Herb Żywca

Herb Żywca (wariant)

Typ herbu	miejski

Herb Żywca – jeden z symboli miasta Żywiec^[1].

Zgodnie z ostatnim oficjalnym opisem, zawartym w unieważnionym później ustępie statutu miasta z 2000^[2], herb przedstawiał się następująco: wizerunek głowy żubra barwy naturalnej z pierścieniem złotym w nozdrzach, nad głową orzeł złoty bez korony zwrócony w prawo z dziobem, językiem i szponami czerwonymi umieszczonymi na błękitnej tarczy^[1].

Herb został ustanowiony około 1400 r. za panowania księcia oświęcimskiego^[3]. Najprawdopodobniej miało to miejsce między rokiem 1400 a 1406^[4]. Według legendy spisanej przez kronikarza Andrzeja Komonieckiego żywy żubr z okolic Międzybrodzia został ofiarowany księciu oświęcimskiemu Przemysławowi. W podziękowaniu za ten dar książę nadał miastu herb: głowę żubra z przewleczonym przez nozdrza kolcem i godło księcia oświęcimskiego (złoty orzeł – przejęty z herbu księstwa cieszyńskiego)^[3]. Inna tradycja wiąże się z przekazem Jana Długosza, który interpretował symbol tura jako uosobienie pogańskiej bogini Żywii^[5].

W Dziejopisie Żywieckim pióra Komonieckiego znajduje się wierszowany opis herbu Żywca:

Po włączeniu Żywiecczyzny do Królestwa Polskiego w XV wieku najprawdopodobniej zmodyfikowano herb miasta, podmieniając złotego orła książąt oświęcimskich na orła białego^[6]. Najstarsze zachowane pieczęcie z wizerunkiem herbu Żywca pochodzą z okresu rządów Jana Kazimierza^[6]. W zbiorach Muzeum w Żywcu przechowywane są pieczęcie z wizerunkiem herbu pochodzące z XVII i XVIII wieku^[6].

Po rozbiorach cesarz austriacki Franciszek II wydał przywilej dla miasta Żywca, w którym między innymi opisał wygląd herbu:

Opis ten zakładał pewne zmiany wizerunku i symboliki herbu; orzeł otrzymywał koronę, zaś heraldycznego żubra podmieniono, przynajmniej symbolicznie, na wołu^[8]. Na niektórych wizerunkach z czasów zaborów na piersi orła bądź wokół godła umieszczano herby Habsburgów^[9]. Ponadto widoczna była tendencja do przedstawiania orła w rozmiarach o wiele większych niż wół^[10]. Pod koniec XIX wieku, wraz ze wzrostem świadomości narodowej i rozwojem autonomii, zaczęto w niektórych wypadkach zastępować błękitne pole herbowe czerwonym^[11].

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 zmieniono projekt pieczęci magistratu, wprowadzając nań napis Magistrat Królewsko Wolnego Miasta Żywca^[10]. Wizerunek wołu ponownie zastąpiono żubrem^[10]. Zmiany w symbolice wprowadzono też w herbie miasta; w 1939 wariant z orłem śląskim i głową żubra na błękitnym polu został zatwierdzony^[11][12]. Po II wojnie światowej postanowiono pozostać przy przedwojennej formie herbu^[11].

Wizerunek herbu Żywca został sprecyzowany w części pierwszej statutu miasta uchwalonego w 2000^[1]. Wówczas skłoniono się ku wersji herbu, w której orzeł ma czerwone dziób, język i pazury^[1]. W latach następnych fragment opisujący herb miasta został wykreślony ze statutu^[2], a na oficjalnej witrynie miasta posługiwano się dwoma różnymi wariantami: z orłem złotym z elementami czerwonymi^[13] i z orłem w całości złotym^[14].

• Herb Górnego Śląska

• KrystynaK. Kolstrung-Grajny KrystynaK., Herb miasta Żywca, „Karta Groni”, 19, 1997, s. 7-14 .