Tłuszczak (ptak)
Tłuszczak[5] (Steatornis caripensis) – gatunek ptaka, jedyny przedstawiciel rzędu tłuszczakowych (Steatornithiformes)[5] i rodziny tłuszczaków (Steatornithidae)[5]. Występuje w północnych i północno-zachodnich regionach Ameryki Południowej oraz w Panamie[6]. Nie jest zagrożony.
| Steatornis caripensis[1] | |
| von Humboldt, 1817 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd |
Steatornithiformes |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Steatornis[3] |
| Gatunek |
tłuszczak |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Systematyka
edytujMonotypowa rodzina tłuszczaków tradycyjnie była zaliczana do lelkowych (Caprimulgiformes). Ptak ten najbliżej spokrewniony jest z nocolotami (Nyctibiidae), dawniej również zaliczanymi do lelkowych, a obecnie do własnego rzędu nocolotowych (Nyctibiiformes)[5]. Nie wyróżnia się podgatunków[6][7].
Morfologia
edytujDługość ciała 40–49 cm, masa ciała 350–485 g[7]. Jest ptakiem smukłym o długich skrzydłach. Upierzenie kasztanowobrązowe z licznymi białymi plamkami; spód ciała jaśniejszy. Długi, haczykowaty, bocznie spłaszczony dziób z długimi i sztywnymi wibrysami. Tęczówka brązowa[7].
Zasięg występowania
edytujWystępuje w Panamie i Kolumbii na wschód po Wenezuelę, Trynidad, Gujanę i północną Brazylię oraz na południe po Ekwador, Peru i Boliwię; odnotowano go także w Kostaryce[7].
Ekologia
edytujProwadzi nocny tryb życia, dzień spędza w jaskiniach. W odróżnieniu od ptaków z rzędu lelkowych, nie odżywia się owadami, tylko owocami palm z rodzaju olejowców (Elaeis), oraz kilku tropikalnych gatunków z rodziny wawrzynowatych.
Tłuszczak jest jednym z nielicznych gatunków ptaków, które nawigują w locie przy użyciu echolokacji (wykorzystują ją również wschodnioazjatyckie salangany). W trakcie gwieździstej nocy dobrze widzi, choć gniazduje w zupełnej ciemności. To w jaskiniach orientuje się w przestrzeni za pomocą odbitego echa. Precyzja jest jednak słabsza niż u nietoperzy[8].
Gniazduje kolonijnie na półkach skalnych wysoko w górze, zwykle w ciemnych jaskiniach. W zniesieniu 2–4 jaja w Trynidadzie, 1–3 w Wenezueli. Inkubacja trwa 32–35 dni. Wysiadywaniem jaj oraz obowiązkami rodzicielskimi zajmują się oboje rodzice. Pisklęta rodzą się prawie nagie, w wieku 30 dni są pokryte puchem. Dorastają powoli ze względu na to, że są karmione owocami. Opuszczają gniazdo w wieku 88–125 dni[7].
Status
edytujIUCN od 1994 roku uznaje tłuszczaka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern); wcześniej, od 1988 roku klasyfikowano go jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę siedlisk[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Steatornis caripensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Steatornithidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-03-27] (ang.).
- ↑ Steatornis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-03-27] (ang.).
- ↑ a b Steatornis caripensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Steatornithidae Bonaparte, 1842 – tłuszczaki – Oilbird (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-07].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-07]. (ang.).
- ↑ a b c d e Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 5: Barn-Owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 251. ISBN 978-84-87334-25-2. (ang.).
- ↑ Henryk Szarski: Historia zwierząt kręgowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).