Itsas aintzira

Itsas aintzira edo albufera sakonera txikiko ur-masa da, itsaso zabaletik hareaz, legarrez edo uharriz osatutako kordoi batez bereizirik dagoena^[1]. Albufera hitzaren jatorria arabiarra da, البحيرة edo al-buhayra, "itsas txikia". Itsas aintziren ura, neurri batean edo bestean, gazia da, azken buruan itsasoaz komunikatuta baitaude. Jatorria, sarritan, badia baten ixtearen ondorioa izaten da: itsas sedimentuek eta ibaiek ekartzen dituztenak zamatzen doaz, badia kasik bete arte.

Morfologia aldetik oso desberdinak izan daitezke. Itsasaldiak oso indartsuak ez direnean itsas aintzirak luzeak eta estuak sortzen dira, Mediterraneo kasu. Kasu horietan itsasotik bereizten duen lur-zerrenda, hareaz edo lurraz sortutakoa, hondar-barra estu bat izaten da.

Ekologikoki interes handiko guneak izaten dira. Zoritxarrez giza-populazioetarako oso toki onak izaten dira eta oso ohikoa da ekosistema horiek oso degradatuta egotea edo arazo larriei aurre egin behar. Oso kilometro gutxitan kontraste handiak sortzen dira eta horrek landaredian eragin zuzena du. Hegazti migratzailetzat, bestetik, gelditzeko eta jateko espazio oso egokiak dira. Azkenik, iktiofaunaren ikuspuntutik, arrainentzako arrautzak jartzeko toki oso onak izaten dira.

Itsas aintziren izendapena oso nahasia da mundu mailan. Tokian-tokiko ezaugarri bereziak eta izen desberdinak izaten dituzte. Horrela, Espainian "albufera" hitza erabiltzen den bitartean, baita ere Espainian eta Hego Ameriketan ohikoa da "mar" hitza. Herriz herri hitz desberdinak aurki daitezke, desberdintasun txiki batzuez, beraz:

• Errusian eta Ukrainan itsas aintzira antzeko formazioak dauden baina ibaien sedimentazioak sortutakoak.
• Italian "laguna" hitzak erabilera zabalagoa du, ez itsas aintzirarena, esaterako Veneziako urmaela.
• Herrialde Baltikoetan "bodden" kontzeptua oso antzekoa da baina beti estuarioetan kokatuak.

Gure kostaldearen orografia dela eta, ekosistema hauek ez dira oso ohikoak: itsasoak indar handiz jotzen du eta itsas ertzean itsas labarrak dira ugarienak. Aintzira hauentzat baldintza egokiak aurkitzeko Lapurdiko kostaldera jo behar dugu; han Landetako aintzira sistemari jarraituz, Euskal Herriko itsas aintzira nagusiak aurkituko ditugu: Aturri bokalearen ondoko Barreko urmaelak eta Txibertakoa, egun erabat urbanizatuta.^[2]

Irunen, Plaiaundiko Parke Ekologikoan azken hamarkadan berreskuratutako aintzirak ditugu, horietako bi ur gaziaz hornituta. Nahiz eta artifizialak izan, ekologikoki garrantzi handia dute.

Asko dira munduan ospetsuak. Esanguratsuenak Ramsar hitzarmenaz babestuta daude. Hona hemen batzuk:

• Lagoa dos Patos eta Merín aintzira.
• Budi Aintzira Txilen.
• Santa Martako Ciénaga Grande, Kolonbian.

• Thau urmaela, Frantziako Languedocen.
• Valentziako Albufera.
• Mar Menor, Murtzian.
• Syvaix itsas aintzira, Ukrainako Krimean.

• Nador aintzira Marokon.

• Kara-Bogaz-Gol itsas aintzira.

• Mikel Estonba: Euskal Herriko hezeguneak. Usurbil: Elhuyar, 2002. ISBN:84-95338-31-9.

• Valentziako Albuferaren weborria.
• Valentziako Albuferaren argazkiak.