[go: up one dir, main page]
Jump to content

Joseph Stalin

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Joseph Stalin
Иосиф Сталин (Ruso)
იოსებ სტალინი (Georgiano)
Ni Stalin idi 1943
Sekretario Heneral ti Partido Komunista ti Kappon ti Sobiet
Nagakem
3 Abril 1922 – 16 Oktubre 1952
Inunaan niVyacheslav Molotov
(a kasti Akinrebbeng a Sekretario)
Sinaruno niNikita Khrushchev
(nabangon manen ti opisina)
Mangidaulo iti Konsilo dagiti Ministro
Nagakem
6 Mayo 1941 – 5 Marso 1953
Dagiti Immuna a DeputadoNikolai Voznesensky
Vyacheslav Molotov
Inunaan niVyacheslav Molotov
Sinaruno niGeorgy Malenkov
Komisar dagiti Tattao para iti Salaknib ti Kappon ti Sobiet
Nagakem
19 Hulio 1941 – 25 Pebrero 1946
PrimeroIsu
Inunaan niSemyon Timoshenko
Sinaruno niNikolai Bulganin
kalpasan ti panakabakante
Kameng iti Sekretaria
Nagakem
3 Abril 1922 – 5 Marso 1953
Napno a kameng iti Presidio
Nagakem
25 Marsoh 1919 – 5 Marso 1953
Kameng iti Orgburo
Nagakem
16 Enero 1919 – 5 Marso 1953
Dagiti bukod a salaysay
Naiyanak(1878-12-18)18 Disiembre 1878
Gori, Tiflis Governorate, Imperio ti Rusia
Natay5 Marso 1953(1953-03-05) (tawen 74)
Kuntsevo Dacha nga asideg ti Moscow, Ruso nga SFSR, Kappon ti Sobiet
NakaipunpunanKremlin Wall Necropolis, Moscow, Ruso a Pederasion
PakipagilianSobiet
Partido ti politikaPartido Komunista iti Kappon ti Sobiet
A(s)sawaEkaterina Svanidze (1906–1907)
Nadezhda Alliluyeva (1919–1932)
AnnakYakov Dzhugashvili, Vasily Dzhugashvili, Svetlana Alliluyeva
Dagiti gungunaBannuar iti Kappon ti Sobiet





Pirma
Serbisio iti militar
BirngasKoba
Tumalekan Soviet Union
Serbisio/sangaSiiigam a Buyot iti Sobiet
Tawtawen iti serbisio1943–1953
RanggoMariskal iti Kappon ti Sobiet (1943–1945)
Heneralisimo iti Kappon ti Sobiet (1945–1953)
BinilbilinAmin (kangatuan nga agbilbilin)
Bakbakal/gubgubatSangalubongan a Gubat II

Ni Joseph Vissarionovich Stalin (Ruso: Иосиф Виссарионович Сталин; naipasngay a kas ni Iosif Vissarionovich Dzhugashvili, Ruso: Иосиф Виссарионович Джугашвили; 18 Disiembre 1878 – 5 Marso1953) ket isu idi ti Kangatuan a Ministro ti Kappon ti Sobiet manipud idi 6 Mayo 1941 aginggana idi 5 Marso 1953. Isu ket maysa kadagiti Bolshevik a rebolusionario a nagibangon ti Oktubre a Rebolusion idiay Rusia idi 1917 ken kalpasan daytoy ket nagtenggel ti puesto iti Tengnga a Komite ti Sekretario Heneral iti Partido Komunista iti Kappon ti Sobiet manipud idi 1922 aginggana ti pimmusay idi 1953. Bayat a ti opisina iti Sekretario Heneral ket opisial idi a mabutbutusan ken saan a naipanunutan a ti kanagatuan a puesto ti estado ti Sobiet, ni Stalin ket nakapabael a nagusar iti daytoy ti panagitiponna kadagiti umad-adu a kabilegan a tinengtengngelna kalpasan ti ipupusay ni Vladimir Lenin idi 1924 ken nagininut a nagikkat kadagiti amin a kasupiatna a grupo iti uneg ti Partido Komunista. Daytoy ket mairaman ni Leon Trotsky, ti maysa a sosialista a teorista ken ti kangrunaan a kritiko ni Stalin a dagiti kasapaan a daulo ti Sobiet, nga isu ket naipammagtalaw manipud iti Kappon ti Sobiet idi 1929. A ni Trotsky ket simbolo idi ti permanente a rebolusion, ti konsepto ni Stalin iti sosialismo iti maysa a pagilan ti nagbalina kangrunaan a a pakipatengngaan ti isip kadagiti politiko ti Sobiet.

Idi 1928, ni Stalin ket sinukatanna ti Baro nga Annuroten ti Ekonomia iti panawen ti 1920 iti maysa a naisentro unay nga agbilbilin nga ekonomia ken dagiti Lima aTawen a Plano nagirusat ti maysa a paset ti panawen iti napardas a pangindustrialisasion ken ekonomiko a kolektibisasion iti away. A kas nagbanagan, ti USSR ket napabalin manipud iti maysa nga agrario a kagimongan iti maysa a nalatak a bileg ti industria, daytoy ti batayan para iti irurumsuana a kas ti maikadua a kadakkelan nga ekonomia ti lubong kalpasan ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat.[1] A kas nagbanagan ti napardas nga ekonomiko, sosial ken dagiti politikal a panagbalbaliw iti Stanilista a panawen, riniwriw kadagiti tattao ti naipatulod kadagidiay kampo ti napilit a panagobra,[2] ken riniwriw pay ti naideporta ken naipammagtalaw kadagiti adayo a luglugar iti Kappon ti Sobiet.[2] Ti rugi nga yaalsa ti paset ti agrikultura ket nagsinga ti panagpataud kadagiti makmakan iti nasapa a panawen ti 1930 ken nagpawrawad daytoy ti didigra a Bisin ti Sobiet iti 1932–1933. Idi 1937–38, ti maysa a kampania ti panagsuppiat kaditi naipabasol a kabusor iti Stalinista a turay ket nagpatingga iti Nalatak a Panagpurga, ti maysa a paset ti panawen iti nawatiwat a panagigawid nga adu kadagitoy a ginasut a ribribo a tattao ket pinatay, a mairaman dagiti pannakaibalud dagiti daulo ti Nalabbaga a Buyot iti pannakiramanda kadagiti gandat a panagikkat ti gobierno ti Sobiet.[3]

Idi Agosto 1939, kalpasan ti panakapaay ti panangibangon ti maysa nga Anglo-Pranko-Sobiet a Kumaduaan,[4] Ti USSR ni Stalin ket simrek iti maysa a di-mangriribok a tulag iti Nasi nga Alemania a daytoy ket nagbingbingay kadagiti bikodda a buklan ti impluensia idiay Akindaya nga Europa. Daytoy a tulag ket pimmalubos ti Kappon ti Sobiet a makaala manen kadagiti sigud a teritoriona iti Ruso nga Imperio idiay Polonia, Pinlandia, dagiti Baltiko, Bessarabia ken akin-amianan a Bukovina idi nasapa a paset ti panawen ti Maikadu a a Sangalubongan a Gubat. Kalpasan ti panaglabsing ti Alemania iti daytoy a tulag babaen ti panagraut ti Kappon ti Sobiet idi 1941 ken ti panaglukat ti maysa a Dumaya a Sanguanan, ti Kappon ti Sobiet ket timmipon kadagiti Aliado. Nupay adu kadagiti nadangran ken natay a tattao ken dagiti napukaw a teritoriona it panagrugi a paset iti gubat, ti Kappon ti Sobiet ket nakapasardeng ti panagabanse ti Aksis kadagiti gubat iti Moscow ken Stalingrad. Dimteng a, ti Nalabbaga a Buyot ket nakapan iti Dumaya a Europa idi 1944–45 ken natiliwna ti Berlin idi Mayo 1945. Gapu ta adda ti naisangsangayan a papelna iti panagballigi dagiti Aliado ti panagsupiat ti Alemania,[5][6] ti USSR ket rimsua ken nabigbigan a kas maysa a nalatak a bileg kalpasan ti gubat.[7]

Ni Stalin ket nagidaulo ti Sobiet a delegasion idiay Yalta ken dagiti Potsdam a Konperensia, nga isu ket nagiladawan ti mapa ti kalpasan ti gubat a Europa. Ti komunista a tinurayan dagiti kumanigid a gobierno a matalek iti Kappon ti Sobiet ket nagipatakder idiay Dumaya a Pagkaykaysaan dagiti satelite nga estado a ti USSR ket sumsumrek ti maysa a yaalsa para ti panagturay ti sangalubongan, a kakunkuna a ti Nalamiis a Gubat, iti Estado sUnidos ken ti NATO. Idiay Asia, ni Stalin ket nagibangon ti nasayaat a panakibiang kenni Mao Zedong idiay Tsina ken Kim Il-sung idiay Amianan a Korea, ken ti Stalin a panawen ti Kappon ti Sobiet kadagiti nadumaduma a pamay-an ket maysa a modelo para iti baro a naporma a Republika iti Tsina dagiti Tattao ken Republika iti Korea dagiti Demokratiko a Tattao.

Isu ket nagturay aginggana iti ipupusayna idi 1953, ni Stalin ket nangidaulo ti USSR iti paset ti panawen iti kalpasan ti gubat a panagpabaro, a namarkaan daytoy babaen ti panagturay ti Stalinista nga arkitektura. Ti nagballigi a panagrang-ay ti [nuklear a programa ti Sobiet]] ket nagpakabael iti daytoy a pagilian nga agbalin a makiadua a naarmasan ti nuklear a bileg iti lubong. Ti limbang a programa ti Sobiet ket nairugi a gapu kadagiti gandat a nuklear. Kadagiti kinaudi a tawenna, ni Stalin ket nangirugi pay kadagiti makunkun a a Dagiti Nalatak Gandat ti Patakder iti Komunismo ken ti Nalatak a Plano par aiti Panagbalbaliw iti Masna.

Kalpasan ti ipupusayna, ni Stalin ken ti turayna ket naipato kadagiti nadumaduma nga okasion, ti kaimudingan kadagitoy ket ti Maika-20 a Kongreso iti Partido Komunista iti Kappon ti Sobiet idi 1956, a ti simmaruno kenni Stalin a ni Nikita Khrushchev ket indarumna ti legadona ken nagidaulo kadagiti pamay-an ti de-Stalinisasion iti Kappon ti Sobiet. Dagiti moderno a kapanunotan kenni Stalin iti Ruso a Pederasion ket aglaaok, nga adda dagiti makapapunot kaniana a kas maysa a mangidadanes,[8] ken dagiti dadduma pay ket makitada isuna a kas maysa a mannakabael a daulo.[9]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Wheatcroft, S. G.; Davies, R. W.; Cooper, J. M. (1986). Industrialisasion ti Sobiet Naipanunotan manen: Dagiti Preliminario a Nagbanagan maipanggep ti Ekonomia a Panagrangrang-ay a nagbaetan ti 1926 ken 1941. Vol. 39. Panagrepaso ti Pakasaritaan ti Ekonomia. p. 264. ISBN 978-0-7190-4600-1.
  2. ^ a b Getty, Rittersporn, Zemskov. Dagiti biktima iti Sobiet a Sistema ti Panagdusa kadagiti Sakbay ti Gubgubat a Panawen: Ti Umuna a Panagarngian iti Pakaibatayan iti Arkibo nga Ebidensia. Ti Amerikano a Naipakasaritaan, Tomo. 98, Bilang. 4 (Okt., 1993), pp. 1017–1049.
  3. ^ Abbott Gleason (2009). Kadua ti Pakasaritaan ti Rusia. Wiley-Blackwell. p.373. ISBN 1-4051-3560-3
  4. ^ Michael Jabara Carley. Gibus iti 'Ababa, Di-napudno a Dekada': Panakapaay iti Anglo–Pranko–Sobiet a Kumaduaan idi 1939. Dagiti Panagadal ti Europa-Asia, Tomo. 45, Bilang. 2 (1993), pp. 303–341
  5. ^ Weinberg, G.L. (1995). Panagarmas ti Lubong: Ti Sangalubonganm a Pakasaritaan ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat. Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan. p. 264. ISBN 0-521-55879-4.
  6. ^ Rozhnov, Konstantin, Sino ti Nangabak ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat?. BBC.
  7. ^ Superpower politics: change in the United States and the Soviet Union Books.Google.com
  8. ^ Kasano a sinango ti Rusia dagiti dakes a napalabasna, BBC News (5 Marso 2003)
  9. ^ Ruso a kinaagtutubo: Ni Stalin ket nasayaat, nasken a pumanaw dagiti emigrante: poll, Reuters (25 Hulio 2007)
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Joseph_Stalin&oldid=391381"