Morzyczystkowate

Morzyczystkowate
	; Cytinus hypocistis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	morzyczystkowate
	Nazwa systematyczna
	Cytinaceae A. Rich.; J. B. G. M. Bory de Saint-Vincent, Dict. Class. Hist. Nat. 5: 301. 15 Mai 1824
	Multimedia w Wikimedia Commons

Morzyczystkowate (Cytinaceae) – rodzina roślin z rzędu ślazowców. Obejmuje tylko dwa rodzaje z 10 gatunkami będące pasożytami korzeniowymi. Rodzaj Bdallophytum występuje w Meksyku i w Ameryce Środkowej na południe od tego kraju. Pasożytuje na przedstawicielach rodziny osoczynowatych (Burseraceae), zwłaszcza na roślinach z rodzaju osoczyn Bursera^[4] (poza tym także Gyrocarpus, Haematoxylum, Cochlospermum, Ficus i Guazuma^[5]). Rodzaj morzyczystek Cytinus występuje w basenie Morza Śródziemnego, na Madagaskarze i w Afryce południowej. Rośliny te pasożytują na roślinach z rodzaju czystek (Cistus) i innych czystkowatych^[4], poza tym na astrowatych (w Afryce południowej)^[2]. Młode kwiatostany Cytinus ruber i C. hypocistis bywają spożywane w basenie Morza Śródziemnego na podobieństwo szparagów. Dawniej były używane także w ziołolecznictwie^[6].

Morfologia

Pokrój: Rośliny bezzieleniowe, których organizm rozwija się jako nitkowate lub talerzowato spłaszczone twory penetrujące korzenie roślin-gospodarzy. Nie tworzą łodygi, a tylko kwiatostany wyrastające nad powierzchnię ziemi^[4].
Liście: Zredukowane do łusek pojawiających się u nasady kwiatostanu^[4].
Kwiaty: Zebrane po kilka do wielu w kłosach lub główkach. Kwiaty promieniste, jednopłciowe (rośliny są jednopienne i dwupienne)^[4], rzadziej obupłciowe^[5]. Okwiat jest rurkowaty, często silnie wybarwiony (czerwony, purpurowy, różowy i żółty), składa się z 4–9 listków. W kwiatach męskich znajduje się 8–20 pręcików zrastających w synandrium^[4]. Kwiaty żeńskie zawierają jednokomorową, dolną zalążnię, w której rozwijają się liczne zalążki. Cylindryczny słupek zwieńczony jest kulistawym, lepkim znamieniem^[4].
Owoce: Mięsiste jagody (Cytinus) i jagody pozorne (Bdallophytum) powstające częściowo z udziałem tkanek osi kwiatostanu^[4].

Ekologia

Rośliny kiełkując z nasiona rozwijają korzeń pierwotny wnikający w korzeń żywiciela. W jego tkankach roślina rozwija się przerastając je na kształt podobny do strzępek grzybni. Kwiatostany rozwijają się po pewnym czasie w oddaleniu od nadziemnego pędu żywiciela^[5]. Kwiaty (przynajmniej południowoafrykańskich przedstawicieli rodzaju Cytinus) zawierają miodniki i zapylane są przez trzmiele^[7].

Systematyka

Rośliny z tej rodziny ze względu na uproszczenie budowy wynikającej z trybu życia łączone były z podobnymi rodzajami w jedną rodzinę bukietnicowatych (Rafflesiaceae). Wyodrębnione zostały jako rodzina w obrębie rzędu bukietnicowców (Rafflesiales) w systemie Takhtajana (1997). Odrębność filogenetyczną i przynależność do rzędu ślazowców (Malvales) potwierdzono w badaniach molekularnych^[4].

Pozycja systematyczna i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jedna z rodzin z rzędu ślazowców Malvales, siostrzana dla rozcięgowatych Muntingiaceae^[2].

ślazowce

Neuradaceae

Thymelaeaceae – wawrzynkowate

Sphaerosepalaceae

Bixaceae – arnotowate

Cistaceae – czystkowate

	Sarcolaenaceae

	Dipterocarpaceae – dwuskrzydłowate

	Cytinaceae – morzyczystkowate

	Muntingiaceae – rozcięgowate

Malvaceae – ślazowate

Wykaz rodzajów^[2]

Bdallophytum Eichler
Cytinus L. – morzyczystek

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ Robert W. Kiger, James L. Reveal: A comprehensive scheme for standardized abbreviation of usable plant-family names and type-based suprafamilial names. [dostęp 2015-12-26].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 130-131. ISBN 1-55407-206-9.
↑ ^a ^b ^c Dan Nickrent: Cytinaceae A. Rich.. [w:] The parasitic Plant Connection [on-line]. [dostęp 2015-12-27].
↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 385-386. ISBN 978-1-842466346.
↑ L. Watson, M. J. Dallwitz: Cytinaceae. [w:] The families of flowering plants [on-line]. [dostęp 2015-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-06)].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[3] Robert W. Kiger, James L. Reveal: A comprehensive scheme for standardized abbreviation of usable plant-family names and type-based suprafamilial names. [dostęp 2015-12-26].

[heywood-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 130-131. ISBN 1-55407-206-9.

[Nickrent-5] Dan Nickrent: Cytinaceae A. Rich.. [w:] The parasitic Plant Connection [on-line]. [dostęp 2015-12-27].

[christenhusz-6] Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 385-386. ISBN 978-1-842466346.

[delta-7] L. Watson, M. J. Dallwitz: Cytinaceae. [w:] The families of flowering plants [on-line]. [dostęp 2015-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-06)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]