Nikołaj Gumilow

Nikołaj Gumilow

Николай Степанович Гумилëв

Fotografia Gumilowa, przełom XIX i XX w.
Imię i nazwisko	Nikołaj Stiepanowicz Gumilow
Data i miejsce urodzenia	3 kwietnia 1886 Kronsztad, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	24 sierpnia 1921 koło Piotrogrodu, Rosyjska Federacyjna SRR
Narodowość	rosyjska
Język	rosyjski
Alma Mater	Uniwersytet Paryski
Dziedzina sztuki	liryka, proza, ballady, dramat, esej
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Nikołaj Stiepanowicz Gumilow (ros. Николай Степанович Гумилëв; ur. 22 marca^?/3 kwietnia 1886 w Kronsztadzie, zm. 24 sierpnia 1921 lub później koło Petersburga) – jeden z czołowych rosyjskich poetów srebrnego wieku, współtwórca i praktyk akmeizmu, współzałożyciel czasopisma tego ruchu Apołłon i grupy akmeistów. Stracony za rzekomy udział w spisku białogwardyjskim.

Urodził się w Kronsztadzie, w rodzinie lekarza marynarki wojennej. Od dzieciństwa był słabym i chorowitym dzieckiem, cierpiał na ciągłe bóle głowy, reagował negatywnie na hałas. Unikał uczestniczenia w zabawach z rówieśnikami, wolał samotność lub towarzystwo zwierząt – „rudego psa, papug, świnek morskich”. W 1894 roku wstąpił do szkoły, której dyrektorem był słynny poeta Innokientij Annienski, symbolista.

W latach 1900–1903 mieszkał w Gruzji, wysłany tam przez ojca. Tutaj w „Posłańcu Tyfliskim” 8 września 1902 roku opublikował swój pierwszy wiersz „Я в лес бежал из городов” (Do lasu pobiegłem z miasta). Zaczął uczęszczać do znanego gimnazjum Guriewicza, ale po roku zachorował i rodzice przysłali mu korepetytora, który zauważył upodobanie Gumilowa do zoologii i geografii.

Nikołaj Gumilow w 1907 wyjechał do Paryża, gdzie studiował literaturę francuską na Sorbonie. W czasopiśmie „Sirius” opublikował wtedy (1908) drugi tom wierszy Romantyczne kwiaty (Романтические цветы). Jego pierwsze utwory cechują nawiązania do poetyki parnasistów (w Rosji reprezentowanej przez Walerija Briusowa).

W 1908 roku odbył pierwszą podróż do Egiptu, która zainspirowała go Afryką. Motywy afrykańskie wprowadził do poezji rosyjskiej. Kolejne wyprawy zimą 1909/1910 i 1910/1911 do Abisynii zaowocowały cyklem wierszy Pieśni abisyńskie (Абиссинские песни), opublikowanych w zbiorze Obce niebo (Чужое небо, 1912).

W 1909 Gumilow przeniósł się na wydział historyczno-filozoficzny Uniwersytetu w Sankt Petersburgu, odbył też pojedynek z poetą Maksymilianem Wołoszynem o listy, które miał otrzymywać od poetki Cherubiny de Gabriak (w której wierszach się zakochał), w rzeczywistości nauczycielki Elizawiety Dmitriewej. Prawdopodobnie i wiersze i listy pisał sam Wołoszyn. W 1910 wydał zbiór wierszy Perły (Жемчуга), do którego przedmowę napisał Briusow. Stał się postacią znaną na petersburskiej scenie literackiej. Ożenił się w tym samym roku z Anną Achmatową (1889–1966) (mieli syna Lwa, późniejszego historyka i orientalistę). Wraz z nią i Osipem Mandelsztamem reprezentował kierunek poetycki znany pod nazwą akmeizmu, wspólnie założyli też w 1911 Gildię poetów (Цех поэтов). Tworzył programowe manifesty tego ruchu – akmeistyczny magazyn „Apollo” wydał Manifest dziedzictwa symbolizmu i akmeizmu.

W 1913 roku Gumilow odbył podróż badawczą do Afryki wspólnie z naukowcami, myśliwymi i poszukiwaczami przygód. W 1913 urodził się także jego syn Orest Wysocki ze związku z Olgą Wysocką (1885–1966).

Od 1914 służył ochotniczo w pułku ułanów lejbgwardii. W czasie służby dwukrotnie został odznaczony Krzyżem świętego Jerzego. Wraz z rozpoczęciem I wojny światowej Gumilow publikuje swoje Notatki kawalerzysty (Записки кавалериста). Podczas wojny opublikował dwa zbiory poezji, w 1916 Kołczan (Колчан) i w 1918 Ognisko (Костер).

Na początku rewolucji Gumilow pozostał w swojej jednostce w Paryżu i Londynie. Wrócił jednak do Petersburga, gdzie od razu zaangażował się w życie literackie. W 1918 rozwiódł się z Achmatową i poślubił Аnnę Engelhardt (1895–1942), z którą miał córkę Helenę (obie zmarły z głodu w oblężonym Leningradzie). Został członkiem redakcji wydawnictwa literatury światowej (Всемирная литература). Dla jego potrzeb przetłumaczył Epos o Gilgameszu, dzieła Heinego i Coleridge’a na język rosyjski. Ponadto wykładał poezję i teorię przekładu na kursach dla młodych poetów. W 1921 został wybrany przewodniczącym oddziału Związku Poetów w Petersburgu. Opublikował też książkę Słup ognisty (Огненный столп).

Wkrótce po jej wydaniu został aresztowany przez Czeka i rozstrzelany w czasie nasilającego się czerwonego terroru pod wątpliwym zarzutem udziału w spisku kontrrewolucyjnym. Jego twórczość przez długie lata była w ZSRR zakazana.

Na język polski jego utwory tłumaczyli m.in. Leszek Engelking, Leopold Lewin, Seweryn Pollak i Adam Pomorski.

Źródła w języku angielskim

• Biografia Gumilowa na portalu Spartacus Educational. [dostęp 2013-12-11]. (ang.).
• Biografia Gumilowa na portalu Russia-InfoCentre. [dostęp 2014-09-23]. (ang.).
• Nikolay Stepanovich Gumilyov, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2014-09-23]  (ang.).

Źródła w języku rosyjskim

• Biografia Gumilowa na portalu Chronos. [dostęp 2014-09-23]. (ros.).
• Biografia Gumilowa na portalu Krugoswiet. [dostęp 2014-09-23]. (ros.).