Spike Milligan

Terens Alan „Spajk“ Miligan (engl. Spike Milligan; Ahmednagar, 16. april 1918 — Istočni Saseks, 27. februar 2002) bio je komičar, pisac, muzičar, pesnik, dramaturg, vojnik, i glumac sa dvojnim engleskom i irskom nacionalnošću. Smatra se osnivačem britanske komedije 20. veka.

Rođen je u Britanskoj Indiji gde je i proveo detinjstvo. Većinu života je proveo u Ujedinjenom Kraljevstvu. Tvrdio je da je njegovo pravo da ima irsko državljanstvo kao dete jednog irskog građanina, ali britanska vlada ga je proglasila čovekom bez državljanstva.

Bio je koosnivač, glavni pisac i direktor tima Siledžijskog šoua (Goon show) gde je izvodio veliki broj uloga, uključujući i mnoge popularne likove. Miligan je napisao i uredio mnoge knjige, uključujući Puckoon, kao i njegov autobiografski roman u sedam nastavaka o njegovom služenju tokom Drugog svetskog rata, gde je prvi roman u ciklusu bio Adolf Hitler: Moj udeo u njegovom padu (Adolf Hitler: My Part in His Downfall). Takođe je priznat i kao popularan komičar. Većina njegove poezije je napisana za decu, uključujući Smešne stihove za decu (Silly Verse for Kids) iz 1959. Nakon velikog uspeha sa britanskim radio-programom Siledžijski šou, Miligan se proslavio i na televiziji sa šouom sa skečevima Q5 koji je imao glavnu zaslugu i uticaj na humor i stil članova Monti Pajtonovog letećeg cirkusa.^[1]

Miligan je rođen 16. aprila 1918. godine u gradu Ahmednagar u Britanskoj Indiji. Njegov otac je bio irskog porekla, kapetan Leo Alfonso Miligan, koji je služio u britansko-indijskoj armiji. Njegova majka Florens bila je Engleskinja. Detinjstvo je proveo u Puni, u Indiji, a kasnije u Rangunu, prestonici Britanske Burme. Školovao se u Puni i Rangunu, a većinu života je proveo u Ujedinjenom Kraljevstvu i služio u britanskoj armiji Kraljevske artiljerije tokom Drugog svetskog rata.^[2]

Tokom kasnih 1930ih i ranih 1940ih Miligan je nastupao kao amaterski vokalista džeza i trubač kada je bio pozvan u vojnu obavezu u ratu sa nacističkom Nemačkom. I u ratnim vremenima pisao je i izvodio komične skečeve kao deo koncerata za zabavu trupa. Zajedno sa muzičarem Harijem Edgingtonom komponovao je i pisao komične priče sa uvrnutom logikom kao način za razbijanje dosade u životu u barakama.

Tokom Drugog svetskog rata služio je kao signaler u puku u južnoj Engleskoj. Svoje treninge sa pištoljima na ovoj poziciji opisao je u drugom delu sedmotomnog romana: Adolf Hitler: Moj udeo u njegovom padu. Njegova jedinica je kasnije dodatno opremljena kao Prva Armija u severnoafričkom, a nakon toga i u italijanskom pohodu. Miligan je bio postavljen za kopljaša bombardera i tek što je trebalo da bude unapređen za bombardera, on je ranjen u akciji na Italijanskom bojištu u bici za Monte Kasino. Povređen je i hospitalizovan zbog rane nanete od minobacača i nakon potresa mozga degradiran je od strane majora Dženkinsa. Spor između njih dvojice je takođe pomenut kada je major Dženkins pozvao Miligana i Edgingtona na jednu svirku džeza, kada je saznao da su obojica artiljerista mnogo bolje odsvirala vojničku pesmu Histling Rufus. Nakon što je izašao iz bolnice, Milingan je primio veliki broj ponuda za posao gde su mu nudili da radi puno radno vreme kao zabavljač vojske. Svirao je gitaru sa komedijskom džez grupom The Bill Hal Trio na koncertnim žurkama za trupe.^[2]

Nakon što je demobilisan, Miligan je neko vreme nastavio da svira sa triom u Italiji, ali se ubrzo vratio u Englesku. U vojsci je počeo da piše parodije, koje su prikazivale mnoge ključne elemente kasnije iskorišćene u Siledžijskom šou sa Piterom Selersom, Harijem Sekombom, i Mihajlom Bentinom.^[3]

U kasnim 1940im Miligan se vratio džezu i zarađivao je sa triom i drugim muzičkim komedijskim angažovanjima. Pokušao je da uđe u svet radija bilo kao izvođač, bilo kao pisac. Njegov prvi uspeh u radiju je bio kad je pisao kao komičar za šou Derek Roy. S odlaganim početkom sa Piterom Selersom, Harijem Sekombom, i Mihajlom Bentinom, pridružio se timu relativno radikalnom komedijskom projektu Siledžijskom šou. Bi Bi Si je prvu sezonu šoua nazvao Ludi ljudi u pokušaju da program približi popularnoj grupi komičara, poznatoj kao Luda Banda.^[4]

Prva epizoda ovog šoua je emitovana 28. maja 1951. godine. Iako nije imao toliko angažmana kao u prethodnim šouovima, Miligan je ipak bio glavni akter u skoro svim epizodama. Glumio je široki spektar likova, poput Eklesa, Mini Banistera, Džima Sprigsa, i Kant Morijarta. Takođe, bio je primarni autor skoro svih tekstova iako je na mnogima radio sa različitim ljudima, najviše sa Larijem Stefensom i Erikom Sajksom. Većinu teksta za šouove su radili on i Lari do kraja treće sezone kada se njihovo partnerstvo raspalo. Četvrtu sezonu je pisao sam, a od pete je pisao sa Erikom. Kasnije se ponovo udružio sa Stefensom, ali je radio i sa Džonom Antrobusom. Partnerstvo Stefensona i Miligana je konačno završeno 1959. godine, a Miligan je nakon toga umanjivao i nipodaštavao Stefensonove doprinose.

Siledžijski šou je snimljen pre dovođenja publike u studio, a u početnim delovima šoua Milingan je svirao trubu, a Selers orkestarske bubnjeve. Prvih par godina su snimani uživo, ali razvojem tehnologije i magnetske trake, povećao se broj mogućnosti reeditiranja snimljenog materijala, kao i ubacivanje zvučnih efekata.

Iako je Siledžijski šou predstavio Miligana internacionalnoj publici i on je stekao popularnost, on je imao sve veće probleme da piše i nastupa. Tokom treće sezone doživeo je prvi od nekoliko nervnih slomova i započela je njegova dekadama duga manijačno-depresivna psihoza. Krajem 1952. kada su se zategli odnosi između glavnih zvezda šoua, Miligan je postao neuračunljiv nakon što je priznao da je pokušao da ubije Selersa. Smešten je u bolnicu i bio je na sedativima i proveo je oko dva meseca oporavljajući se. Srećom po šou, bolest nije imala veliki uticaj na njegovu produkciju i on je nastavio da radi, a i taj period svog života predstavio je u šouu.^[5]

Miliganova prva žena bila je Džun Marlou s kojom se oženio sa 34 godine, 1952. Imali su troje dece, ali su se razveli 1960. godine. Venčao se 1962. sa drugom ženom Patricijom Ridžvej. Imali su jednu ćerku, ali je Patricija je umrla 1978. od raka pluća. Godine 1975. Miligan je imao aferu sa Margaret Maugkan, a spekulisalo se da je u isto vreme kada je rođen njegov sin sa Margaret, rođena i njegova ćerka sa kanadskom novinarkom Robertom Vat. Njegova poslednja žena je bila Šela Sinklar s kojom se oženio 1983. godine i bio do svoje smrti.

Čak i u kasnom životu, Miligan je zadržao svoj smisao za crni humor. Nakon smrti Harija Sekomba rekao je sledeća:

Drago mi je da je on umro pre mene zato što ne bih voleo da peva na mojoj sahrani.

Napisao je i sopstvenu čitulju gde je sebe opisao kao:

Napisao je Siledžijski šou i umro.

Umro je sa 83 godine, 27. februara 2002. godine u vlastitoj kući u Istočnom Saseksu.

• Profil Spajka Miligana na IMDb-u