Yoga

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A mesma definición yoga puet estar un tema polemico entre os practicants de yoga ("yoguis"). A fin d'o yoga ye trobar-se en un estato de bienestar seguindo a practica d'un conchunto de tecnicas. En o contexto d'o hinduismo o yoga ye una d'as seis escuelas filosoficas tradicionals u darsanas. Belunas d'as tecnicas yoguicas, en suyo orichen practicatas por os ascetas d'o hinduismo, de bella traza fuoron imitatas por atras misticas, (tecnicas de meditación d'o budismo, zen, ecetra...), pero tamién s'ha produciu o fenomeno que en o mundo occidental han despertato o intrés fuera d'o mundo d'a mistica, estando a practica d'o yoga en Occident como un camín ta o bienestar fisico u mental sin connotacions relichiosas. En a India actual muitos d'os ascetas d'as atras relichions diferents d'o hinduismo practican yoga (sikks, musulmans, chainos, parsis y dica catolicos).

A palabra yoga^[1] ye sanscrita provién d'a mesma radiz indoeuropea que l'aragonés "chubo", (IUGUM en latín), conchugal y l'angles joke. En sanscrito yoga tien dos significatos prencipals

• "O estato de yoga", d'unión con o divín, d'estar baixo o mesmo chubo que o divino.
• "A tecnica de yoga", a disciplina a traviés d'a que l'hombre s'esfuerza por plegar ta o estato de yoga.

D'alcuerdo con qué se treballe u on se pose l'atención se distinguen muitas clases de yoga. Basicament bi ha tres clases de yoga:

• Gnani Yoga: o yoga d'a busqueda intelectual y d'o discernimiento indo mes leixos que as mugas mentals habituals.
• Bhakti yoga: o yoga d'a devoción a la divinidat u l'amor a la divinidat, que puet estar a traviés d'un obchecto u d'una persona cualsiquier en qui se vei o divín.
• Karma yoga: o yoga de l'acción desintresata, pero adrezata enta a divinidat.

A practica d'un yoga no ha d'excluir-ne as atras. A mes d'estas tres clases tamién trobamos atras tenendo en cuenta atros criterios: racha yoga (literalment en sanscrito yoga reyal u yoga rechio), mantra yoga, y os yogas tantricos (laya yoga, agni yoga y hatha yoga). Ye precisament este zaguero o yoga fisico (o millor dito psico-fisico) o que s'ha ixemenato por Occident y o solo que conoix muita chent. O Hatha yoga s'enfocaba en os primers tiempos como complementario d'o Racha Yoga. Os grans clasicos Hatha-dipika, Siva Samhits y Graksha Samhita, entienden que o Hatha yoga ye una aduya pa practicar atros yogas.

A fin d'o Hatha yoga ye a vitalización d'o cuerpo y purificación d'os nadis, y recibe o nombre de Nadi Suddhi.

A parte fisica d'o Hatha yoga ye formata por as posturas (asanas) y as respiracions dirichitas (pranayama).

A codificación d'as tecnicas de yoga se produció por primera vegata con Patanchali, qui escribió os yogasutras. D'alcuerdo con esta codificación bi ha ueito miembros, etapas u astangas: abstinencia (yama), observancia (niyama), posturas corporals (asanas), tecnicas de respiración (pranayama), interiorización (pratyahara), concentración (dharana), meditación (dhyana) y contemplación (samadhi).

En as practicas de yoga s'integran cuerpo y ment. As tecnicas corporals d'o yoga tienen como fin canalizar as enerchías (prana) pa que cerculen por as canals d'enerchía d'o cuerpo (nadis), pa despertar una enerchía (kundalini) que ha de puyar dende o chakra basal (muladhara) entra o chakra d'o cabalto d'o cranio (sahasrara).

En Espanya o yoga fue introduciu en tiempos d'a modernización social y millora economica que se produciba en o tardofranquismo y, sobre tot, cuan l'apertura que se produciba cuan a transición democratica, o que feba posible a entrata y difusión d'ideyas y conoixencias. Enantes, estas ideyas ni podeban entrar, ni podeban comunicar-se, ni teneban prou publico en una sociedat tradicional con unos medios de comunicación nacional-catolicos y una contracultura d'ezquierda materialista y sin intreses en a mistica oriental. Estioron personas como Ramiro Calle, Carlos Fiel y Manuel Morata os principals introductors, este zaguer ye aragonés y creyó una escuela en Zaragoza.

• (es) Mircea Eliade y Joan Pe Couliano: Diccionario de las religiones. Paidós
• (es) André Van Lysebeth: Aprendo yoga. Pomaire
• (es) Manuel Morata: Yoga. Teoría y práctica.