Boji

Za woredu u Etiopiji, vidite članak Boji (woreda).

Boji (latinski: Boii) su bili, pretpostavlja se, moćno keltsko pleme u centralnoj Evropi. Živeli su na teritoriji današnje Češke, Slovačke, Austrije i Mađarske, te dalje do Balkana i severne Italije.

Poreklo imena Boja nije tačno poznato. Pored keltskog naziva za ratnika postoji i mogućnost da ime vodi od vlasnika stoke (od indogermanskog gwowjeh³s). Utvrđeni nazivi su Bojoriks (kralj Boja) i Bojodurum (današnji Pasau u Austriji). Ime se možda sačuavalo u nazivima Bohemije (bojo-hemum = dom(ovina) Boja) i Bavarske (latinski: Baiuvarii, na germanskom, baio-warioz, u kojem je prvi deo germanska varijanta za Boje, dok drugi deo znači "stanovnik"). Možda postoji isto veza sa zemljom Bojkom, prapostojbinom starih Srba po vizantijskom caru Konstantinu VII Porfirogenitu.

Za prvobitnu naseobinu Boja smatra se trougao Rajne, Majne i Dunava. U 4. veku pne. Boji su se podelili u dve grupe, od kojih je jedna krenula u severnu Italiju a druga pravac Bohemija (Boihahemum). Jedan razlog za seobe Boja bile su možda germanske seobe u raniju njihovu zemlju. Pojedini istoričari smatraju da je deoba Boja nastala u Bohemiji ili na putu njoj.

Boji u Italiji brzo su se izmešali sa Etrurcima i Umbrima. Preuzeli su etrursko naselje Felsina i podigli svoje glavno naselje Bononija (danas Bolonja). Zbog uskog prostora keltskih plemena u severnoj Italiji i viška zemlje koje su imali Etrurci, koji i pored tog viška nisu hteli da prepuste teritorije Bojima, došlo je do ratovanja. Etrurci su dobili podršku Rimljana s kojima su inače bili u neprijateljskom odnosu. U jednoj prilici, 390. ili 387. godine p. n. e, Kelti su opseli etrurski grad Kluzij. Rimljani su poslali svoje poslanike koji su trebali da izdejstvuju mirni prekid opsade, ali su se rimski emisari ubrzo upustili u borbu na strani žitelja Kluzuja. Štaviše, jedan od rimskih poslanika je pogubio jednog od keltskih poglavara. Isprovocirani zbog rimskog mešanja i ubistva jednog od svojih vođa, Kelti su poslali delegaciju u Rim i zahetvali izručenje ubice — rimskog poslanika, što su Rimljani odbili. Tako je došlo do Brenovog pohoda i čuvenog keltskog osvajanja Rima u 4. veku. od strane Senona i možda jednog dela Boja, Insubra i Lingona. Posle toga Boji su naselili teritorije severno od Apenina i južno od Poa sve do podele Poa na tri toka, i izmešali su se sa Etrurcima. Pronađeni su tkz. kneževski grobovi sa etrurskim oklopima i keltskim oružjem. Kulturna nivelacija delovala je i na Ligure i druga keltska plemena, dok eksemplari novog kulturnog stila pronađeni u Bohemiji govore o daljoj vezi italskih i boemskih Boja. Uništavanje Senona bio je nalog za ostala keltska plemena da pokrenu zajednički napad na Rim, koji se završio katastrofalnom porazu keltske koalicije u boju kod Telamona 225. god. pre Hrista. (40.000 stradalih, 10.000 zarobljenih Kelta). Nakon toga osvojene su teritorije Boja i drugih keltskih plemena, jedan deo pribegao je svojim saplemenicima u centralnoj Evropi. Preostali Kelti su šest godina posle katastrofe kod Telamona podigli ustanak protiv Rimljana, kada je Hanibal vojevao po Italiji. Kada je Hanibal morao da se vrati za Kartaginu, Kelti su konačno poraženi i pokoreni od Rimljana. Time prestaje istorija Boja kao nezavisnog plemena u severnoj Italiji i počinje period njihove romanizacije.

Češka grupa Boja širila se k Noriškom kraljevstvu, Panoniji i Galiji. U svojim ranijim naseljavanjima, Boje su u 1. veku pne. potisnuli Markomani i Dačani. Deo Boja koji je ostao, asimilovao se sa Markomanima i Dačanima.

U Češkoj, Boji su se proširili do južne Poljske i južne Šlezije, gde su ih u 3. i 4. veku potisnuli germanski Vandali. Na istoku, stigli su do današnje Rumunije gde su ih zaustavili Tračani. U zapadnoj Mađarskoj i istočnoj Austriji Boji su pod Bojoriksu, kralju Kimbra koji je verovatno vladao i nad Bojima te zemlje, potisnuti od Dačana u vreme kralja Burebiste (82.-44. god. pre n.e.) koji ih je pobedio u ratovima. U svojim zemljama u severnoj Austriji borili su se uspešno protiv Kimbra, Tevtona i Ambrona.

Cezar je pisao da su Boji, pre nego što su se sa 32.000 ljudi priključili Helvetima, vršili opsadu Noreje. U boju kod Bibrakte, pobeđene Boje Cezar je preselio oko Gorgobine u Galiji. U toku alpskog pohoda Avgustovog vojskovođe i budućeg naslednika Tiberija 16. god. pre n.e. Boji se pominju kao jedno od 45 pokorenih plemena retijskog dela današnje Bavarske. Klasična nauka govori da ime Bavarske vodi od Boja, jedna direktna etnogeneza Boja i Bajuvara smatra se manje verovatno.

• Serapili

• Birkhan, Helmut: "Die Kelten", Wien, 1997, S. 99
• Gaius Iulius Caesar-De bello gallico
• Tacitus-Germania
• Helmut Birkhan-Kelten
• Franz Ertl-Topographia Norici 1-3
• Peter Conolly-Hannibal und die Feinde Roms
• Janine Fries-Knoblauch-Die Kelten
• Jaques Moreau-Die Welt der Kelten
• MPZ Themenhefte zur Vor- und Frühgeschicht vom niederbayrischen Vorgeschichtsmuseum Landau a.d. Isar: „Das keltische Bayern“