Haragijale

Haragijalea edo karniboroa haragia janez elikatzen den izaki biziduna da.^[1] Harrapakinak ehizatzen dituztenei harrapari deritze, eta hildako animaliak jaten dituztenei, berriz, sarraskijale. Zentzu orokorrean, gehienbat haragiaz elikatzen diren animaliak hartzen dira haragijaletzat. Haragia besterik jaten ez dutenak nahitaezko haragijaleak dira. Landare haragijaleek intsektuak eta bestelako artropodo batzuk atzematen dituzte. Onddoen artean ere badira haragijaleak.

• Haragijaleak, bere harrapakina ehizatzen dute eta ondoren jan, normalean, harrapakina baino handiagoak dira ehizariak, baina batzuetan taldean joaten dira ehizaren bila, adibidez, Lehoiak, Otsoak edo Iñurriak.

• Sarraskijaleak, normalean animalia hilaren azalarekin elikatzen dira, denbora asko pasatzen dute animali hilaren bila, normalean, beraiek ez direlako gai beste animalia bat hiltzeko, adibidez, saia edo Hiena^[2]

Animali haragijale batzuk ez dute haragia bakarrik jaten, askotan beste animaliez gain, intsektu eta anfibioetaz ere elikatzen dira. Animali haragijaleek, jaten duten haragi mota desberdinak daude.^[3]

• Hegazkorrak: Hegaztiak kontsumitzen dituzte
• Hematofagoak: Odola kontsumitzen dute
• Intsektujaleak: Intsektuak kontsumitzen dituzte

• Psicivoroak: Arrainak kontsumitzen dituzte

• Bizirik daudenak: Arrautzak kontsumitzen dituzte

• Vermivore: Zizareak kontsumitzen dituzte

Animaliak beraien habitateko dieta desberdinetara ohitzen dira, guztiak ez dira guztiz haragijaleak, askok barazkiak, fruta edo beste elikagai batzuk jaten dituzte, adibidez, gizakiak edo txakurrak.

• Haragijale zorrotzak: haien haragi dieta% 100 edo ia da. Hartz polarra, lehoia edo krokodiloa.
• Hiperkarniboroak: hauen haragiaren dieta% 70etik gorakoa da. Adibide gisa, katuak, arranoak, izokinak edo marrazoak.
• Mesokarniboroak: beren dietan, haragiak % 50-70 osatzen du. Adibideak; txakurrak, azkonarrak, furetak, eta azeriak.
• Hipokarniboroak: beren dietan, haragia % 30 baino gutxiago da. Adibidez, hartz beltzak eta gizakiak.

Animali haragijaleen adibide batzuk hauek dira:^[4]

• Afrikako eta Asiako felinoa: Pumak, tigreak edo jaguarrak.
• Canidae basatiak: Otsoak eta txakur basatiak.
• Itsas harrapariak: Marrazoak, barrakudak, morenak.
• Araknidoak: Mantisa, armiarma, eskorpioia edo intsektuak.
• Hegazti arrapariak: Belatzak, kondorrak edo arranoak.
• Hegazti pisciboroak: Pelikanoak eta ubarroiak^[4]

Landare haragijaleek intsektuak eta bestelako artropodo batzuk ere existitzen dira. Landare intsektujalea edo landare haragijalea, intsektuak edo bestelako ornogabe txikiak harrapatzeko moldaerak dituen landarea da, era horretan bere elikatze-beharren zati bat lortzen duena.^[5]

• Belarjale
• Orojale
• Landare haragijale