An Mhongóil

An Mhongóil
	Монгол Улс (mn); ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠯᠤᠰ (mn)
Bratach	Armas
	;
Aintiún	Amhrán náisiúnta na Mongóile
Mana	«Go Nomadic, Experience Mongolia» ; «Crwydrwch a Phrofwch Mongolia»
Ainmnithe in ómós	Mongólaigh
Suíomh
	46° N, 105° E / 46°N,105°E
Príomhchathair	Ulánbátar
Daonra
Iomlán	3,409,939 (2021)
• Dlús	2.18 hab./km²
Déamainm	Mongólach
Teanga oifigiúil	an Mhongóilis
Tíreolaíocht
Cuid de	an Áise Thoir
Achar dromchla	1,564,116 km²
Airde	1,528 m
Pointe is airde	Hüiten Peak (en) (4,374 m)
Pointe is ísle	Hoh Nuur (en) (560 m)
Ar theorainn le	Daon-Phoblacht na Síne ; an Rúis
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Impireacht na Síne
Cruthú	1911; 12 Feabhra 1992: (Bunreacht na Mongóile)
Saoire phoiblí	Tsagaan Sar (en)
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	córas parlaiminteach
Comhlacht feidhmiúcháin	Rialtas na Mongóile
Comhlacht reachtach	State Great Khural (en)
• President of Mongolia (en)	Tsakhiagiin Elbegdorj (2009–2017)
• Príomh-Aire na Mongóile	Oyunerdene Luvsannamsrai (2021–)
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil	15,286,441,740 $ (2021)
Airgeadra	tögrög
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+08:00 ; Asia/Hovd (en) (a Bayan-Ölgii, Uvs Province (en) , Khovd Province (en) , Zavkhan Province (en) , Govi-Altai Province (en) ); Asia/Ulaanbaatar (en) (a Khövsgöl, Bulgan, Arkhangai, Khentii Province (en) , Töv Province (en) , Bayankhongor (en) , Övörkhangai, Dundgovi, Dornogovi Province (en) , Ömnögovi Province (en) ); Asia/Choibalsan (en) (a Dornod, Sükhbaatar Province (en) )
Fearann Idirlín barrleibhéil	.mn
Glaochód	+976
Uimhir theileafóin éigeandála	101, 102, 103 agus 105
Cód tíre	MN

Tír atá suite in oirthear na hÁise is ea an Mhongóil. Tá teorainn aici leis an Rúis sa tuaisceart agus leis an tSín sa deisceart. Is í Ulánbátar príomhchathair na tíre. Ba Mhongólach é Geingeas Cán, an rí a bhunaigh Impireacht na Mongólach, an Impireacht is mó riamh.

Teangacha

Is í an Mhongóilis an teanga oifigiúil, agus labhraíonn timpeall 95% den phobal í. Tá canúintí ar nós an Oirat (san iarthar) agus Buryat (sa tuaisceart) le cloisteáil ann freisin. Cé nach meastar go bhfuil an Mhongóil mar chuid den Turcastáin, tá roinnt daoine ann a labhraíonn an Chasaicis agus Tuvan, dhá theanga Thuirciceacha. Is é in iarthar na tíre, i ngar don teorainn, is mó a chloisfeá na teangacha sin.

Is í an Rúisis an teanga iasachta is mó a fhoghlaimítear sa Mhongóil, agus an Béarla ina dhiaidh sin. Tá an t-éileamh ar Shínis agus ar Chóiréis de shíor ag dul i méid, ar mhaithe le forbairt sa chumarsáid idir na tíortha sin, is eisimirce go háirithe. Oibríonn na deich mílte Mongólach sa Chóiré Theas.

Córas Scríbhneoireachta

Úsáidtear an Aibítir Choireallach chun an teanga a scríobh den chuid is mó sa lá atá inniu ann. Bhí sé ar intinn ar an rialtas an tseanaibítir Mhongólach a athbhunú sa tír i 1994, ach níor éirigh leis ina iomláine; feictear í in úsáid go hiondúil mar scríbhneoireacht mhaisiúil sa lá atá inniu ann. Tá na hiarrachtaí siúd fós ar siúl, áfach, agus tá béim á cur uirthi sa gcóras oideachais go háirithe.

Cúigí

Tagairtí