Udmurtia

Udmurtia
Bandera de Udmurtia (es) Escudo de Udmurtia (es)
Alministración
País	Rusia
ISO 3166-2	RU-UD
Tipu d'entidá	república autónoma
Capital	Izhevsk
Cabezaleru/a del gobiernu	Q109316612
Nome oficial	Удмуртская Республика (ru) Удмурт Элькун (udm)
Nome llocal	Удмурт Элькун (udm)
Llingües oficiales	rusu idioma udmurtu
Xeografía
Coordenaes	57°17′N 52°45′E / 57.28°N 52.75°E / 57.28; 52.75
Superficie	42100 km²
Llenda con	Óblast de Kírov, Krai de Perm, República de Baskortostán, Tatarstan, Óblast de Perm (es) , Chastinsky District (en) y Sivinsky District (en)
Demografía
Población	1 493 356 hab. (1r xineru 2021)
Densidá	35,47 hab/km²
Más información
Estaya horaria	Hora de Samara
Fundación	11 payares 1991
udmurt.ru

Udmurtia (rusu: Удмуртская республика / Udmúrtskaya Respúblika; udmurto: Удмурт Элькун / Udmurt Elkun) ye una de les ventiún repúbliques que, xunto colos cuarenta y siete óblast, nueve krais, cuatro distritos autónomos y dos ciudaes federales, conformen los ochenta y tres suxetos federales de Rusia. La so capital ye Izhevsk. Ta allugada nel distritu Volga llindando al oeste y norte con Kírov, al este con Perm, al sureste col ríu Kama que la dixebra de Baskortostán y al sur con Tatarstan.

Udmurtia ta allugada na porción oriental de la llanura d'Europa oriental, ente los ríos Kama y Viatka. Tien una superficie de 42.100 km², qu'en términos d'estensión ye similar a la de Suiza. Les sos fronteres internes son el óblast de Kírov (SO/O/NO/N), el krai de Perm (NE/E), Bashkortostán (SE), y Tatarstan (S/SO). Llinda coles mesmes col banzáu de Votkinsk (E).

Udmurtia ta allugada na zona horaria de Samara (SAMT/SAMST). La diferencia con al respective de la hora de Greenwich ye de +0400 (SAMT) / +0500 (SAMST).

Los principales ríos son:

• Ríu Cheptsa
• Ríu Izh
• Ríu Kama (navegable)
• Ríu Kilmez
• Ríu Siva

Anque nun hai grandes llagos dientro de la república, el banzáu de Votkinsk ta parcialmente allugáu dientro del so territoriu.

Los recursos naturales de Udmurtia inclúin petroleu, turba, agües minerales y más. Les reserves de petroleu nel 2002 envalorar en 820 millones de tonelaes. Aproximao 7-8 millones de tonelaes son estrayíes añalmente. Casi tol petroleu espórtase.

Los montes cubren más del 40% del territoriu de la república. Casi toos esos montes son de coníferes.

Udmurtia tien un clima continental moderáu, con branos templaos ya iviernos fríos con muncha nieve.

• Temperatura promedio en xineru: -14.5 °C
• Temperatura promedio en xunetu: 18.3 °C
• Precipitación: 400-600 mm

Más de 100 distintes nacionalidaes viven dientro de la república, incluyendo un 60.1% de rusos, un 29.3% d'udmurtios nativos, y un 7% de tártaros. Les llingües más falaes son el rusu y el idioma udmurto, d'orixe ugrofinés, esto ye, urálicu. Más de dos terceres partes de la población mundial de udmurtios vive en Udmurtia.

• Población: 1.570.316 (2002)
  • Urbana: 1.094.338 (69,7%)
  • Rural: 475.978 (30,3%)
  • Masculina: 725.075 (46,2%)
  • Femenina: 843.241 (53,7%)
• Muyeres por cada 1000 homes: 1.160
• Edad promedio: 35,8 años
  • Urbana: 35,6 años
  • Rural: 36,1 años
  • Masculina: 32,8 años
  • Femenina: 38,4 años
• Númberu de residencies: 552.862 (con 1.548.762 persones)
  • Urbana: 395.200 (con 1.084.281 persones)
  • Rural: 157.662 (con 464.481 persones)
• Esperanza media de vida:
  • Varones: ensin datos
  • Muyeres: ensin datos.

Udmurtia empezó como un estáu históricu que se xunió a Rusia, llamáu Ar begs.

Antes del 4 de payares de 1920, cuando se formó'l óblast Autónomu de Votsk, el territoriu de la Udmurtia moderna taba estremáu ente les gubernaturas de Kazán y Vyatka. El 1 de xineru de 1932, el Óblast Autónomu de Votsk foi renombráu como Óblast Autónomu Udmurtio, que foi dempués reorganizáu como la RASS de Udmurtia el 28 d'avientu de 1934. La República Udmurtia esiste na so forma actual dende'l 20 de setiembre de 1990.

El Presidente ye'l xefe de gobiernu, que ye escoyíu cada 5 años. Mientres el 2005, el presidente foi Aleksandr Aleksándrovich Vólkov, que asumió'l so puestu'l 3 de payares de 2000. Antes de les eleiciones, Vólkov foi'l Presidente del Conseyu de la República, el puestu más altu d'aquel tiempu.

El Parllamentu de la república ye'l Conseyu Estatal, escoyíu por mayoría popular cada 5 años, y cuenta con 100 diputaos.

La constitución de Udmurtia foi adoptada'l 7 d'avientu de 1994.

Udmurtia ye una república industrializada. Les industries más desenvueltes inclúin la construcción de maquinaria y les industries petroquímica, química y gasera.

Hai ocho teatros profesionales en Udmurtia, una Sociedá Filarmónica, y más de diez museos estatales xunto con otros museos públicos, onde s'amuesa la hestoria y la cultura de Udmurtia y del so pueblu, tales como'l Muséu d'Historia y Cultura de Sarapul, o'l Muséu de Piotr Chaikovski en Vótkinsk. Unu de los museos d'armes más antiguos ta allugáu en Izhevsk, sede del fabricante d'armes IZHMASH y llugar de nacencia de Mijaíl Kalashnikov, onde amás diseñó'l célebre rifle d'asaltu AK-47.

Les más importantes instalaciones d'educación cimera inclúin la Universidá Estatal de Udmurtia, la Universidá Estatal Téunica de Izhvesk, y l'Academia Médica Estatal de Izhvesk, toes elles allugaes en dicha ciudá.

La mayoría de la población ye cristiana ortodoxa rusa o, debíu al legáu soviéticu, atea. Tamién se practica'l xamanismu.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Udmurtia.
• (en rusu) Sitio Web oficial del Conseyu Estatal de Udmurtia.