Вікісховішча
| Вікісховішча | |
 | |
 | |
| Тып | мэдыясховішча |
|---|---|
| Даступныя мовы | беларуская і 131 іншая[1] |
| Уладальнік | Фундацыя Вікімэдыя |
| Аўтар | Джымі Ўэйлз |
| Пачатак працы | 7 верасьня 2004 (20 гадоў таму) |
| Камэрцыйны? | не |
| Рэгістрацыя | неабавязковая для прагляду, патрэбная для загрузкі файлаў |
| Прадукцыя | гуказапіс, дакумэнт, відэа, выява |
| Прыбытак | няма |
| Рэйтынг Alexa | 300[2] |
| commons.wikimedia.org | |
Вікісховішча (анг. Wikimedia Commons) — агульнае цэнтралізаванае сховішча для выяваў, гуказапісаў, відэаролікаў і іншых файлаў, якія вольна распаўсюджваюцца.
Гэтыя файлы можна выкарыстаць на старонках абсалютна любых праектаў Фундацыі «Вікімэдыі»[3]. Рухавік МэдыяВікі таксама дазваляе выкарыстаньне матэрыялаў Вікісховішча на любым вікі-сайце[4]. Загрузіць файлы да Вікісховішча можна праз адпаведную службу ці адмысловую праграму.
Ліцэнзаваньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Усе файлы, загружаныя на Вікісховішча, павінны быць вольныя для распаўсюджваньня ў любой юрысдыкцыі. Файлы ня могуць абкладацца абмежаваньнямі волі іх выкарыстаньня. У прыватнасьці, у адрозьненьне ад большасьці моўных разьдзелаў, не дапушчаюцца файлы, распаўсюджваныя на ўмовах «Добрасумленнага выкарыстаньня» (анг. fair use).
Пасьля запампоўкі файла неабходна: дадаць шаблён статусу аўтарскіх праў, калі шаблён ліцэнзіі патрабуе дадатковай інфармацыі, то дадаць і яе, дадаць апісаньне, напрыклад, што на выяве, дзе сфатаграфавалі і т. д., дадаць спасылку на зыходную выяву, калі яна капіявалася зь якога-небудзь сайта.
Устаўка файлаў зь Вікісховішча ў артыкулы Вікіпэдыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Для ўстаўкі файлаў зь Вікісховішча ў артыкулы беларускай Вікіпэдыі выкарыстоўваецца той самы сынтаксыс, як для ўстаўкі файлаў, загружаных у беларускую Вікіпэдыю. Напрыклад, каб уставіць загружаную выяву у артыкул, досыць паказаць спасылку на яго: [[Файл:<імя_файлу>]]. Альгарытм працы рухавіка пры гэтым такі: калі ёсьць мясцовы файл, то ўстаўляецца ў артыкул менавіта ён; калі жа ў лякальнай базе няма выявы з такім імем, то бярэцца адпаведны файл на Вікісховішчы.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Фундацыя «Вікімэдыя» ладзіць міжнародныя конкурсы для папаўненьня Вікісховішча запатрабаванымі фотаздымкамі. Гэтак конкурс «Вікі любіць славутасьці», у якім беларускія вікімэдыйцы бралі ўдзел у 2012 годзе, трапіў у Кнігу рэкордаў Гінэса ў якасьці найбольш масавага ў сьвеце. Сярод іншага, ладзяць такія конкурсы, як «Вікі любіць Зямлю», «Вікі любіць навуку» і «Вікі любіць фальклёр». Зь 2016 году ў сярэднім на Вікісховішча запампоўвалі па 10 млн файлаў за год. 16 лістапада 2023 году на Вікісховішча запампавалі 100-мільённы файл. На той час запампавалі звыш 766 000 файлаў, зьвязаных зь Беларусьсю[5].
Спрыяньне расейскаму этнацыду беларусаў
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Насуперак правілу «Перайменаваньне файлаў», якое вызначае магчымыя падставы дзеля перайменаваньня файлаў (а менавіта — зьмена бессэнсоўных або двухсэнсоўных назваў і выпраўленьне відавочных памылак) і наўпрост забараняе пераносы дзеля зьмены мовы ў назьве файлу або нязначнага паляпшэньня назвы, у Вікісховішчы сыстэматычна практыкуюцца перайменаваньні файлаў зь беларускай мовы на ангельскую і летувіскую: напрыклад, c:File:Giedzimin. Гедзімін (K. Alchimovič, 1888).jpg → c:File:Funeral of Grand Duke of Lithuania Gediminas, painting by K. Alchimowicz, 1888.jpg (14 кастрычніка 2023 году), c:File:Giedzimin. Гедзімін (A. Lesser, 1835).jpg → c:File:Painting depicting the Lithuanian Grand Duke Gediminas' dream about an Iron Wolf (painted by Aleksander Lesser in 1835).jpg (26 сьнежня 2022 году), c:File:Troki, Bernardynski. Трокі, Бэрнардынскі (A. Römer, 1865-80).jpg → c:File:Römer Alfred. Ruins of the Trakai Bernardine Church, circa 1865-1880, Lithuania.jpg (29 студзеня 2023 году), c:File:Alkieniki, Franciškanski. Алькенікі, Францішканскі (XIX).jpg → c:File:Drawing of the Franciscan monastery church in Valkininkai, Lithuania, 19th century.jpg (5 жніўня 2023 году) ды іншыя. Апроч таго, 27 жніўня 2022 году адміністратар c:User:Yann перайменаваў файл c:File:Pahonia. Пагоня (1764-92).jpg → c:File:Flag of the Slonim County (1764-1792).jpg (з далейшай зьменай яго апісаньня, у тым ліку па-беларуску) насуперак пададзенай у апісаньні вартай даверу крыніцы (працы сусьветна прызнанага геральдаста Анатоля Цітова) на падставе толькі арыгінальнага дасьледаваньня аднаго зь летувіскіх удзельнікаў без якіх-кольвек вартых даверу крыніцаў датычна самога файлу. Звароты да адміністратараў прыводзяць да блякаваньня і пазбаўленьня правоў.
Выявы году
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Шаблён моваў Галоўнай старонкі // Вікісховішча, 23 верасьня 2022 г. Праверана 22 кастрычніка 2022 г.
- ^ Alexa Internet (анг.) — 1996.
- ^ Вітаем. Што такое Wikimedia Commons?
- ^ How to reuse Commons' media files (анг.)
- ^ На Вікісховішча загружаны 100-мільённы файл // Партал «Наша ніва», 17 лістапада 2023 г. Праверана 19 лістапада 2023 г.
