Крысціян I

Крысціян I
Christian 1.
кароль Даніі 28 верасня 1448 — 21 мая 1481
Каранацыя	кастрычнік 1449, Капенгаген
Папярэднік	Крыстафер III Баварскі
Пераемнік	Іаган, кароль Даніі
Нараджэнне	люты 1426[1] Ольдэнбург, Свабодная дзяржава Ольдэнбург[d], Веймарская рэспубліка, Германскі рэйх
Смерць	21 мая 1481[2] (55 гадоў) Капенгагенскі замак[d], Капенгаген, Copenhagen County[d], Данія, Кальмарская унія
Месца пахавання	Роскільскі сабор
Род	Ольдэнбургская дынастыя[d]
Бацька	Дытрых Шчаслівы[d]
Маці	Хельвіга Шаўэнбургская[d]
Жонка	Даратэя Брандэнбургская[3]
Дзеці	Олаф Дацкі[d][4], Кнут Дацкі[d][4], Ханс I[d][4], Маргарыта Дацкая, каралева Шатландыі[4] і Фрэдэрык I[d][4]
Веравызнанне	каталік
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Крысціян I, Хрысціян I (дацк.: Christian 1.; люты 1426, Ольдэнбург — 21 мая 1481, Капенгаген) — кароль Даніі з 28 верасня 1448 года, кароль Нарвегіі з 20 лістапада 1449 года і кароль Швецыі з 2 ліпеня 1457 па студзень 1464 года, (Кальмарская ўнія), заснавальнік дынастыі Ольдэнбургаў.

Бацька Крысціяна, Дытрых Шчаслівы, моцна пашырыў радавыя ўладанні. Напачатку 1448 года сканаў Крыстафер III Баварскі, кароль Даніі, Нарвегіі і Швецыі. Пасля 8-месячнага міжцарства шведы абралі сабе каралём Карла Кнутсана, а датчане, якімі кіраваў біскуп Роскіле, спынілі свой выбар на Крысціяне, які ўслед за тым заручыўся з 18-гадовай удавой свайго папярэдніка, каралевай Даратэяй. Вяселле адбылося праз год, а праз два дні Крысціян быў каранаваны дацкай каронай.

Карл Кнутсан з дапамогай нарвежскага архібіскупа Аслака Болта дамогся таго, каб яго каранавалі каралём Нарвегіі. У 1450 годзе ён быў, аднак, быў зрынуты, і Крысціян каранаваўся нарвежскай каронай у Тронхейме. Падтрыманы дацкім дваранствам і ўладарнымі князямі Паўночнай Германіі, Крысціян аднавіў пасля паўстання сваю ўладу ў Швецыі (1456—57). Праз тры гады Крысціяну ўдалося далучыць і герцагствы Шлезвіг і Гольштэйн.

Новыя паўстанні ў Швецыі раскалолі унію; бітва пад Брункебергам у 1471 годзе назаўжды закрыла шлях да аднаўлення уніі мірным шляхам. Да гэтага далучыліся сваркі Крысціяна з братамі і вялікія фінансавыя цяжкасці. У канцы свайго валадарання Крысціян падрыхтаваў новы паход у Швецыю, але смерць перашкодзіла яму выканаць яго планы.

Пры ім заснаваны Капенгагенскі ўніверсітэт.

28 кастрычніка 1449 года ў Капенгагене Крысціян I ажаніўся з удавой папярэдняга караля Даніі, Нарвегіі і Швецыі Крыстафера III Баварскага Даратэі Брадэнбургскай, дачкой маркграфа Брандэнбург-Кульмбахскага Іагана і Барбары Саксен-Вітэнбергскай. У шлюбе нарадзіліся пяцёра дзяцей:

• Олаф (1450—1451);
• Кнуд (1451—1455);
• Іаган (1455—1513), кароль Даніі і Нарвегіі ў 1481—1513 гг., кароль Швецыі ў 1497—1501 гг.;
• Маргарыта (1456—1486), з 1469 года жонка караля Шатландыі Якава III;
• Фрэдэрык (1471—1533), кароль Даніі і Нарвегіі ў 1523—1533 гг.

• 
  герб (шчыт) караля Крысціяна I у той час, калі ён быў графам Ольдэнбургскім.
• 
  герб (шчыт) Караля Крысціяна I, караля Датчан, Гатовы і Вендаў.
• 
  герб (шчыт) караля Крысціяна I, караля Датчан, Шведаў, Нарвежцаў і Вендаў.
• 
  герб (шчыт) караля Крысціяна I, караля Шведаў, Датчан, Нарвежцаў і Вендаў і герцага Шлезвіг-Гольштэйнскага.

Христиан I, датский король // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.