Gospodarka Słowacji

Ten artykuł należy dopracować:

od 2020-01 → poszerzyć o istotne informacje,
od 2020-01 → zaktualizować na podstawie najświeższych informacji,
od 2020-01 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Gospodarka Słowacji

Centrum biznesowe Bratysławy
Informacje ogólne
Waluta	euro
Bank centralny	Narodowy Bank Słowacki
Rok podatkowy	rok kalendarzowy
Organizacje gospodarcze	UE, OECD, WTO
Dane statystyczne
PKB (nominalny)	97,2 mld $ (2011)
PKB (ważony PSN)	126,9 mld $ (2011)
PKB per capita	23 400 $ (2011)
Wzrost PKB	3,3% (2011)
Struktura PKB	rolnictwo 2,6%, przemysł 33,4%, usługi 64%
Inflacja	3% (2020)
Wymiana handlowa
Eksport	86,62 mld $ (2011)
Główni partnerzy	Niemcy 21,4%, Czechy 12,6%, Francja 6,7%, Włochy 6,4%, Polska 6,2%, Węgry 6%, Austria 5,8%, Wielka Brytania 4,8% (2007)
Import	85,46 mld $ (2011)
Główni partnerzy	Niemcy 22,1%, Czechy 17,3%, Rosja 9,2%, Węgry 6,7%, Austria 5,1%, Polska 4,9%, Korea Południowa 4,7% (2007)
Zatrudnienie
Siła robocza	62,3%[1]
Struktura zatrudnienia	rolnictwo 4%, przemysł 39%, usługi 56,9%
Płaca minimalna	580 € (2020)[2]
Stopa bezrobocia	5,6% (10/2019)
Wskaźniki jakości życia
Ludność poniżej progu ubóstwa	21% (2002)
Współczynnik Giniego	26,00 (2005)
Wskaźnik rozwoju społecznego	0,872[3]
Finanse publiczne
Dług publiczny	44,5% PKB/dług zewnętrzny 75,9 mld $ (2011)
Deficyt budżetowy	4,9% PKB (2011)
Przychody budżetowe	34,76 mld $ (2011)
Wydatki budżetowe	39,54 mld $ (2011)

Słowacja to wolnorynkowa, niewielka, lecz dynamiczna i jedna z najszybciej rozwijających się gospodarek w Europie. Po Czechach i Słowenii jest trzecim najbardziej rozwiniętym gospodarczo krajem byłego obozu socjalistycznego. Występują wyraźne różnice w rozwoju gospodarczym między wschodnią, biedniejszą częścią kraju, a zachodnią – bogatszą.

W wyniku udanych reform gospodarczych Słowacja została przyjęta do UE w 2004 r. W styczniu 2009 korona słowacka została zastąpiona przez euro.

Po zakończeniu II wojny światowej Czechosłowacja znalazła się w strefie wpływów ZSRR. Obowiązującym systemem gospodarczym stał się realny socjalizm. Na terenie Słowacji zaczęto rozwijać na szeroką skalę hutnictwo oraz przemysł zbrojeniowy. Rozwój przemysłu ciężkiego był ekonomicznie nieuzasadniony, ze względu na brak surowców naturalnych. Rozpad Czechosłowacji w 1993 Słowacja odczuła gorzej niż Czechy, a sama transformacja w gospodarkę wolnorynkową trwała dłużej, niż w pozostałych krajach dawnego RWPG. W latach 90. Słowacja uchodziła za kraj skorumpowany, a premier Vladimír Mečiar miał negatywną opinię w mediach europejskich, co nie sprzyjało inwestycjom zagranicznym oraz integracji z Zachodem.

W 1998 premierem został Mikuláš Dzurinda. Za jego rządów podjęto kroki do przystąpienia do Unii Europejskiej oraz NATO.

W 2001 bezrobocie wyniosło rekordowe 19,2%^[4]. Spowodowane było podobnie jak w Polsce ograniczaniem przerostu zatrudnienia oraz upadkiem nierentownych zakładów pracy. Dzurinda wprowadził podatek liniowy, zmniejszył koszty pracy, ograniczył wydatki socjalne, co jednak nie przyniosło mu popularności politycznej. Dotkliwe dla społeczeństwa reformy gospodarcze i wysokie bezrobocie przyczyniły się do jego porażki w wyborów parlamentarnych w 2006. Nowym premierem został uznawany za populistę^[5] Robert Fico. Po objęciu władzy Fico nie zrealizował swoich obietnic dotyczących wycofania się z reform dokonanych przez swojego poprzednika. W 2009 Słowacja po spełnieniu warunków konwergencji przyjęła euro.

Użytki rolne zajmują 40,4% powierzchni kraju^[8]. Większość terenów pod uprawę znajduje się na południu kraju w dolinach Dunaju i Cisy. Uprawia się głównie pszenicę, kukurydzę, jęczmień (0,5% udziału w światowych zbiorach)^[9], buraki cukrowe (0,5% udziału w światowych zbiorach)^[10], winorośl, tytoń. Hoduje się bydło, trzodę chlewna, drób oraz owce. Rolnictwo jest zmechanizowane i wydajne. Pozyskanie drewna wynosi 1,6 m³ na osobę^[11] i należy do jednego z wyższych w Europie. Produkuje się tarcicę (0,6% udziału w światowej produkcji).

 Osobny artykuł: Wina słowackie.

Na terenie Słowacji występują różnorodne, lecz mało zasobne surowce naturalne. Wydobywany jest węgiel brunatny, mangan, żelazo, miedź, rtęć, antymon, magnezyt^[12]. Na niewielką skalę wydobywa się ropę naftową (81. miejsce na świecie według CIA World Factbook^[13]).

Przemysł ma wciąż duży udział w gospodarce i wytwarza 1/3 PKB. Największe ośrodki przemysłowe to Bratysława, Koszyce, Żylina, Bańska Bystrzyca, Martin, Nitra. Szczególne znaczenie odgrywa w nim rozwinięte w czasach socjalizmu hutnictwo. Słowacja jest 32. największym producentem stali na świecie^[14]. Głównym ośrodkiem produkcji stali są Koszyce, gdzie znajduje się największa huta na Słowacji – U. S. Steel Košice. Produkuje się również na niewielką skalę aluminium i nikiel, a także miedź. Niegdyś ważną rolę odgrywał przemysł zbrojeniowy, obecnie jego pozycja słabnie. Rozwinięty jest przemysł motoryzacyjny. Swoje zakłady produkcyjne przeniosły tu liczne przedsiębiorstwa motoryzacyjne, m.in. Volkswagen (zakład w Bratysławie), Peugeot (produkcja w Trnavie), Kia Motors (Żylina) Jaguar Land Rover (Nitra) oraz wielkie koncerny elektroniczne, m.in. Samsung Electronics (Galanta), Sony (Trnava i Nitra), a także AGD – Whirlpool (Poprad). Mały rynek wewnętrzny powoduje, że większość produkcji przeznacza się na eksport.

Słowacja produkuje rocznie 24,7 mld kWh (2011 rok)^[15]. Ponad połowa energii elektrycznej jest produkowana w 2 elektrowniach jądrowych – Elektrownia jądrowa Bohunice i Elektrownia jądrowa Mochovce. Ponieważ dwa przestarzałe reaktory w elektrowni jądrowej Bohunice zostały już wyłączone, Słowacja boryka się z niedoborem energii elektrycznej, która musi importować z zagranicy. Planuje się wybudowanie dodatkowych, nowoczesnych reaktorów na miejsce starych, aby zrównoważyć deficyt energetyczny^[16]. Pozostałe źródła energii elektrycznej to elektrownie na gaz lub węgiel (29%) i wodne 16%^[17].

Główne ośrodki turystyczne to Bratysława, Tatry, Słowacki Raj, Kras Słowacki oraz kąpieliska termalne. Najczęściej kraj odwiedzają Czesi, Polacy i Węgrzy. Słowacja nie należy do krajów bardzo popularnych turystycznie, lecz liczba przyjazdów regularnie rośnie. W 2005 r. przyjechało 1 515 000 turystów, a zyski z turystyki oszacowano na 1,21 mld $^[18].

W 2018 na Słowacji były wyznaczone 32 kąpieliska zgodne z wymogami dyrektywy kąpieliskowej. Wszystkie znajdowały się na zbiornikach wodnych, w tym siedem z nich na zbiorniku Veľká Domaša, a pięć na Zbiorniku Zemplińskim. Jakość wody w większości klasyfikowano jako doskonałą, ale w jednym jako niedostateczną^[19].

Słowacja ma minimalnie ujemny bilans handlowy. Eksport to głównie samochody i inne pojazdy (25,9%), maszyny i elektronika (21,3%), metale (14,6%), produkty przemysłu chemicznego i minerały (10,1%), plastiki (5,4%)^[15]. Podobnie jak większość państw Europy Środkowej czołowe miejsce wśród partnerów handlowych zajmują Niemcy, jednak nie mają oni, aż takiego udziału w bilansie handlowym w jak w innych krajach tego regionu. Tradycyjnie Słowację wiążą silne stosunki gospodarcze z Czechami, które są drugim importerem słowackich produktów i drugim eksporterem do Słowacji. Znaczący jest handel z Węgrami, Austrią i Polską. Pomijając najbliższych sąsiadów eksportuje się towary (głównie samochody i elektronikę) do Francji, Włoch i Wielkiej Brytanii. 3 największym importerem jest Rosja. Sprzedaje na Słowację paliwa oraz surowce naturalne.

Ta jednostronna wymiana handlowa z Rosją, sprawia, że kraj jest bardzo uzależniony od rosyjskiego gazu, co ujawniło się podczas kryzysu gazowego na początku 2009 r., kiedy w wyniku sporu Ukrainy z Rosją, Słowacja została pozbawiona tego surowca. Polska ma dodatni bilans handlowy (2007) ze Słowacją^[20]. Wartość słowackiego eksportu do Polski wynosi 2,190 mld €, a eksportu polskiego na Słowację 2,219 mld €^[21].

Bratysława

Koszyce

Poprad

Sliač

Trenczyn

Żylina

Lotniska na Słowacji

W przewozie ładunków główną rolę odgrywa kolej, natomiast w przewozie pasażerów transport drogowy^[12]. Sieć autostrad jest słabo rozwinięta i nie połączona ze sobą, jednak stale się ją rozbudowuje. W transporcie rzecznym, główne porty znajdują się w Bratysławie i w miejscowości Komárno. Największy ruch pasażerski odnotowuje się na lotniskach w Bratysławie oraz w Koszycach.

Emisja równoważnika dwutlenku węgla ze Słowacji wyniosła w 1990 roku 71,031 Mt, z czego 60,545 Mt stanowił dwutlenek węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 11,449 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na 1 dolar PKB 1020 kg. Następnie emisje powoli, ale dość stabilnie spadały w większości branż z wyjątkiem transportu. Równocześnie emisje metanu czy podtlenku azotu utrzymują się cały czas na podobnym poziomie. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 38,088 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 6,989 t i w przeliczeniu na 1 dolar PKB 223 kg^[22].

• słowackie monety euro