Burebista
| |
| król Daków | |
| Okres |
od |
|---|---|
Burebista – władca Daków w I w. p.n.e. (do 44 r. p.n.e.), najbardziej znany obok Decebala z ich królów, pod którego rządami plemiona dackie zostały zjednoczone, a obszar państwa dackiego osiągnął największe w historii rozmiary.
Panowanie
[edytuj | edytuj kod]Burebista w 1. połowie I w. p.n.e. (być może już w latach 80.) zjednoczył plemiona dackie. Swą siedzibą uczynił fortecę Sarmizegetusa Regia w południowo-zachodnim Siedmiogrodzie. Według Jordanesa, opierającego się na wcześniejszych autorach, bliskim współpracownikiem Burebisty miał być kapłan o imieniu Deceneus. Prowadził szereg zwycięskich wojen z sąsiadującymi plemionami, stopniowo rozszerzając zasięg swojej władzy. Pokonał w długiej wojnie federację plemion celtyckich z Panonii (m.in. Bojów, niszcząc ich główny ośrodek w rejonie Bratysławy). Korzystając z zaangażowania Rzymu w trzecią wojnę z Mitrydatesem opanował Dobrudżę z licznymi greckimi miastami m.in. Histrią, Tomis, a nawet położonym bardziej na południe Odessos. Pokonał Bastarnów sięgając po ziemie między Karpatami a Dniestrem, łącznie z długim pasem wybrzeża czarnomorskiego pomiędzy deltą Dunaju i ujściem Dniestru, opanowując tamtejsze greckie miasta (m.in. Tyras, zniszczył wówczas także położoną dalej na wschód Olbię).
W 48 r. p.n.e. Burebista zaangażował się w rzymską wojnę domową, wiążąc się sojuszem z przeciwnikami Cezara. Klęska Pompejusza w bitwie pod Farsalos i jego rychła śmierć postawiła Burebistę przed niebezpieczeństwem odwetowego ataku Cezara. Ten jednak, zamordowany w 44 r. p.n.e., nie zdążył swego planu zrealizować. Burebista zmarł krótko później (okoliczności jego śmierci nie są znane, być może został zamordowany). Po jego śmierci państwo Daków rozpadło się na kilka niezależnych królestw.
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Postać Burebisty była wykorzystywana w propagandzie nacjonalistycznej Nicolae Ceaușescu jako jeden z symboli historii państwa rumuńskiego i jego założyciel – w 1980 zorganizowane zostały w Rumunii huczne obchody 2050-lecia powstania "scentralizowanego i niezależnego państwa dackiego"[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lucian Boia: Dlaczego Rumunia jest inna?. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2016, s. 47, 165, 307, seria: Biblioteka Europy Środka. ISBN 978-83-63463-46-5.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Juliusz Demel: Historia Rumunii. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, s. 46–47.
- Paul MacKendrick: The Dacian Stones Speak. Chapel Hill: The University of North Carolina Press, 1975, s. 48, 52–53, 145–146. ISBN 0-8078-4939-1. [dostęp 2009-08-10]. (ang.).
- Ioana A. Oltean: Dacia. Landscape, colonisation and romanisation. London: Routledge, 2007, s. 43, 46–48. ISBN 0-203-94583-2. [dostęp 2009-08-10]. (ang.).
- Matthew Bunson: A Dictionary of the Roman Empire. New York: Oxford University Press, 1995, s. 63. ISBN 0-19-510233-9. [dostęp 2009-08-10]. (ang.).
- John T. Koch: Celtic Culture. A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO, 2006, s. 225, 549–550. ISBN 1-85109-440-7. [dostęp 2009-08-10]. (ang.).
- Barry Cunliffe: The Oxford Illustrated History of Prehistoric Europe. Oxford: Oxford University Press, 2001, s. 404–407, 436. ISBN 0-19-285441-0. [dostęp 2009-08-10]. (ang.).
- István Lázár: Transylvania. A Short History. Simon Publications, 1997, s. 12–13. ISBN 1-931313-21-0. [dostęp 2009-08-10]. (ang.).
- András Mócsy: Pannonia and Upper Moesia. A History of the Middle Danube Provinces of the Roman Empire. London: Routledge & K. Paul, 1974, s. 17–21. ISBN 0-7100-7714-9. [dostęp 2009-08-10]. (ang.).