Reza Shah
Rezā Shāh, cũng là Rezā Shāh Pahlavi, (15 tháng 3 năm 1878 - 26 tháng 7 năm 1944), là vua Nhà nước hoàng gia Ba Tư từ ngày 12 tháng 5 năm 1925 tới khi phải thoái vị trong cuộc xâm chiếm Iran của Anh-Liên Xô vào ngày 16 tháng 9 năm 1941. Reza lật đổ vị quốc vương cuối cùng của nhà Qajar, Ahmad Shah Qajar, và sáng lập ra nhà Pahlavi. Ông thành lập một chính phủ độc tài và ủng hộ chủ nghĩa dân tộc, quân phiệt, thế tục và chủ nghĩa chống cộng với quyền kiểm duyệt nghiêm khắc và tuyên truyền quốc gia.
Cũng giống như Mustafa Kemal Atatürk ở Thổ Nhĩ Kỳ, Reza Shah hiện đại hoá xã hội Iran. Ông thành lập các cơ quan chính phủ Iran và lực lượng cảnh sát.[3]
Năm 1926, Rezā Shāh cho làm ra chiếc Vương miện Pahlavi, được đính 3.380 viên kim cương, dành cho lễ đăng quan của mình, đây được xem là một trong những vương miện đính nhiều kim cương nhất thế giới từng tồn tại.
Lên ngôi
[sửa | sửa mã nguồn]Năm 1923, Reza Khan được chỉ định làm thủ tướng Ba Tư. Sau đó, vua Ahmad Shah đi sang Pháp. Hành động này đã khiến ông mất ngôi về tay Reza Khan vào 2 năm sau đó.
Năm 1925, Reza Khan lên ngôi quốc vương Reza Shah, sáng lập ra triều đại Pahlavi. Reza Shah ra sức canh tân đất nước, thay đổi phong tục, kinh tế và cải tổ lại chính quyền.
Đàn ông được diện đồ kiểu Tây phương, đội mũ thay vì khăn xếp và áo rộng thùng thình. Phụ nữ thì không cần phải chùm chador kín mít từ đầu đến chân nữa. Tuổi kết hôn được nâng từ 9 lên 15. Đàn ông phải cho người vợ tương lai biết là mình đã có vợ chưa và có bao nhiêu vợ rồi. Luật đạo Hồi cho đàn ông được có 4 vợ, miễn là phải đối xử với họ như nhau. Do vậy, hàng giáo sĩ đạo Hồi đã mất đi nhiều tài sản và ảnh hưởng.
Quốc vương Reza Shah cũng cho thành lập ngân hàng Ba Tư thay cho ngân hàng của Anh quốc và Nga. Ông cũng cho xây dựng đường sắt đầu tiên ở Ba Tư. Đồng thời, nhà vua cho xây dựng các nhà máy: xi măng, đường, dệt và thành lập đại học đầu tiên của Ba Tư, trường đại học Tehran. Reza Shah được quân đội ủng hộ cho nên ông không quan tâm tới quốc hội, mọi chính sách đều do chính ông quyết định. Ông còn cố gắng thu phục các bộ lạc du mục về với chính phủ. Từ năm 1935, ông đổi quốc hiệu Ba Tư thành Iran. Reza Shah đặc biệt muốn đề cao đế quốc Ba Tư tiền Hồi giáo.
Năm 1939, Đại chiến thế giới II bùng nổ. Iran nghiêng về phe Đức quốc xã. Vì thế Liên Xô và Anh đã chiếm đóng Iran vào năm 1941. Reza phải thoái vị, ông sống lưu vong tại Nam Phi và băng hà 3 năm sau đó.
Xem thêm
[sửa | sửa mã nguồn]Chú thích
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ Rahnema, Ali (2011). Superstition as Ideology in Iranian Politics: From Majlesi to Ahmadinejad. Cambridge University Press. tr. 115. ISBN 9781139495622.
- ^ Milani, Abbas The Shah, London: Macmillan 2011 pages 22-23.
- ^ “Reza Shah Pahlavi”. Bản gốc lưu trữ 20 tháng Bảy năm 2008. Truy cập 24 Tháng mười hai năm 2008.
Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn]