Juupitaar

Juupitaarii ykn Ejabulli (mallattoo: ) lafjoo ruuda xurree Aannannoo keessatti argamti .Pilaaneetiin kun aduu irraa 5ffaa (shanaffaa) fi guddinaan tokkooffaa dha. Lafjoolee akkaa Meerikurii, Veenusii, Lafaa fi Maarsii durfamtee jiru . Duuba isaanii

irratti lafqubellaa(Saturn), Uraanusii, fi Neeptoonii jiru .

lafjoon kun ruuda kana keessa jiran keessaa isa guddaadha. Obonboleettii juuppitariin irra jiru Kan tuqaa diimaa guddicha jedhamu hammi isaa lafa keenya gaha. Juuppitariin lafa 1000 ta'a.Kuusaa gaazii guddaa ta'uun ni amanama. Kunis ulfaatina Qilleensi marsaan juuppitarii 86% haayidiroojiinii, 14% hiiliyeemiifi 1% gadi immo gaasota biroo kanneen akka miteenii (methane), amooniyaa (Ammonia), foosfaayinii (phosphine), bishaan (water), kaarboondaay oksaayidii (CO2) faha of keessaa Kan qabdudha. Inni biraa immoo pilaaneetiin qubeellaa (ring) ofirraa qabdu saatarnii qofa nutti fakkaata ta'a garuu juuppitarii dabalatee yuuraanasii, saatarniifi neeptiyuunii hundu ni qabu. Garuu saatarnii ala kanneen hafan sadan qubeellaa sirritti muldhatu hin qaban.

Ejabulli ji'oota 67 kan qabu yoo ta'u kunis pilaaneetota Sirna Aduu keessa jiran hunda keessaa ji'aan isa jalqabaa taasiseera .Ji'oonni haaraan ammallee argamaa jiru. Haa ta'u malee, ji'oonni gurguddoon afran: Io , Europa , Callisto fi Ganymede.

Ji'i guddaan Gaanimeedii jedhamu Juupitaar caalaa guddaadha . Ji'oota gurguddoo afran yoo filtara idilee fayyadamte arguu dandeessa.

ASTIROONOOMII BARREESSAAN:- BIINIYAAM DAANI’EEL