Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.
La màchina ëd Lorenz, dovrà dai Tedesch ant la Sgonda Guèra Mondial
La criptografìa a l'é na siensa dont ël nòm a ven da l'union ëd doe paròle greche: κρύπτος (kryptós), ch'a veul dì stërmà e γράφειν (gráphein), ch'a veul dì scrive.
Sò but a l'é col dë smon-e j'utiss bon a ten-e segrete tute cole anformassion che un a veul nen ch'a sio conossùe ëd fasson pùblica, ma ch'a sio mach acessìbij a dle përson-e selessionà.
L'usage ëd técniche ëd criptografìa a armonta a l'antichità.
La montà dl'anteresse modern për sa dissiplin-a a ancamin-a da la mità dj'agn 1970, prima con la formolassion teòrica dla criptografìa a ciav pùblica, dovùa a W. Dieffe, M.E. Hellman e R.C. Markle; peui con soa aplicassion dël 1977 a euvra ëd R. Rivest, A. Shamir e L. Adleman, ch'a l'han arvolussionà la técnica dla comunicassion segreta.
