Basın-yayın
Basın-yayın (kitle iletişim araçları), günlük dilde radyo, televizyon, gazete, dergi gibi elektronik veya yazılı basın organlarını anlatmak için kullanılan bir terimdir.
Tarihten gelen süreç içerisinde baktığımızda, toplumların aydınlanmasında, reaksiyon göstermesinde basının önemli bir rolü vardır. Bu reaksiyon gerek iktidara, gerekse muhalif olanlara yönelebilir. Ancak burada önemli olan basının büyük kitleler üzerindeki etkisidir.
Dar anlamıyla basın, sadece gazete ve dergileri kapsamaktayken geniş anlamda basının belirli zamanlarda basılıp, her çeşit haber ve fikirleri topluma ulaştıran tüm yayın ürünleridir. Genellikle günlük basın ürünlerine gazete, haftalık, on beş günlük ve aylık basın ürünlerine de dergi denilmektedir.
İnsan, çevresinde ve dünyada olup bitenleri öğrenmek ve öğrendiklerini veya düşündüklerini başkalarına duyurmak ihtiyacındadır. Bu ihtiyaç az veya çok her insanın doğasında vardır. Bu ihtiyacın giderilmesi için girişilen çeşitli teşebbüsler sonunda bugün basın-yayın dediğimiz ve medeni toplumun dördüncü kuvveti saydığımız “basın müessesesi” doğmuştur.
Tanım
İyi bilinen bir tanım: “Kitle iletişim araçları, içeriği sınırsız sayıda insana teknik çoğaltma ve yazı, resim veya sesle yayma yoluyla ileten bir iletişim aracıdır ve böylece halka açık bir şekilde isimsiz, mekansal olarak dağılmış bir izleyici kitlesine ulaştırır."
Kitle iletişim araçları kitle iletişimini sağlar. Kitle iletişimi halka açık bir şekilde gerçekleşir, bu nedenle prensip olarak herkes kitle iletişim araçlarının tekliflerine erişebilir. Bu anlamda, kitle iletişim araçlarının sosyal bilimler tanımını içerir:
- Basılı medya (örneğin broşür, afiş, kitap, basın)
- Görsel-işitsel medya: film, radyo ve televizyon
- yığın depolama ortamı (örneğin, CD, DVD)
- İnternetteki internet siteleri.
Gerhard Maletzke kitle iletişimi için beş kilit faktör tanımlar: "Kitle iletişimi ile, ifadelerin kamuya açıklandığı iletişim biçimini kastediyoruz (yani sınırlı ve kişisel olarak tanımlanmış bir alıcı olmadan) teknik dağıtım araçları (dolaylı) yoluyla dolaylı olarak ve tek taraflı olarak (yani, ilan eden ile alıcılar arasındaki rolleri değişmeden) yayılmış bir izleyici kitlesine. "
Bu tanım örn. Kitle iletişimi olarak tiyatro olayları, çünkü seyirciler yeterince dağılmıyor (dağılıyor). Kitle iletişim araçlarının tasarımlarında politika, hukuk ve ekonomi tarafından etkilenen karmaşık sosyal kurumlar haline geldiği de unutulmamalıdır. Bu boyut olmadan, medya ve medya sistemlerinin anlamlı bir uluslararası karşılaştırması pek mümkün değildir.
Bu eleştirinin çekişmeli olduğu söylenebilirken, klasik kitle iletişim araçları aynı zamanda tasarımlarında "politika, hukuk ve ekonomi tarafından etkilendi" ve yine de, bu mutlaka bu karakterin Maletzke'nin tanımına aykırı olduğu anlamına gelmez. Kunczik ve Zipfel, geçtiğimiz yıllarda meydana gelen teknik gelişime uyumsuzluğun zayıf noktasını görüyor:
"Bu kriterler, basın, radyo ve televizyon gibi medya ile kitle iletişimini tanımlamak için uygundur. Bununla birlikte, sözde 'yeni medya' için, bu tanım, özellikle de, artık yeterli değil. Etkileşimli hizmetler ayrıca kişilerarası iletişimin bileşenlerine de sahip. "
Kanunda Basın-Yayın
Basın Kanununun[1] 3. maddesine göre:
"Basın özgürdür. Bu özgürlük; bilgi edinme, yayma, eleştirme, yorumlama ve eser yaratma haklarını içerir.Basın özgürlüğünün kullanılması ancak demokratik bir toplumun gereklerine uygun olarak; başkalarının şöhret ve haklarının, toplum sağlığının ve ahlâkının, millî güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği ve toprak bütünlüğünün korunması, Devlet sırlarının açıklanmasının veya suç işlenmesinin önlenmesi, yargı gücünün otorite ve tarafsızlığının sağlanması amacıyla sınırlanabilir."
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası[2]'nın 28. maddesine göre:
"Basın hürdür, sansür[3] edilemez..."
Yine Türkiye Cumhuriyeti Anayasası[2]'nın 30. maddesine göre:
"Kanuna uygun şekilde basın işletmesi olarak kurulan basımevi ve eklentileri ile basın araçları, suç aleti olduğu gerekçesiyle zapt ve müsadere edilemez veya işletilmekten alıkonulamaz." ifadesi yer alır.
Kaynakça
Dipnotlar
- ^ BYGM Basın Kanunu
- ^ a b "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası". 1 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2009.
- ^ Gül'den basında sansür mesajı