Sanggaller Rhintl

S Sanggaller Rhintl fangt uugföör bi Sargans im Süüda aa und hört denn im Noorda öppa mit Aalterhii uf. Es liit uf de leangga Site vom Rhii, mit Uusnahm vo Tippilzou, wo dor d Regulierig vom Rhii a Insle wora ischt. Ab Sammagreata rhiiabwärts ischt d Gränza da Aalt Rhii.

Es hed amol d Landvogtai Rhintl gee, vo 1491 bis 1798, dia isch denn aber wenig spöter in 1803 gründete Kanton Sanggalla integriert wora.

Vo 1900 bis öpa 1960 het me dr Rhii im Projäkt Rhiiregulierig zume ena Kanal umbout zum neui Überschwemiga z verhindera.

S Tal isch entschtanda will d Platta zwüschad da zwo Bergreiha in Joormilliona zwoa Kilometer wit abgsunka sin. S Tal isch vom Rhii und de Flüss us Vorarlbearg mit Chiis und anderem us de Berga heragschwemte Material ufgfüllt wora. Do dura isch s Rhintl zumana recht flacha Tal wora, wo denn uf beidna Sita dur recht schnell aastigandi Hügl abgränzt wird. S Rhintl isch recht erdbebagföördat, weils uf zwo verschiidana Plattana lit. Allpot ghört mer widar achli vo chlinna Erdbeba, wo d Lüt denn aber nöd amol gross kspörid.

Im Norde isch am Bodesee bim Rhiidelta s Ändi vom Sanggaller Rhintl. Drum het d Gmaind Taal mit em Flughafe Sanggale-Alterhii früener, wos im Kanton Sanggalle no Bezirk ge het, zum Bezirk Underrhintl ghört. Hüt fangt de Waalkrais Rhintl mit Rhinegg a.

Im Süüde isch es a kli schwiriger zum säge, wo as s Sanggaller Rhintl ufhört. De alt Bezirk Oberrhintl isch bis und mit Rüthi, wo bis 1994 no offiziell Rüthi (Rheintal) ghaisse het, gange. Rüthi isch au hüt no di südlichst Gmaind im Waalkrais Rhintl. Rhii ufwärts schlüsst denn de Waalkrais Werdeberg a. D Raststett a de Autobahn A13 uf Höchi Bugs isch früener mit «Werdenberg» aagschribe gsi, hüt stoht döt «Raststätte Rheintal». De Waalkrais Werdeberg goht bis uf Trüebbach, e Dorf i de Gmaind Wartau, ufi. Dänn chunnt s Sargaserland oder anderst gsait, s Sanggaller Oberland, und da isch aidütig nüme im Rhintl.

Dur da, dass s Rhintl asa flach isch, rentiert sich s Buure recht guat im Rhintl. Wäg am Pföa, wo öppa us am Tessin is Rhintl blosat, isch s Klima meist recht mild.

Dur di günstiga geografischa Begebeheita wird im Rintl vil Landwertschaft betriba. E bekannts Produkt ischt da Ribelmais, me seit em o Törgga, und es git o scho Ribelpier vo da Sunnabröi. Es anders Produkt isch s Rapsöl, wo au im Rhintl produziert werd. Dur s milda Klima chönid o Wiitruba im Rhintl aabaua wöra. Aso isch o s Doarf Rebstoa zu sim Nama cho. Mittlerwila werd aber o döt numma sövil Wii abaua.

S bekanntischt Städtli näbet Rhinegg isch de ehemolig Bezirkshoptort Altstetta, wo jede Donnstig Maart ischt. Dänn häts fascht i jedem Dorf a Schloss oder a Burg. Di ainte send no bewohnt, di andere nu no a Ruine. Im Kobelwaald obe chamme ine Höhli ini, go Kristall aluege.

Da oschtschwizertütsch Dialekt voda Rhintaler isch vor allem im Mittelrhintl gspickt vo Wörter mit Doppellut, da Endig vo vilna Verba uf -a und em weiche "k"-Lut (wie Kuchikäschtli). Aber au im Rhintl gond toals Dialäkt starch usanand, anderersiits verschmelzid dia Sprocha bald amol zumn oanheitlicha Dialekt im Rhintl, dur da früazitig Kontakt mit da andara. Da Dialekt vom undera Rhintl goot is Mittelalemannischa übera.

D Rhintaler Gmoanda sind aso starch am Wachsa, dass si fascht scho mittanand verschmolza send. Das, und o di wirtschaftlich Lag, füert dezua, dass diversi Rhintaler Gmoanda öberleggid, zum fusioniera.

Was immer wider beschprocha werd, wär as Kernkraftwerch bi Rüthi, wo aber bi da Bevölkerig uf grossi Ableenig stosst. O weils aso nöch bi Östriich isch, wörda d Östriicher woll interveniera, wenn s Projekt wörklich wör realisiert wera. Es isch scho ida 70er-Joor amol aso wit gsi, isch aber nöd baue wora.

• Walther Baumgartner, Christoph Egli, Therese Eschenmoser, Werner Kuster, Werner Ritter, Christoph Rohner, Peter Schaps: Rheintaler Köpfe, Historisch-biografische Porträts aus fünf Jahrhunderten. Rheintaler Druckerei und Verlag, Berneck 2004, ISBN 3-03300265-X, S. 451. 
• Erziehungsrat des Kanton St. Gallen (Hrsg.): St.Gallerland. Kantonales Heimatbuch für die Mittelstufe. Kantonaler Lehrmittelverlag St.Gallen, 1982, S. 325. 

 Commons: Rhintl – Sammlig vo Multimediadateie

 Commons: Werdabärg – Sammlig vo Multimediadateie

• St. Galler Rheintal - das Chancental Site vom Verein St. Galler Rheintal
• myrheintal.ch Internetsite vo de Zytige Rheintalische Volkszeitung und Der Rheintaler
• Lorenz Hollenstein: Rheintal. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.