχου του Σαργών Β΄, Σενναχειρείμ, ανεξαρτητοποιήθηκαν ξανά.

Σύμφωνα με τα περισσότερα συμπεράσματα των ειδικών επιστημόνων, οι Ουραρτού υποτάχθηκαν στον βασιλιά των Μήδων, Κυαξάρη τον Μέγα, ο οποίος είχε συμμαχήσει με τον Βαβυλώνιο βασιλιά, Ναβοπολάσσαρ, την ίδια εποχή που έγινε η διάλυση του κράτους της Ασσυρίας (612 π.Χ.), με τα αρχαιολογικά ευρήματα να δείχνουν καταστροφή από φωτιά. Οι Μήδοι ανέτρεψαν την προηγούμενη δυναστεία της Ουραρτού, βοηθώντας στην αντικατάστασή της με τη δυναστεία των Οροντιδών. Η τελική υποταγή στους Μήδους έγινε υπό τον βασιλιά Αστυάγη των Μήδων (585 π.Χ.). Από τότε οι Οροντίδες παρέμειναν υποτελείς στους Μήδους και στους Πέρσες. Την εποχή των Αχαιμενιδών της Περσίας αναμείχθηκαν με τους απογόνους των Φρυγών, τους λεγόμενους Μουσκί των ασσυριακών επιγραφών, δημιουργώντας το έθνος της Αρμενίας. Οι Χουρρίτες ανεξαρτητοποιήθηκαν ξανά τον 2ο αιώνα π.Χ. από τους Σελευκίδες ως βασίλειο της Αρμενίας, με πρώτο βασιλιά τον Αρταξία, γόνο της δυναστείας των Οροντιδών και ιδρυτή της δυναστείας των Αρταξιδών.

Τέχνη των Χουρριτών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χουρριτικό δοχείο για καύση λιβανιού

Οι Χουρρίτες είχαν μια ιδιαίτερη μορφή κεραμικής που τους είχε κάνει διάσημους σε όλη την περιοχή από τη Μεσοποταμία ως την Αίγυπτο, χαρακτηρίζεται δε από γεωμετρικά τρίγωνα και τελείες σε κόκκινο ή μαύρο χρώμα. Ο πολιτισμός των Μιτάννι ήταν συσχετισμένος με τα άλογα, καθώς σύμφωνα με κείμενα που βρέθηκαν στη Χαττούσα ήταν οι καλύτεροι εκπαιδευτές αλόγων στον κόσμο. Στα ευρήματά τους βρέθηκαν τέλος κείμενα με γραπτή μουσική από το 1400 π.Χ.. Ο χουρριτικός αστικός πολιτισμός την 3η χιλιετία π.Χ. είναι γνωστός από μια μόνο πόλη, την Ουρκές, καθώς δεν βρέθηκε καμιά άλλη πόλη στις αρχαιολογικές έρευνες.

Τη 2η χιλιετία π.Χ., την εποχή κυριαρχίας των Μιτάννι, βρέθηκαν αντίθετα πλήθος πόλεων, ανάμεσα τους η Αράφα, η Καχάτ, η Ταϊντού και η πρωτεύουσα των Βασουκάνι στο σημερινό Τελλ Φακαρίγια. Ο χουρριτικός πολιτισμός παρουσιάζει σημαντικές διαφορές από τους μεγαλοπρεπείς γειτονικούς πολιτισμούς των Ασσυρίων και των Αιγυπτίων στην αστική δομή του, ενώ δεν υπάρχουν πουθενά πολυτελείς ναοί και ανάκτορα. Τα αστικά αρχαιολογικά ευρήματα των Μιτάννι μοιράζονται ανάμεσα στη σημερινή Τουρκία, το Ιράκ και τη Συρία, ιδιαίτερα στα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας. Οι ανασκαφές στο χώρο ξεκίνησαν το 1920 με επικεφαλής τους Άγγλους αρχαιολόγους Μαξ Μάλλοβαν και Χαγκάρ Μπαζάρ.

Θρησκεία των Χουρριτών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Παλαιά Διαθήκη γίνεται αναφορά στους «Χορραίους» (Ο') ή «Χορίτες» (ΜΝΚ). (Γένεση 36:20, 21, 29, 30· Δευτερονόμιο 2:12, 22). Ορισμένοι γλωσσολόγοι ταυτίζουν τους Χουρρίτες με τους Χορραίους, αλλά κάτι τέτοιο δεν αποτελεί οριστικό συμπέρασμα. Η χουρριτική θρησκεία και οι τρόποι λατρείας τους έχουν εκπληκτικές ομοιότητες με τους Χετταίους, όπως έχουν επίσης τα ίδια ονόματα θεών, τα οποία μεταφέρθηκαν αργότερα στους απογόνους των Χουρριτών, Ουραρτού. Οι κυριότεροι θεοί των Χουρριτών ήταν :

  • Τεσούμπ, ο θεός των καιρικών φαινομένων, όπως στους Χετταίους
  • Εμπά, σύζυγος του Τεσούμπ, θεά του ήλιου, όπως στους Χετταίους
  • Κουμαρμπί, ο πατέρας του Τεσούμπ, ο ιδρυτής της πόλης του Ουρκές
  • Σαούσκα, θεά της γονιμότητας, όπως στους Χετταίους. Προέρχεται από την Ιστάρ των Ασσυρίων.
  • Νεργκάλ, προέρχεται από τη βαβυλωνιακή θεότητα του Κάτω Κόσμου
  • Εά, θεός των υδάτων. Προέρχεται από τους Ανουνάκι των Σουμερίων

Οι επιγραφές των Χουρριτών με τα ιπτάμενα ζώα και δράκους παριστάνουν συνήθως θεότητες ή δαιμονικά πνεύματα. Οι Χουρρίτες δεν είχαν ναούς αφιερωμένους στους θεούς τους όπως οι υπόλοιποι λαοί. Ο χουρριτικός μύθος «Τα τραγούδια του Ουλικουμμί», είναι αντίστοιχος με την Ελληνική Θεογονία του Ησιόδου, περιγράφοντας τον ευνουχισμό του Ουρανού από τον Κρόνο.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Steinkeller P., "The historical background of Urkesh and the Hurrian beginnings in northern Mesopotamia", In: Buccellati G, Kelly-Buccellati M, eds. Mozan 3: Urkesh and the Hurrians Studies in Honor of Lloyd Cotsen. Malibu: Undena Publications, σσ. 75–98, 1998
  2. ↑ Maiocchi, Massimo, "A Hurrian Administrative Tablet from Third Millennium Urkesh", Τομ. 101, Νο. 2, σσ. 191-203, 2011
  3. ↑ Lawler, Andrew, "Who Were the Hurrians?", Archaeology, Τομ. 61, Νο. 4, σσ. 46–52, 2008
  4. ↑ Kupper, J.-R., "Lettres royales du temps de Zimri-Lim", Archives royales de Mari 28, Paris, 1998
  5. ↑ Kelly-Buccellati, Marilyn. "The Urkesh Mittani Horizon: Ceramic Evidence." talugaeš witteš (2020): 237-256
  6. ↑ Hamblin, William J., "Warfare in the Ancient Near East to 1600 BC", Routledge, 2006
  7. ↑ https://books.google.gr/books?id=Hr9qEAAAQBAJ&dq=alalakh+tablets&pg=PA455&redir_esc=y#v=onepage&q=alalakh%20tablets&f=false
  8. ↑ Pruzsinszky, Regine. "Emar and the Transition from Hurrian to Hittite Power". Representations of Political Power: Case Histories from Times of Change and Dissolving Order in the Ancient Near East, edited by Marlies Heinz and Marian H. Feldman, University Park, USA: Penn State University Press, 2021, σσ. 21-38
  9. ↑ Devecchi, Elena. “Details That Make the Difference: The Akkadian Manuscripts of the ‘Šattiwaza Treaties.’” Die Welt Des Orients, Τομ. 48, Νο. 1, 2018, σσ. 72–95
  10. ↑ Redford, Donald B. “A Gate Inscription from Karnak and Egyptian Involvement in Western Asia during the Early 18th Dynasty.” Journal of the American Oriental Society, Τομ. 99, Νο. 2, 1979, σσ. 270–87
  11. ↑ L. Borchardt, "Altägyptische Zeitmessung" in E. von Basserman-Jordan, Die Geschichte der Zeitmessung und der Ühre, Τομ. I. (Berlin/Leipzig) 1930, σ. 60
  12. ↑ https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1309737
  13. ↑ A. Otto, "The Late Bronze Age Pottery of the Weststadt of Tall Bazi (North Syria)", in: M. Luciani, A. Hausleitner (Eds.), Recent Trends in the Study of Late Bronze Age Ceramics in Syro-Mesopotamia and Neighbouring Regions. Proceedings of the International Workshop in Berlin, 2 – 5 November 2006, OrA 32, Rahden/Westf., σσ. 85-117, 2014
  14. ↑ Grosz, Katarzyna (1988). The Archive of the Wullu Family. University of Copenhagen: Museum Tusculanum Press.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Asimov, Isaac. The Near East: 10,000 Years of History. Boston: Houghton Mifflin, 1968.
  • Chahin, M. The Kingdom of Armenia. London and New York: Croom Helm, 1987. Reprint, New York: Dorset Press, 1991. Second, revised edition, as The Kingdom of Armenia: A History. Richmond, Surrey: Curzon, 2001. ISBN 0-7007-1452-9
  • Diakonov, Igor M., and Sergei Starostin. Hurro-Urartian as an Eastern Caucasian Language. Münchener Studien zur Sprachwissenschaft. Munich: R. Kitzinger, 1986. ISBN 3-920645-39-1
  • Duchesne-Guillemin, Marcelle. A Hurrian Musical Score from Ugarit: The Discovery of Mesopotamian Music. Sources from the ancient near east, vol. 2, fasc. 2. Malibu, CA: Undena Publications, 1984. ISBN 0-89003-158-4
  • Movsisyan, Artak Erjaniki. The Sacred Highlands: Armenia in the Spiritual Geography of the Ancient Near East. Yerevan: Yerevan University Publishers, 2004. ISBN 5-8084-0586-6
  • Kurkjian, Vahan M. A History of Armenia. New York: Armenian General Benevolent Union, 1958.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χουρρίτες&oldid=10304739"