Bo Nilsson
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Gatunki | |
| Zawód |
Bo Nilsson (ur. 1 maja 1937 w Skelleftehamn[1][2][3], zm. 25 czerwca 2018 w Sztokholmie) – szwedzki kompozytor.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Mieszkał w małym miasteczku Malmberget w północnej Szwecji[1][3]. Dysponował jedynie podstawowym wykształceniem muzycznym i elementarnymi doświadczeniami jako pianista jazzowy, w zakresie kompozycji był samoukiem[1]. Poznał dzieła XX-wiecznej awangardy muzycznej z audycji radiowych i lektury nielicznych dostępnych partytur[1][3]. W 1956 roku jego utwór 2 Stücke został zaprezentowany na antenie kolońskiej rozgłośni Westdeutscher Rundfunk w ramach cyklu Musik der Zeit, a w 1957 roku kompozycja Frequenzen została wykonana na festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Zurychu, jako jedyny utwór skandynawskiego kompozytora[1][3]. Był uczestnikiem Międzynarodowych Letnich Kursów Nowej Muzyki w Darmstadcie, gdzie wykonywano jego utwory[1].
Na przełomie lat 50. i 60. cieszył się dużą popularnością, uważany był za jednego z najoryginalniejszych twórców młodego pokolenia[1][4]. Jego sława szybko jednak przygasła, kompozytor nie uczestniczył bowiem w żadnych wydarzeniach festiwalowych i nie wykładał na żadnej z prestiżowych uczelni[1], braki warsztatowe spowodowały też brak oryginalności kolejnych utworów[4]. W 20 lat po spektakularnym debiucie niemiecki muzykolog Hanspeter Krellmann opisywał go jako zapomnianego już awangardzistę[1].
Opublikował autobiografie Spaderboken (wyd. Sztokholm 1966)[4] i Livet i en mössa (wyd. Sztokholm 1984)[2].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]We wczesnym okresie swojej twórczości wzorował się na serializmie Karlheinza Stockhausena i fakturze instrumentacyjnej Pierre’a Bouleza, stosując punktualistyczne zatomizowanie materiału dwunastodźwiękowego i niekonwencjonalne kombinacje instrumentacyjne z charakterystycznym pierwszoplanowym eksponowaniem aparatu perkusyjnego, skomplikowane podziały rytmiczne i liczbowo-ułamkową skalę dynamiki[1]. Podejmował próby z aleatoryzmem i muzyką graficzną[1]. Jego muzyka cechuje się dużą wrażliwością kolorystyczną[1][4].
W miarę upływu czasu Nilsson odszedł od trendów awangardowych, a jego muzyka uległa konwencjonalizacji[4]. W latach 60. zaczął pisać głównie muzykę na potrzeby kina i telewizji, nawiązując do tradycji szwedzkiego romantyzmu[3].
Wybrane kompozycje
[edytuj | edytuj kod](na podstawie materiałów źródłowych[1][2][3])
Utwory orkiestrowe
- Buch der Veränderungen (1957)
- Versuchungen na 3 grupy orkiestrowe (1958–1961)
- Plexus (1959)
- Szene I–III na orkiestrę kameralną (1961)
- Entrée na taśmę i orkiestrę (1963)
- Séance na orkiestrę i taśmę (1963)
- 4 prologi (1963)
- Litanei über das verlorene Schlagzeug na orkiestrę bez perkusji (1965)
- Revue (1967)
- Quartets na 36 instrumentów dętych, perkusję i taśmę (1969)
- Caprice (1970)
- Exit na taśmę i orkiestrę (1970)
- Eurythmical Voyage na fortepian, taśmę i orkiestrę (1970)
- Tesbih (1973)
- Koncert organowy (1992)
- Kaleidoskop na flet, wibrafon i orkiestrę kameralną (1997)
- Arctic Air na orkiestrę (2001)
Utwory kameralne
- Frequenzen na flet piccolo, flet, perkusję, gitarę, ksylofon, wibrafon i kontrabas (1955–1956)
- 2 Stücke na flet, klarnet basowy, fortepian i perkusję (1956)
- Zeiten im Umlauf na 8 instrumentów dętych drewnianych (1957)
- Kreuzungen na flet, wibrafon, gitarę i ksylofon (1957)
- 20 Gruppen na flet piccolo, obój i klarnet lub 3 dowolne instrumenty (1958)
- Stenogramm na perkusję i organy (1959)
- Reaktionen na od 1 do 4 perkusji (1960)
- Szene I na 2 flety, 2 trąbki, fortepian, harfę i 2 perkusje (1960)
- Szene II na 6 trąbek, 6 skrzypiec, 4 perkusje, fortepian, harfę, czelestę i wibrafon (1961)
- Déjà-vu na kwartet dęty (1967)
- Attraktionen na kwartet smyczkowy (1968)
- Design na skrzypce, klarnet i fortepian (1968)
- Déjà-connu na kwintet dęty (1973)
- Taqsim-Caprice-Maqam na zespół instrumentów (1974)
- Fragments na marimbę i 5 tajskich gongów (1975)
- Déjà connu, déjà entendu na kwintet dęty (1976)
- Bass na tubę, perkusję i elektroniczne źródła dźwięku (1978)
- Kwintet fortepianowy (1979)
- Amatista per madre Tua Maria na kwintet dęty (1980)
- Plexis na instrumenty dęte, perkusję i fortepian (1980)
- Wendepunkt na instrumenty dęte blaszane i live electronics (1981)
- Carte postale a Sten Frykberg na kwintet dęty (1985)
- Infrastruktur na kwintet dęty (1986)
- Vykort till Gällivare na zespół dęty (1993)
Utwory fortepianowe
- Bewegungen (1956)
- Schlagfiguren (1956)
- Quantitäten (1958)
- Rendezvous (1968)
- Arctic Romance (1995)
Utwory wokalno-instrumentalne
- kantata kameralna Ett blocks timme na sopran i 6 instrumentalistów (1957–1958)
- trylogia kantatowa Brief an Gösta Oswald:
- 1. Ein irrender Sohn na alt, flet altowy i zespół instrumentów (1959)
- 2. Mädchentotenlieder na sopran i zespół instrumentów (1958)
- 3. Und die Zeiger seiner Augen wurden langsam zurückgedreht na sopran, alt, chór żeński, orkiestrę i 4 głośniki (1958)
- La Bran na chór i orkiestrę (1961)
- La Bran na saksofon, chór i orkiestrę (1963–1976)
- Quartets na kwartet wokalny, kwartet dęty i kwartet perkusyjny (1969)
- Om kanalerna på Mars na mezzosospran, tenora i 8 instrumentalistów (1970)
- Nazm na recytatorów, głosy solowe, chór, orkiestrę i taśmę, wszyscy z amplifikacją (1972–1973)
- Szene IV na saksofon, orkiestrę i chór (1974–1975)
- Flöten aus der Einsamkeit na sopran i 9 instrumentalistów (1976)
- Madonna na mezzosopran i zespół instrumentów (1977)
- Liebeslied na mezzosopran, orkiestrę i aparaturę elektroakustyczną (1980)
- Arctic Love Affair na baryton i fortepian (1996)
Utwory elektroniczne
- Audiogramme na taśmę (1957–1958)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 7. Część biograficzna n–pa. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2002, s. 72–73. ISBN 978-83-224-0808-7.
- ↑ a b c Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2610. ISBN 0-02-865529-X.
- ↑ a b c d e f Hans Åstrand, Nilsson, Bo, Oxford Music Online. Grove Music Online, 31 stycznia 2002, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.19968, via Oxford University Press [dostęp 2020-12-07] (ang.).
- ↑ a b c d e Bo Nilsson. W: Bogusław Schaeffer: Kompozytorzy XX wieku. T. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1990, s. 209–210. ISBN 83-08-01859-9.