Kurumlar vergisi
Kurumlar vergisi (KV), kurum kazançları üzerinden alınan doğrudan/dolaysız bir vergi türüdür. Gelir üzerinden alınan vergiler kategorisindedir. Ancak gelir vergisi gibi subjektif değil, objektif nitelikte bir vergidir; bu nedenle artan oranlı tarife yapısına değil, düz/sabit oranlı tarife yapısına sahiptir.[1]
Kurumlar Vergisinin Varlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kurumlar, gerçek kişilerin oluşturduğu hukuki yapılardır. Kurumların elde ettikleri kazançlar, kurum ortaklarına dağıtılır ve dağıtılan bu gelir üzerinden gelir vergisi ödenir. Bu nedenle gelir vergisinden farklı, ayrı bir kurumlar vergisine gerek olup olmadığı tartışmalıdır. Bu tartışmaları kurumlar vergisi lehine görüşler ve aleyhine görüşler olarak sınıflandırmak mümkündür.
Kurumlar Vergisi Lehine Görüşler ve Dayanakları
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu görüş temelde, kurumların onu meydana getiren ortaklardan ayrı ve bağımsız bir hukuki kişiliği olduğu[2] ve buna bağlı olarak da kurumların da ayrı birer mali güce / vergi ödeme gücüne sahip oldukları noktasında birleşmektedir.[1][3][4] Özellikle sermaye bulma, kredi alma imkanları mali gücün farklılığını gösteren unsurlardandır.[3] Ayrıca kurumların vergilendirilmesi, siyasi popülarite ve yeni bir kamu finansman aracı yaratma gibi nedenlerle de desteklenmektedir.[2] Bunlara ek olarak, kurumların dağıtılmayan kazançlarının vergilendirilmesi kurumlar vergisinin bir diğer varlık sebebi olarak gösterilmektedir.[2][5] Kurumlar vergisi, aynı zamanda ayırma kuramına da uygundur.[1]
Kurumlar Vergisi Aleyhine Görüşler ve Dayanakları: Ekonomik Çifte Vergilendirme Sorunu
[değiştir | kaynağı değiştir]Kurumlar vergisinin varlığına karşı görüşler, genel olarak kurumların gerçek kişilerden bağımsız bir mali güce sahip olmadığını ve gelir kavramının gerçek kişilerle bağlantılı bir kavram olduğunu ileri sürmektedir.[5]
Ayrıca, kurum kazançlarının vergiye tabi tutulmasının ardından vergi sonrası kurum kazancının ortaklara dağıtılması ve ortaklar nezdinde gelir vergisine tabi olması problemi ortaya çıkmaktadır.[1][2][3][4][5] Bu problem aynı konu üzerinden benzer türde (gelir üzerinden) alınan iki ayrı vergi olması sebebiyle ekonomik çifte vergilendirmeye karşılık gelmektedir.[1][3] Bu sorunun giderilmesi için gelir vergisi ile kurumlar vergisinin entegrasyonu sağlanmaya çalışılmaktadır.[2]
Türkiye'de kurumlar vergisi
[değiştir | kaynağı değiştir]1950 reformu kapsamında[6] yürürlüğe giren 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK) ile gerçek kişi ve kurum gelirleri ayrıştırılarak gelir üzerinden alınan vergiler ikili bir yapı içinde düzenlenmiştir.[3]
Ardından, 5520 sayılı KV Kanunu, 5422 sayılı Kanunu yürürlükten kaldırmıştır. Şu an Türkiye'de 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu uygulanmaktadır. 2021 yılı itibarıyla kurumlar vergisi oranı %22'dir.
Türkiye'de kurumlar vergisi mükellefleri; sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıklarıdır (KVK md.1).
Dünya genelinde kurumlar vergisi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Vergi / GSYİH | Ülke | Vergi / GSYİH | |
|---|---|---|---|
| Norveç | 12.5 | İsviçre | 3.3 |
| Avustralya | 5,9 | Hollanda | 3.2 |
| Lüksemburg | 5.1 | Slovak Cum. | 3.1 |
| Yeni Zelanda | 4.4 | İsveç | 3.0 |
| Çek Cum. | 4.2 | Fransa | 2.9 |
| Güney Kore | 4.2 | İrlanda | 2.8 |
| Japonya | 3.9 | İspanya | 2.8 |
| İtalya | 3.7 | Polonya | 2.7 |
| Portekiz | 3.6 | Macaristan | 2.6 |
| İngiltere | 3.6 | Avusturya | 2.5 |
| Finlandiya | 3.5 | Yunanistan | 2.5 |
| İsrail | 3.5 | Slovenya | 2.5 |
| OECD ort. | 3.5 | Almanya | 1.9 |
| Danimarka | 3.4 | İzlanda | 1.9 |
| Belçika | 3.3 | Türkiye | 1.8 |
| Kanada | 3.3 | ABD | 1.8 |
Kurumlar vergisi oranları ülkeden ülkeye büyük ölçüde farklılık göstererek, bazı şirketlerin offshore iştirakler oluşturmasına veya daha düşük vergi oranlarına sahip ülkelere kar kaydırılmasına neden olur.
Ulusal kurumlar vergisi oranlarını karşılaştırılırken (özellikle vergi cenneti ülke tespiti için), hissedarlara ödenen temettü vergileri de dikkate alınmalıdır. Örneğin, ABD'de kurum kazançlarına uygulanan % 35'lik genel ABD vergisi, daha düşük kurumlar vergisi oranlarına sahip ancak hissedarlara ödenen temettü vergileri daha yüksek olan Almanya, İrlanda, İsviçre ve Birleşik Krallık gibi Avrupa ülkelerinden daha azdır.[8]
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) genelindeki kurumlar vergisi oranları aşağıda yer alan tabloda gösterilmektedir.
| Ülkeler | Kurumlar Vergisi Oranları (2019)![9] Temettü Oranı (2019) | Toplam Kurumlar Vergisi Oranı (2019) | |
|---|---|---|---|
 Ireland
|
12.5% | 51.0% | 57.1% |
 South Korea
|
27.5% | 40.3% | 56.7% |
 Canada
|
26.8% | 39.3% | 55.6% |
 France
|
32.0% | 34.0% | 55.1% |
 Denmark
|
22.0% | 42.0% | 54.8% |
 Belgium
|
29.6% | 30.0% | 50.7% |
 Portugal
|
31.5% | 28.0% | 50.7% |
 United Kingdom
|
19.0% | 38.1% | 49.9% |
 Israel
|
23.0% | 33.0% | 48.4% |
 Germany
|
29.9% | 26.4% | 48.4% |
 United States
|
21.0% | 29.3% | 47.6% |
 Australia
|
30.0% | 24.3% | 47.0% |
 Norway
|
22.0% | 31.7% | 46.7% |
 Austria
|
25.0% | 27.5% | 45.6% |
 Sweden
|
21.4% | 30.0% | 45.0% |
 Japan
|
29.7% | 20.3% | 44.0% |
 Italy
|
24.0% | 26.0% | 43.8% |
 Netherlands
|
25.0% | 25.0% | 43.8% |
 Finland
|
20.0% | 28.9% | 43.1% |
 Spain
|
25.0% | 23.0% | 42.3% |
 Mexico
|
30.0% | 17.1% | 42.0% |
 Luxembourg
|
24.9% | 21.0% | 40.7% |
 Slovenia
|
19.0% | 25.0% | 39.3% |
 Greece
|
28.0% | 15.0% | 38.8% |
 Switzerland
|
21.1% | 21.1% | 37.8% |
 Iceland
|
20.0% | 22.0% | 37.6% |
 Chile
|
25.0% | 13.3% | 35.0% |
 Turkey
|
22.0% | 17.5% | 35.0% |
 Poland
|
19.0% | 19.0% | 34.4% |
 New Zealand
|
28.0% | 6.9% | 33.0% |
 Czech Republic
|
19.0% | 15.0% | 31.2% |
 Lithuania
|
15.0% | 15.0% | 27.8% |
 Slovak Republic
|
21.0% | 7.0% | 26.5% |
 Hungary
|
9.0% | 15.0% | 22.7% |
 Estonia
|
20.0% | 0.0% | 20.0% |
 Latvia
|
20.0% | 0.0% | 20.0% |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e ÖNCEL/KUMRULU/ÇAĞAN/GÖKER (2020). Vergi Hukuku. Turhan Kitabevi. s. 327.
- ^ a b c d e Ahmet OZANSOY (2010). "KURUMLAR VERGİSİ VE GELİR VERGİSİNİN ENTEGRASYONU" (PDF). Mali Çözüm Dergisi. ss. 133-166. 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021.
- ^ a b c d e Nihal Saban (2019). Vergi Hukuku. Beta Yayınevi. s. 301.
- ^ a b Kenan Bulutoğlu (1962). Vergi Politikası. İstanbul Üniversitesi Yayınları. ss. 192-198.
- ^ a b c Funda Başaran Yavaşlar (2011). Gelir Vergilendirmesinin Temelleri. Seçkin Yayınevi. ss. 115-118.
- ^ Mahmut İNAN (2010). "Türkiye'de Kazanç Vergisinden Gelir ve Kurumlar Vergisine Geçiş Süreci: 1946–1960 Dönemi" (PDF). Maliye Dergisi. 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021.
- ^ Bartlett (31 Mayıs 2011). "Are Taxes in the U.S. High or Low?". New York Times. 6 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2012.
- ^ "OECD iLibrary" (PDF). Organisation for Economic Co-operation and Development.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Table II.4. Overall statutory tax rates on dividend income". stats.oecd.org. 30 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
