Гор Відал

Юджын Лютэр Гор Відал
англ.: Eugene Luther Gore Vidal
У 2008 годзе
Асабістыя звесткі
Псеўданімы	Edgar Box
Дата нараджэння	3 кастрычніка 1925(1925-10-03)[1][2][…]
Месца нараджэння	Вест-Пойнт[d], акруга Орындж[d], штат Нью-Ёрк, ЗША[3]
Дата смерці	31 ліпеня 2012(2012-07-31)[4][1][…] (86 гадоў)
Месца смерці	Hollywood Hills[d], Лос-Анджэлес, акруга Лос-Анджэлес, Каліфорнія, ЗША
Пахаванне	Могілкі Рок Крык[d]
Грамадзянства	ЗША
Бацька	Eugene Luther Vidal[d][5]
Маці	Nina S. Gore[d][5]
Жонка	Howard Austen[d]
Альма-матар	Акадэмія Філіпса ў Эксэтэры[d] Sidwell Friends School[d] St. Albans School[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	драматург, акцёр, сцэнарыст, раманіст, эсэіст, пісьменнік, літаратурны крытык, пісьменнік-дакументаліст, пісьменнік навуковай фантастыкі, палітык, журналіст, празаік, публіцыст, аўтар
Гады творчасці	з 1946
Кірунак	гісторыя, сатыра
Жанр	раман, эсэ, драма
Мова твораў	англійская
Дэбют	«Уіліва» (1946)
Грамадская дзейнасць
Партыя	Дэмакратычная партыя ЗША
Член у	Амерыканская акадэмія мастацтваў і літаратуры[d] Writers Guild of America, West[d][6]
Прэміі	Нацыянальная кніжная прэмія[d] (1993) Нацыянальная кніжная прэмія[d] (2009) National Book Critics Circle Award in Criticism[d]
Узнагароды
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Гор Відал (англ.: Gore Vidal; 3 кастрычніка 1925, Вест-Пойнт, штат Нью-Ёрк, ЗША — 31 ліпеня 2012) — амерыканскі пісьменнік, эсэіст, кіна- і тэатральны драматург, прызнаны класік амерыканскай літаратуры другой паловы XX стагоддзя. Выбітная фігура культурнага і палітычнага жыцця ЗША на працягу апошніх шасцідзесяці гадоў.

Сваё першае апавяданне Г. Відал напісаў у 19 гадоў. Вядомасць яму прынёс апублікаваны ў 1948 годзе раман «Горад і стоўп», у якім ён адным з першых у амерыканскай літаратуры звярнуўся да праблематыкі гомасексуальнасці. За сваё жыццё ён напісаў 25 раманаў, мноства эсэ, у якіх закранаюцца тэмы палітыкі, рэлігіі, літаратуры і сексу.

Належаў да вядомай у ЗША палітычнай дынастыі. У 1960-я і 1970-я быў палітычным каментатарам на тэлебачанні. Прытрымліваўся леваліберальных поглядаў, удзельнічаў у кампаніі супраць вайны ў Іраку, выступаў за рэлігійныя свабоды. Пісьменнік актыўна займаўся палітыкай. Так, у 1960 годзе ён балатаваўся ў Палату прадстаўнікоў ЗША ад дэмакратаў.

Памёр у сваёй кватэры пасля перанесенага запалення лёгкіх.

Аўтар раманаў «Ураган» (1946), «Юліян Адступнік» (1964), «Стварэнне» (1981), «Галівуд» (1990) і інш.; п'ес «Візіт на малую планету» (1956), «Вечар з Рычардам Ніксанам» (1972). Пісаў кіна- і тэлесцэнарыі, эсэ і крытычныя артыкулы. Перавагу аддае мастацкаму асэнсаванню гістарычных асоб і падзей. Дакументальны пачатак спалучае з сацяльным аналізам, гістарычную стылізацыю — з сатырай, псіхалагізм — з натуралістычнымі тэндэнцыямі.^[7]

З раманам «Ураган», базуючыся на ўласным досведзе ўдзелу ў Другой сусветнай вайне, ён уваходзіць у свет літаратуры. Але не вайна, а згуба першага кахання на фронце робіць з яго пісьменніка, які прысвяціў твор не проста абстрактнай вайне, а заўчасна забітаму каханку Джэймсу Трымблу. Скандал рамана «Горад і стоўп» (The City and the Pillar) усчаўся з-за таго, што вайна і пасляваеннае пурытанскае жыццё «пэцкалася» гомасексуальнай тэмай. 1948 год, калі з'явіўся твор, стаў пачаткам складанага і пакручастага шляху вольніцы, эмансіпацыі і новых разуменняў. Згубіўшы кансерватыўнага чытача, аўтар набыў новага альтэрнатыўнага і стаўся класікам не толькі амерыканскай літаратуры наагул, але і гей-літаратуры. У назве кнігі прыхаваная біблейная алюзія, але зацяты бязбожнік смяецца і перакручвае на свой капыл старазапаветныя цытаты, кідае выклік табу.^[8]

Аўтар быў вымушаны пісаць пад псеўданімамі (Cameron Kay, Edgar Box, Katherine Everard). Неўзабаве слава прыйшла да яго: прагрэс тэлевізіі і папулярнасць Брадвея, для якіх ён пачаў пісаць, паспрыялі раскрыццю яго талентаў. Аўтар не спыняе працаваць на карысць роўніцы і сексуальных правоў. Творчасцю (раманы «Юліян Адступнік» і «Майра Брекэнрыдж», эсэ «Евангелле ад Гора Відала», «Размовы пра секс», кніга мемуараў «Палімсэст» і інш.) ды ўласным прыкладам пісьменнік раздражняе афіцыйны бамонд, хрысціяністую і гетэрасексуальную Амерыку. Крытыкуе палітыку інтэрвенцыі ЗША ва ўсім свеце, асабіста ганіць прэзідэнтаў Бушаў, падзеі 11 верасня тлумачыць крытычна: гэта натуральная расплата амерыканцаў за тое, што яны нарабілі ва ўсім свеце. Як ветэран Другой сусветнай вайны, шкадуе, што ЗША ўлезлі ў гэтую вайну, бо менавіта там амерыканцы пакаштавалі смак інтэрвенцыі.^[8]

Творы Г. Відала перакладзены на рускую, польскую і іншыя мовы.

• Лявонава Е. Відал // БЭ ў 18 т. Т. 4. Мн., 1997.

• У. Гарбацкі. Апошні enfant terrible 20-га стагоддзя — arche.by Архівавана 10 жніўня 2012. (недаступная спасылка)