Líbano

Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde setembro de 2016.)

Líbano

الجمهورية اللبنانية (ar) لبنان (ar) Republic of Lebanon (en) Lebanon (en) Republik Lubnan (ms) Lubnan (ms)
Bandeira Brasón
Himno	Koullouna Lilouataan Lil Oula Lil Alam (pt)
Lema	«Libanus: Y Wefr o Fyw»
Localización
33°50′00″N 35°46′00″L / 33.83333, 35.76667
Capital	Beirut
Contén a división administrativa	Beirute (pt) Gobernación de Al-Biqa Líbano Meridional (pt) Líbano Setentrional (pt) Monte Líbano (pt) Nabatiye (pt)
Poboación
Poboación	6.100.075 (2018) (583,63 hab./km²)
Lingua oficial	lingua árabe
Xeografía
Parte de	Oriente Medio Asia Occidental Asia
Superficie	10.452 km²
Bañado por	Mar Mediterráneo
Punto máis alto	Qurnat as Sawda' (pt) (3.088 m)
Punto máis baixo	Mar Mediterráneo (0 m)
Comparte fronteira con	Siria Israel
Creación	22 de novembro de 1943
Organización política
Forma de goberno	República parlamentaria
• Presidente	sen valor
• Primeiro ministro	Najib Mikati (2021–)
Órgano lexislativo	Parlamento do Líbano (pt) , (Escano: 128)
Membro de	Fondo Monetario Árabe Organización Mundial da Saúde Fundo Árabe para Desenvolvimento Econômico e Social (pt) ../... 21+
PIB nominal	23.131.941.557 $ (2021)
Moeda	libra libanesa (pt)
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC+02:00, horario estándar UTC+03:00, horario de verán Horario do leste de Europa, horario estándar Horário de Verão do Leste Europeu (pt) , horario de verán Asia/Beirut (en)
Dominio de primeiro nivel	.lb
Prefixo telefónico	+961
Teléfono de emerxencia	140 (en) , 175 (en) , 112 e 160
Código de país	LB

Este artigo amosa letras árabes. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

O Líbano^[1] (árabe: لُبْنَان), oficialmente a República do Líbano (árabe: الجمهورية اللبنانية) ou a República Libanesa,^[a] é un país de Asia Occidental. Está situado entre Siria ata o norte e o leste e Israel ata o sur, mentres que Chipre se atopa ao oeste, atravesando o mar Mediterráneo. A súa localización na encrucillada da Conca do Mediterráneo e do interior árabe contribuíu á súa rica historia e deu forma á unha identidade cultural de diversidade relixiosa.^[2] Forma parte do Levante mediterráneo de Oriente Medio. O Líbano alberga uns 6 millóns de persoas e ocupa unha superficie de 10452 km², polo que é o segundo país máis pequeno da Asia continental. A lingua oficial do estado é o árabe, mentres que o francés tamén está formalmente recoñecido. O dialecto libanés do árabe úsase xunto co árabe estándar moderno en todo o país. A súa capital é Beirut.

A evidencia máis antiga da civilización no Líbano remóntase a máis de 7.000 anos anteriores á historia documentada.^[3] O Líbano actual foi o fogar da cultura fenicia, que floreceu durante case 3.000 anos (ca. 3.200–539 a.C.). No 64 a.C. o Imperio Romano conquistou a rexión e converteuse nun dos principais centros do imperio do cristianismo.^[4] A cordilleira do Monte Líbano viu o xurdimento dunha tradición monástica coñecida como Igrexa maronita. Tras a conquista da rexión polos primeiros árabes musulmáns, os maronitas mantiveron a súa relixión e identidade. Porén, un novo grupo relixioso coñecido como drusos finalmente estableceuse tamén no monte Líbano, o que xerou unha división relixiosa que se prolongou durante séculos. Durante as Cruzadas os maronitas restableceron o contacto coa Igrexa Católica Romana e afirmaron a súa comuñón coa Santa Sé. Os maronitas católicos e os drusos fundaron o Líbano moderno a principios do século XVIII, a través do sistema gobernante e social coñecido como "dualismo maronita-druso" no Mutasarrifato do Monte Líbano.^[5]

O Líbano foi conquistado polo Imperio Otomán no século XVI e permaneceu baixo o seu dominio durante os seguintes 400 anos. Tras o colapso do imperio despois da primeira guerra mundial, as cinco provincias otomás que constitúen o Líbano actual quedaron baixo o Mandato francés para Siria e o Líbano. Estableceuse o estado predecesor do Gran Líbano. Tras a invasión e ocupación da Terceira República Francesa pola Alemaña nazi durante a segunda guerra mundial, o dominio francés sobre a rexión debilitouse. Conseguida a súa independencia da Francia Libre en 1943, o Líbano estableceu unha forma de goberno única de confesionalismo, coas seitas relixiosas máis importantes do estado repartidas polos poderes políticos específicos. Inicialmente o Líbano foi relativamente estable,^[6] mais foi esnaquizada polo estalido de loitas a grande escala na Guerra Civil do Líbano (1975–1990) entre varias faccións políticas e sectarias. Durante este período o Líbano tamén estivo sometido a superposición de ocupacións militares estranxeiras pola ocupación Siria de 1976 a 2005 e pola ocupación de Israel de 1985 a 2000. Desde o final da guerra houbo grandes esforzos para reactivar a economía e reconstruír a infraestrutura nacional.

O Líbano é un país en desenvolvemento que ocupa o posto 112 no Índice de Desenvolvemento Humano.^[7] Foi clasificado como un estado de ingresos medio-alto.^[8] Con todo, a crise económica en Líbano e a corrupción, así como acontecementos recentes, precipitaron o colapso da moeda, a inestabilidade política, a escaseza xeneralizada, o alto desemprego e a pobreza. O Banco Mundial definiu a crise económica do Líbano como unha das peores do mundo desde o século XIX.^[9][10] A pesar do pequeno tamaño do país,^[11] a cultura libanesa é coñecida tanto no Oriente Medio como no mundo, impulsada principalmente pola súa extensa diáspora. O Líbano é membro fundador das Nacións Unidas e é membro da Liga Árabe, do Movemento de Países Non Aliñados, da Organización para a Cooperación Islámica e da Organisation internationale de la Francophonie.

É un dos quince países contemporáneos que ocupan a rexión que é considerada o Berce da Humanidade. É a patria histórica dos fenicios, negociantes semíticos cuxa cultura marítima floreceu na rexión durante máis de 2 000 anos. A rexión foi un territorio do Imperio Romano e durante a Idade Media estivo inmersa nas cruzadas. Foi despois ocupada polo Imperio Otomán.

Despois do colapso do Imperio Otomán que seguiu á primeira guerra mundial, a Liga das Nacións atribuíu á Francia o mandato sobre as cinco provincias que compoñen o Líbano actual.

A moderna constitución libanesa, delineada en 1926, especifica un balance no poder político entre os grupos relixiosos principais.

O país obtivo a independencia no 1943, e as tropas francesas retiráronse en 1946. A historia libanesa desde a independencia estivo marcada por períodos alternados de estabilidade política e convulsións.

Foi, ata os anos 70, o centro financeiro de Oriente Próximo, o que lle valeu o sobrenome de «a Suíza de Oriente Próximo». Esta opulencia monetaria foi rota polo terríbel enfrontamento civil entre libaneses.(1975-1980), que destruíu un equilibrio político exemplar. As loitas internas e os conflitos con Israel -que invadiu o país en 1982 - aínda perduran.

En 1982 Israel invadiu o sur de Líbano para expulsar as guerrillas da Organización para a Liberación de Palestina, OLP, dirixidas por Yaser Arafat. En maio de 1983, Israel e Líbano alcanzaron un acordo para retirar as tropas israelís. Con todo, o tratado de paz non chegou a ser ratificado e, en marzo de 1984, baixo presión siria, Líbano cancelou o acordo. Porén, Israel iniciou o seu repregamento unilateral e progresivo en 1985, deixando a chamada "zona de seguridade" (uns 850 quilómetros cadrados) nas mans do cristián-libanés (e prol-israelí) Exército do Sur do Líbano, cunha presenza menor de tropas do Tsahal, co propósito de impedir as incursións fronteirizas e os ataques da guerrilla xiíta Hezbolá. Finalmente, en maio de 2000, Israel retirou todas as súas tropas do sur do Líbano por baixo da fronteira internacional, en cumprimento da resolución 425 do Consello de Seguridade da ONU.

A principios do ano 2005, tras o asasinato do primeiro ministro libanés, Rafik Hariri, desencadeouse un amplísimo movemento cívico de protesta coñecido como a revolución do cedro, que esixiu a celebración de eleccións libres e a inmediata retirada da presenza militar siria, que mantiña 14.000 efectivos militares en chan libanés. En abril de 2005, as manifestacións lograron a retirada completa das tropas sirias e dos seus axentes de intelixencia, coa oposición de Hezbolá.

O goberno libanés non logrou facer cumprir a resolución 1559 de Consello de Seguridade da ONU que obrigaba a desarmar ás milicias armadas libanesas e tomar o control da súa fronteira sur, controlada por Hezbolá para protexer a fronteira con Israel. En xullo de 2006, tras unha incursión fronteiriza de Hezbolá que se saldou coa morte de oito soldados israelís e a captura de dous, prodúcese a crise israelo-libanesa de 2006 co bombardeo de gran parte da infraestrutura do país e unha implacábel resposta armada de Hezbolá sobre as cidades do norte de Israel.

Citando datos do goberno libanés, o día 6 de agosto, ACNUR informou de que 550.000 desprazados foron acollidos por familias, 130.000 atópanse en refuxios improvisados, e preto de 200.000 cruzaron a fronteira con Siria.

O Líbano é unha república parlamentaria, rexida pola constitución do 23 de maio de 1926, que foi modificada posteriormente seis veces. O arranxo máis importante débese aos Acordos de Taef, que reorganizan o repartimento do poder entre as diferentes comunidades relixiosas. A constitución estipula que o Presidente, obrigatoriamente cristián maronita, é elixido polo Parlamento (Majlis AL Nuwab ou Cámara dos Deputados) cunha maioría de dous terzos e por seis anos. Non é directamente reelixíbel salvo con modificación do artigo 49 da Constitución. Os seus poderes están reducidos, porén, a prol do Primeiro Ministro desde os Acordos de Taef. Este último debe ser musulmán sunnita e é responsábel perante os deputados. O presidente da Asemblea Nacional debe ser un musulmán xiíta. A Asemblea Nacional comporta 128 escanos, repartidos entre cristiás e musulmás, e que son electos por sufraxio universal directo.

O Líbano está dividido en seis gobernoratos (muhafazat, en singular muhafazah), que son os seguintes coas súa capitais respectivas :

1. Beirut - Beirut.
2. Monte Líbano - Baabda.
3. Líbano Norte - Trípoli.
4. Bekaa - Zahleh.
5. Nabatieh - Nabatieh.
6. Líbano Sur - Sidón.

Posuíndo un formato semellante ao dun rectángulo, o Líbano alóngase polo lado leste do mar Mediterráneo, co seu comprimento case tres veces a súa largura. De norte a sur, a largura de seu territorio tórnase máis fina.

O relevo está marcado pola cordilleira do Líbano, que corre de norte a sur, ao longo duns 135 km e que acada a súa máxima altura, 3.089 m, no Qurnat as-Sauda; no interior álzase paralela a cordilleira do Anti-Líbano, que ten o seu teito no monte Hermón, no sur, na fronteira con Siria. Entre ambos os dous cordais está situada a foxa tectónica denominada val da Bekaa, sita a 900 m sobre o nivel do mar.

Algúns dos cambios ambientais antrópicos actuais son a erosión do solo, desertificación, polución do aire debido ao trafego de automóbiles en Beirut e debido á queima de residuos industriais ou a polución de augas costeiras. Algúns dos acordos internacionais que Líbano asinou inclúen o da biodiversidade, do cambio climático, desertificación, residuos tóxicos, lei do mar, protección da capa de ozono, polución marítima etc.

O río Litani é o único gran río do Suroeste Asiático que non cruza unha fronteira internacional. Ten unha área total de 10.452 km²: 10.280 km² de terra e 170 de auga.

Ten 454 km de fronteiras:79 con Israel e 375 con Siria. Ten 210 km de costa, e alega propiedade de 12 millas náuticas

O Líbano ten sido, durante milenios, punto de encontro entre civilizacións diferentes. Está hoxe habitado por dezasete confesións relixiosas, cadansúa dotada dunha identitade propia. O país ofrece, polo tanto, un panorama cultural extraordinariamente rico e estratificado.

A UNESCO recoñece cinco lugares libaneses como Patrimonio Mundial da Humanidade: Anjar, Baalbek, Biblos, Tiro e o Val de Qadisha.

Entre os grandes escritores libaneses modernos cómpre lembrar a Jalil Gibran, Mikhail Nuayma, Karam Malham Karam, Hoda Barakat, Elias Khuri, Rashid Daif e Samir Kassir.

• 
  Mapa CIA
• 
  Imaxe satélite

1. ↑ República do Líbano é a frase máis utilizada por axencias gobernamentais libanesas. A frase República Libanesa é unha tradución literal dos nomes oficiais árabe e francés, que xa non se usan.

Referencias

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Líbano

• Official Government of Lebanon information site
• Lebanon. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
• Líbano en Curlie (en inglés)
• Wikimedia Atlas de Lebanon.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Líbano

  Conflito árabe-israelí  

Participantes	Persoeiros	Conflitos	Diplomacia / Propostas de paz
Primarios: Estados e autoridades: Exipto Iraq Israel Xordania Líbano Palestina/ Estado de Palestina Arabia Saudita Siria Iemen Organizacións: Liga Árabe Partido Baaz Al-Fatah Hamas Consello Lexislativo Hesbulá FPLP PIJ OLP Antigos participantes: Exército da Guerra Santa Man Negra Haganah Irgun Lehi Exército do Líbano do Sur Mandato de Palestina Outros: Estados: Canadá Francia Alemaña Irán Noruega Rusia Reino Unido Estados Unidos Organizacións: Unión Europea ONU Antigas organizacións: Unión Soviética República Árabe Unida	Lester B. Pearson Hosni Mubarak Gamal Abdel Nasser Anwar Sadat Joschka Fischer Mahmoud Ahmadinejad Ali Khamenei Mohammad Khatami Ruhollah Khomeini Faisal I de Iraq Saddam Husayn Ehud Barak Menachem Begin David Ben-Gurion Moshe Dayan Levi Eshkol Golda Meir Benjamin Netanyahu Ehud Olmert Shimon Peres Yitzhak Rabin Ariel Sharon Chaim Weizmann Abdullah II de Xordania Hussein I de Xordania Hassan Nasrallah Fouad Siniora Mona Juul Johan Jørgen Holst Terje Rød-Larsen Mahmoud Abbas Yasser Arafat Salam Fayyad Marwan Barghouti Ismail Haniya Amin al-Husayni Khaled Mashal Ahmed Yassin Folke Bernadotte Hafez al-Assad Bashar al-Assad Idi Amin Arthur Balfour Ernest Bevin Madeleine Albright Ralph Bunche George W. Bush Jimmy Carter Bill Clinton Henry Kissinger Dennis Ross Cyrus R. Vance	1920 Revoltas de Palestina 1921 Revoltas de Iafa 1929 Revoltas de Palestina 1936–1939 Gran Revolta Árabe 1947 Revoltas de Xerusalén 1948 Guerra árabe-israelí 1953 Operación Shoshana 1956 Guerra de Suez 1967 Guerra dos Seis Días 1968–1970 War of Attrition 1972 Masacre dos Xogos Olímpicos de Múnic 1972 Operación Cólera de Deus 1973 Operation Spring of Youth 1973 Guerra do Yom Kippur 1975–1990 Guerra civil libanesa 1976 Operación Entebbe 1978 Operación Lintani 1979 Revolución iraniana 1981 Operación Ópera 1982 Guerra do Líbano 1982–2000 Conflito do Líbano do Sur 1985 Operación Perna de Madeira 1987–1990 Primeira Intifada 1991 Guerra do Golfo 1993 Operación Contabilidade 1996 Operación Uvas da Ira 2000–2005 Intifada de Al-Aqsa 2002 Operación Defensive Shield 2004 Operación Arco da Vella 2004 Operación Días de Penitencia 2006 Conflito de Gaza e Israel 2006 Conflito do Líbano e Israel 2007 Batalla de Gaza 2008-2009 Operación chumbo fundido 2014 Operación Marxe Protectora Conflito israelí-palestino de 2023	Carta de Cambon Declaración de Balfour de 1917 Acordo Faiçal-Weizmann de 1919 Conferencia de San Remo de 1920 Libro Branco de Churchill de 1922 Libro Branco de 1939 Plan da ONU para a partición de Palestina de 1947 Declaración de independencia de Israel Resolución 194 da Asemblea Xeral da ONU de 1948 Acordos de armisticio de 1949 Carta Nacional Palestina de 1964 Resolución de Khartoum de 1967 Resolución 242 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Resolución 338 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Resolución 339 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Resolución 350 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Resolución 425 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Acordos de Camp David de 1978 Resolución 446 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Tratado de Paz exipcio-israelí de 1979 Resolución 452 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Resolución 478 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Resolución 497 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Acordos israelo-libaneses do 17 de maio de 1983 Conferencia de Madrid de 1991 Acordos de Oslo de 1993 Tratado de Paz xordano-israelí de 1994 Acordos de Wye River de 1998 Cume de Camp David de 2000 Cume de Taba de 2001 Iniciativa árabe de paz de 2002 Plan para a Paz de 2002 Resolución 1559 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Resolución 1583 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Cume de Sharm el-Sheikh Summit de 2005 Plan de retirada unilateral israelí Documento dos prisioneiros palestinos de 2006 Resolución 1701 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas Resolución 67/19 da Asemblea Xeral das Nacións Unidas