Ernesto Sabato
| Ernesto Sabato | |
|---|---|
| Doğum | 24 Haziran 1911 Rojas, Buenos Aires, Arjantin |
| Ölüm | 30 Nisan 2011 (99 yaşında) Santos Lugares, Buenos Aires, Arjantin |
| Dil | İspanyolca |
| Eğitim | National University of La Plata |
| Önemli eser | Tünel (roman) Kahramanlar ve Mezarlar |
| Etkin yılları | 1941–2004 |
| Evlilik | Matilde Kusminsky Richter (e. 1936–1998) |
| Çocuklar | Jorge Federico Sabato Mario Sabato |
| İmza |  |
Ernesto Sabato (24 Haziran 1911; Rojas, Buenos Aires - 30 Nisan 2011; Santos Lugares, Buenos Aires), Arjantinli romancı, gazeteci ve deneme yazarı. İspanyolca yazının en saygın ödüllerini kazandı ve Latin Amerika'daki askeri yönetimlere yaptığı eleştirileriyle tanındı. Başkan Raúl Alfonsín'in ricası ile 1976 - 1983 arasındaki Arjantin askeri yönetimi sırasında öldürülen on binlerce kişinin araştırıldığı Kirli Savaş komisyonunun (CONADEP) başkanlığını yaptı. Komisyonun bulguları 1984 yılında Bir Daha Asla başlığı ile Sabato tarafından yayımlandı.Tünel (1948), Kahramanlar ve Mezarlar (1961) ve Karanlıkların Efendisi (1974) romanları ile tanınır.[1][2][3]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Calabria'lı İtalyan göçmen Francesco Sabato ve Giovanna Maria Ferrari'nin 11 çocuğundan onuncu olarak Buenos Aires'in Rojas bölgesinde doğdu. 1929'da başladığı üniversite yaşamında Üniversite Reformu hareketine katıldı. 1933'te Komünist Gençlik Federasyonu genel sekreteri oldu. Marksiszm ile ilgili bir toplantıda 17 yaşındaki Matilde Kusminsky Richter ile tanıştı. Richter daha sonra evini terk ederek Sabato ile yaşamaya başladı. 1934'te komünizm ve Josef Stalin rejimi ile ilgili şüpheler duymaya başlaması nedeniyle Arjantin Komünist Partisi tarafından 2 yıllığına Uluslararası Lenin Okulu'na Moskova'ya gönderildi. Buradan Paris'e kaçarak yayımlanmamış ilk romanı Bir ve Evren'i yazdı. Buenos Aires'e dönerek 1936'da Matilde Kusminsky Richter ile evlendi.
Eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]La Plata Ulusal Üniversitesi'nde fizik ve matematik eğitimi aldı. Aynı okulda 1937'de doktorasını tamamladı. 1938'de Paris'te Curie Laboratuvarı'nda, ertesi yıl ABD'de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde araştırmalar yürüttü. 1938'de oğlu Jorge Federico Sabato doğdu. Fransa'dayken yazın yaşamında derin izler bırakacak olan gerçeküstücülük hareketi ile tanıştı ve Oscar Domínguez, Benjamin Péret, Roberto Matta Echaurren ve Esteban Francés ile arkadaşlık etti.
Bilim insanı yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Gençliğinde fizik çalışarak doktora yapan Sabato, 1940 yılında Arjantine döndü ve mezun olduğu üniversitede mühendisliğe giriş, görelilik ve kuantum mekaniği dersleri verdi. İleriki yıllarda yanlış kullanılması nedeni ile bilime ilgisini yitirdi. Hükûmeti eleştirmesi nedeni ile üniversitedeki işine son verilmesiyle de1943'te bilimden tümüyle koptu.
| “ | Curie Enstitüsü'nde, bir fizikçinin yüksek hedefleri için kendimi boş hissettim. Durağanlık içinde ilerleyen, inançsızlıkla dövülmüş; ruhum yadsıdı bunu. | ” |
| — Ernesto Sabato | ||
1945'te ikinci oğlu Mario Sabato doğdu.
Yazarlık ve insan hakları savunuculuğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Sabato, felsefe, toplumsal ve siyasal konularda Bir ve Evren eseriyle edebiyat alanında ilk başarısını elde etti. Romanlarında tipik bir anti-kahraman, içe kapanık kişiyi tasvir etti.
Yazılarını yakıp yok etme eğiliminden kurtularak yayımlanmış yalnızca üç romanı olmasına karşın Latin Amerika yazın dünyasında çok etkili oldu.
| “ | Anlamlı değil biliyorum, ama gerçekten bütün yaşamım bir şeyleri yok etme eğilimi içinde geçti, Başkalarının değil ama kendimin olanları. Belki çalışmalarımı yetkinlikten ve saflıktan uzak; ateşi ise durulaştırıcı buldum. Uzun yıllar üzerinde çalıştığım Kahramanlar ve Mezarlar’ı yakmak üzereydim, eşim bu kararım nedeni ile hastalandı, ben de fikrimi değiştirdim. | ” |
| — Ernesto Sabato | ||
Yayımlanmış ikinci romanı olan Kahramanlar ve Mezarlar Sabato'nun baş yapıtı olarak değerlendirilir. Üretken bir deneme yazarı da olan Sabato'nun metafizik, politika ve tango ile ilgili birçok denemesi vardır.
1983'te Arjantin askeri rejimi sırasında kaybolanların izini araştırmak için atandığında, bu görevi “cehennemin içine yavaş iniş” olarak tanımladı. Başında bulunduğu komisyonun hazırladığı kapsamlı rapor 9 askeri görevlinin yargılanmasında kullanıldı.[1]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]1998'de eşi öldü. 1999'da İtalyan vatandaşlığı aldı. Sabato, 30 Nisan 2011'de yüzüncü doğum gününe 2 ay kala Buenos Aires yakınlarında Santos Lugares'te öldü. Eşi Elvira Gonzales Fraga Sabato'nun bronşit nedeni ile öldüğünü bildirdi.[4] 24 Haziran 2019'da 108. doğum gününde Google Doodle ödülü aldı.[5]
Yapıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Uno y el universo (Bir ve Evren) 1945
- El túnel (Tünel) 1948
- Hombres y engranajes (İnsanlar ve Dişliler) 1951
- El otro rostro del peronismo (Peronizmin Öbür Yönü) 1956
- El caso Sabato (Sabato Olayı) 1956
- Sobre heroes y tumbas (Kahramanlar ve Mezarlar) 1961
- Tres aproximaciones a la literatura de nustro tiempo (Çağımız edebebiyatına üç yaklaşım) 1968
- Abaddón el exterminador (Karanlıkların Efendisi) 1974
- Nunca mas (Bir Daha Asla) 1984
- La resistancia (Direniş) 2000
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1984 Miguel de Cervantes Ödülü
- 1989 Kudüs Bireysel Özgürlük Ödülü
- Légion d'honneur
- Prix du Meilleur Livre Étranger
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Argentine writer Ernesto Sabato dies, age 99". BBC 30 Nisan 2011. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020.
- ^ Grazina, Karina. "Argentine writer Ernesto Sabato dies at age 99". Reuters. 24 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020.
- ^ "Cronología Anotada de Ernesto Sabato". web arcieve. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020.
- ^ Barrionuevo,, Alexei. "Ernesto Sábato, Novelist and Argentina's Conscience, Dies at 99". The New York Times. 6 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020.
- ^ "Ernesto Sábato's 108th Birthday". Google. 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020.
- 1911 doğumlular
- Buenos Aires eyaleti doğumlu yazarlar
- 2011 yılında ölenler
- 20. yüzyıl Arjantinli yazarları
- 21. yüzyıl Arjantinli yazarları
- Arjantinli fizikçiler
- Paris Üniversitesinde öğrenim görenler
- Kudüs Ödülü sahipleri
- Psikolojik kurgu yazarları
- Arjantinli anarşistler
- Anarşist yazarlar
- Arnavut asıllı Arjantinliler
- İtalyan asıllı Arjantinliler
- La Plata Ulusal Üniversitesinde öğrenim görenler
- Miguel de Cervantes Ödülü sahipleri