Kuźnica (województwo pomorskie)
54°44′04″N 18°34′54″E/54,734444 18,581667
| osada | |
 Kuźnica – widok od strony Zatoki Puckiej przed wybudowaniem nowej przystani rybackiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
532[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
84-130[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GPU |
| SIMC |
0934530 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu puckiego  | |
Położenie na mapie gminy Jastarnia  | |
| 54°44′04″N 18°34′54″E/54,734444 18,581667[1]
| |
| Strona internetowa | |
Kuźnica (kaszub. Kùsfeld[4], niem. Kusfeld[5], następnie Kussfeld[6]) – osada nadmorska w Polsce, w województwie pomorskim, powiecie puckim, w gminie Jastarnia[7], położona na Mierzei Helskiej, nad Morzem Bałtyckim. Kurort wypoczynkowy z letnim kąpieliskiem i dwiema przystaniami morskimi dla rybaków. Według ewidencji ludności na 30 kwietnia 2013 Kuźnica liczyła 628 stałych mieszkańców[8]. Została włączona w 1973 do Jastarni, a w 2017 z niej wyłączona.
Zgodnie z kaszubskim podaniem niemiecka i kaszubska nazwa Kuźnicy Kùsfeld (Miejsce Pocałunku) opisywało symbolicznie fakt dotykania się morza („całowania”) z zatoką[9].
Częścią Kuźnicy jest pobliskie osiedle Syberia.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś królewska w starostwie puckim w powiecie puckim województwa pomorskiego w 2. połowie XVI wieku[10].
Najstarszy znany dokument, który mówi o Kuźnicy, pochodzi z 1570 roku. Podaje nazwę Kuschfeldt i wspomina o jednej mieszkającej tam rodzinie[11][12]. Zapisy historyczne z końca XVI wieku mówią o tym, że Kuźnica leżała wówczas na jednej z ciągu wysepek, z których połączenia powstała Mierzeja Helska. Wskazywana jest jako miejsce budowy czterobastionowego fortu „Kazimierzowo” (1634–1635) obsadzonego 200-osobową załogą, opuszczonego po potopie szwedzkim[12].
Wydany w 1883 tom IV Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich podaje, że w:
- „R 1663 stała tu tylko jedna chata, inne zapewne w czasie wojny szwedzkiej zrujnowane i opuszczone. Wieś należała do dóbr starosty puckiego. Lustracya tegoż starosty z r. 1678 donosi: Od r.1660 trzymał tę osadę Wojciech Byzewski jure emphiteutico do lat 30.[13] Ale popełniwszy kryminał praedae z rozbitego okrętu lubeckiego i circumstancyi zabicia ludzi niewinnych w tym okręcie od nawalności salwowanych z zięciem swoim Matysem Walkowcem[14], zgodził się z panem Karolem Fondoren, plenipotentem pryncypałów przerzeczonego okrętu lubeckiego i residuitatem annorum emphiteuticorum puścił temu to Fondoren. Powinność posesora taka: brzegu morskiego pilnować, piwo pańskie i gorzałkę szynkować i czynszu za rok dawać fl.8”[15].
Zachowane dokumenty z 1772 roku wspominają, że Kuźnicę zamieszkiwało wówczas 25 rybaków[11].
W 1883 roku Kuźnica liczyła „zagrodników-rybaków 21, mk., [mieszkańców] samych katolików – 332, dm. [domów] – 50. […] Rolnictwem wcale się nie zajmują mieszkańcy”[15]. W 1921 roku w osadzie zarejestrowane były 3 spośród 4 polskich łodzi motorowych. Czwarta była w posiadaniu rybaków z Helu[16]. 3 września 1927 roku Paweł Muża wystąpił z prośbą o budowę pierwszego w Kuźnicy pensjonatu. W ten sposób doszło do otwarcia ośrodka pod nazwą "Morskie Oko"[17].
W 1939 (II wojna św.), na skutek bombardowania przez Luftwaffe, zniszczeniu uległo około 45% zabudowań Kuźnicy[11].
1 stycznia 2017 Jastarnia zmieniła charakter z gminy miejskiej na miejsko-wiejską przez wyłączenie z jej granic Juraty i Kuźnicy[18][19].
W 2018 Urząd Morski przedstawił koncepcję budowy betonowego muru o wysokości 2,5 metra i długości 1,9 kilometra, który miałby chronić miejscowość przed powodzią od strony Zatoki Puckiej. Koncepcja ta spotkała się z protestami mieszkańców i władz lokalnych, argumentujących, że jej realizacja spowodowałaby degradację krajobrazu miejscowości[20].
-
Typ rybaka, przed 1939
-
Pociąg na Helu, Kuźnica, przed 1939
-
Sieci, 1905–1944
-
Morze między Kuźnicą a Chałupami, przed 1935
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Zorganizowano tu letnie kąpielisko morskie Kuźnica „Kościół” z wejściem na plażę nr 33 od ul. Helskiej, obejmujące 100 m linii brzegowej[21].
Szlaki piesze
[edytuj | edytuj kod]Szlak Nadmorski: Krokowa – Karwia – Ostrowo – Jastrzębia Góra – Rozewie – Władysławowo – Chałupy – Kuźnica – Jastarnia – Jurata
Kościół parafialny
[edytuj | edytuj kod]Neogotycki kościół rybacki z lat 30. XX wieku z amboną w kształcie łodzi, wzorowany stylistycznie na kościele w Swarzewie[11][22]. Zanim powstał, miejscem wspólnej modlitwy mieszkańców była wybudowana przed rokiem 1887, zlokalizowana koło szkoły kapliczka św. Antoniego Padewskiego. Na miejscowym cmentarzu, w lasku znajduje się pomnik, symboliczny grób rybaków i żołnierzy, ofiar wojen i żywiołów. Do 1985, zanim rozmyły go fale morskie, istniał leśny cmentarz żołnierzy niemieckich z okresu II wojny światowej.
Transport wodny
[edytuj | edytuj kod]
W Kuźnicy są ustalone dwie przystanie morskie – „Kuźnica II” nad Zatoką Pucką i „Kuźnica I” nad Bałtykiem[23][24].
Do 2012 przystań „Kuźnica II” stanowiło nabrzeże postojowo-wyładunkowe o długości 92 m, a także pochylnia dla kutrów i łodzi[25]. 30 października 2012, po dwóch latach rozbudowy, odbyło się oficjalne otwarcie przystani rybackiej[26]. W wyniku tych prac przede wszystkim powstały dwa falochrony: wschodni (dług. 110 m) i południowy (dług. 174 m) z dwoma pirsami cumowniczymi, tworząc basen portowy o powierzchni 3,5 ha. Poszerzono też nabrzeże północne, wybudowano nowy slip oraz budynek bosmanatu, a także przeprowadzono remont starego nabrzeża[27][8].
Łodzie i kutry rybackie z tej miejscowości mają rejestrację „KUŹ – [nr jednostki]”.
Najwęższe miejsce na mierzei
[edytuj | edytuj kod]W Kuźnicy mierzeja jest najwęższa – ma tylko niespełna 200 metrów[28]. Z obu stron osady wznoszą się kilkumetrowe wydmy (w tym wydma Lubek). W Kuźnicy tory kolejowe są położone najbliżej brzegu morskiego na całym polskim wybrzeżu – tylko 28 m do krawędzi wydmy i plaży.
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Plaża od strony morza
-
Kutry rybackie na przystani nad Zatoką Pucką
-
Neogotycki kościół, wybudowany przed II wojną światową
-
Linia kolejowa biegnąca wzdłuż plaży
-
Plaża i wydmy w Kuźnicy
-
Nocne obłoki świecące widziane z Kuźnicy w lipcową noc. Położenie na północy Polski sprzyja obserwacji tych obłoków w miesiącach letnich
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 65865
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 645 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ pod redakcją Andrzeja Chludzińskiego: Polsko-Kaszubski Słownik Nazw Miejscowych i Fizjograficznych / Pòlskò-Kaszëbsczi Słowôrz Miestnëch ë fizjografnëch Mión. Gdańsk, 2006: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. ISBN 978-83-87258-86-3.
- ↑ http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/948 „Początek wywodzi ta wieś , jak świadczy jej niemiecka nazwa, co najmniej od krzyżaków” cyt za:Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1883, nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914 Tom IV, strona 948. Dostęp: 18.07.2010]
- ↑ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 – Generalstabskarte (arkusz 047 Putzig, Königlich-Preußische Landesaufnahme, 1893); Topographische Karte 1:25 000 (arkusz 1277, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. ws. wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200, s. 1060, górny PDF)
- ↑ a b Lechosław Stefaniak: Morska przystań rybacka w Kuźnicy: Tam gdzie morze całuje się z zatoką. Gdynia: Public Relations Studio, 2013. ISBN 978-83-934930-0-5.
- ↑ Kuźnica: O miejscowości. kuznica.pl. [dostęp 2013-07-17]. (pol.).
- ↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 100.
- ↑ a b c d E. Arlukiewicz, D. Gończ, W. Kohnke, T. Narkowicz, W. Wawrzyniak: Perły Półwyspu Helskiego. Gdańsk: Stowarzyszenie Miłośników Gminy Jastarnia i Rozwoju Turystyki Półwysep, s. 2012.
- ↑ a b Tomasz Górecki, Kaszuby : przewodnik turystyczny, wyd. 9 zm. i rozszerz, Gdynia: Wydawnictwo Region, 2006, s. 51, ISBN 83-60437-11-4, OCLC 749961599 [dostęp 2020-05-13].
- ↑ Emfiteuzys. W: Zygmunt Gloger: Encyklopedia staropolska. T. II. Warszawa: P. Laskauer i W. Babicki, 1901. (pol.).
- ↑ okoliczności
- ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1883, seria: (1880-1914) Tom IV, str. 948.
- ↑ Wacław Odyniec, Jerzy Godlewski, Ziemia Pucka, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1974, s. 167.
- ↑ Kuźnica : gdzie morze całuje zatokę, wyd. I, Gdańsk: Wydawnictwo BiT Beata Żmuda-Trzebiatowska, 2019, s. 26, ISBN 978-83-953018-6-5, OCLC 1121430704 [dostęp 2020-05-13].
- ↑ Dz.U. z 2016 r. poz. 1134
- ↑ Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (2016-07-11). legislacja.rcl.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-20)]..
- ↑ Betonowy mur może zasłonić widok na Zatokę Pucką. Mieszkańcy półwyspu protestują
- ↑ Uchwała Nr XXXII/242/2013 Rady Miasta Jastarnia z dnia 22.03.2013 r. ws. określenia wykazu kąpielisk
- ↑ Parafia p.w. Świętego Antoniego Padewskiego w Kuźnicy na Półwyspie Helskim. [dostęp 2013-07-07].
- ↑ Zarządzenie Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni Nr 15 z dnia 12 sierpnia 2013 r. w sprawie określenia granicy od strony lądu i morza morskiej przystani „Kuźnica II” w Kuźnicy (gmina miejska Jastarnia) (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2013 r. poz. 3196)
- ↑ Zarządzenie porządkowe Nr 3 Naczelnego Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni z 23 września 1991. r. w sprawie ustalenia granic lądowych dla morskich przystani rybackich położonych w obrębie pasa technicznego Urzędu Morskiego w Gdyni. umgdy.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-15)]. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego Nr 19, poz.133, Dz. Urz. Woj. Warmińsko – Mazurskiego Nr 14, poz. 74)
- ↑ Zarządzenie Nr 14 Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni z dnia 15 lipca 2005 r. w sprawie określenia obiektów, urządzeń i instalacji (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2005 r. Nr 79, poz. 1592)
- ↑ Dziennik Bałtycki: Kuźnica wreszcie bezpieczna. Zakończyła się budowa portu (30 X 2012)
- ↑ Rozbudowa Morskiej Przystani Rybackiej w Kuźnicy. Urząd Morski w Gdyni. [dostęp 2015-02-12]. (pol.).
- ↑ Kuźnica. wybrzeze.com.pl. [dostęp 2013-07-17]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia kolejowe z Półwyspu Helskiego. gwardak.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-30)].
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
- Oficjalna strona Kuźnicy
