Paganismo

Paganismo, estas komuna nomo de larĝa spektro de diversaj historie estintaj kaj nuntempaj religioj, kredoj, kaj filozofaj doktrinoj, kiuj komunhavas kelkajn originojn aŭ teologiajn ideojn.

Ĝi estas okcidenta termino, kiu priskribas la ritojn kaj kutimojn de politeismaj religioj, antikvaj kaj modernaj, okcidentaj kaj orientaj. La paganaj religioj diferencas unu de la alia sed havas unikajn trajtojn, kiuj distingas ilin de la abrahamaj religioj. Precipe ni povas paroli pri la:

• Klasika Paganismo: en la antikva Greka-Romia mondo.
• Nordeŭropa Paganismo: praktikita de keltoj kaj germanoj.
• Slava Paganismo: praktikita mezepoke de slavaj popoloj.
• Amerika Paganismo: praktikata de la indiĝenaj popoloj.
• Afrika Paganismo: ankoraŭ vigla.
• Mezorienta Paganismo: delonge mortinta per Judismo, Kristanismo, kaj Islamo.
• Azia Paganismo: oni povas diri ke gravaj religioj kaj doktrinoj kiel Hinduismo kaj Taoismo estas paganaj religioj aŭ paganaj filozio-doktrinoj.
• Novpaganismo: Estas vigla kaj kreskanta renaskiĝo de Eŭropa Paganismo en la Okcidentaj kaj modernaj socioj. Kiel Asatruo, Vikko aŭ Druidismo.

Paganismo estas fakte kolektiva nomo por ĉiuj religioj de la antikva mondo, kiuj troviĝas tra la tuta terglobo: Azio, Eŭropo, Afriko kaj Ameriko. Kvankam paganismo ne estas unu religio sed granda nombro da antikvaj religioj el diversaj regionoj de la mondo, kiuj inkluzivas kolektojn de mitoj kaj kutimoj, kiuj multe diferencas unu de la alia, tamen eblas noti kelkajn komunajn liniojn, kiuj karakterizas ilin. La komunaj trajtoj de paganismo estas la jenaj:

• Politeismo - kredo je la multeco de diaĵoj, kie ĉiu potenco aŭ fenomeno en la mondo reprezentas apartan dion aŭ diojn.
• Panteismo - nescio pri transcenda diaĵo preter naturo.
• Granda respekto por naturo kaj ĝia percepto kiel la fonto de spiriteco kaj kiel dia enkorpiĝo. Provo klarigi ĉiujn naturajn agadojn de la mondo per ĝia personigo. Percepto de la dioj kiel naturaj estaĵoj kun homaj trajtoj (foje ankaŭ bestoj aŭ kombinaĵo de la du) kiam iliaj kvalitoj estas superhome plifortigitaj: granda potenco kaj forto, eterneco, granda beleco.
• Toleremo kaj rekono de ĉi tiuj paganaj kredantoj en la diaĵoj de aliaj.

Pagana kulturo provis klarigi la esencon de la mondo kaj la originon de la homo, do ne estus surprize trovi kreajn mitojn kiel la mezopotamia Enuma Eliŝ. Ĝi provis klarigi la naturon de la astronomiaj kaj meteologiaj procezoj kiuj okazas sur la Tero: Al la naturaj kaj mediaj cikloj: la ĉiutagaj de la suno, la monataj de la luno, kaj la ĉiujaraj de la sezonoj, kaj ankaŭ al neregulaj fenomenoj kiel sekecoj, sunaj eklipsoj kaj lunaj eklipsoj, meteoroj, ŝtormoj, sismoj, vulkanaj erupcioj, inundoj, elfluoj de riveroj kaj subitaj maraj ondegoj, kiel videblas en la ugaritaj mitoj, kaj precipe en la intrigoj de Baal kaj Anat.

Ĉiu natura fenomeno simbolis diaĵoj kiu estas respondeca kaj kontrolanta de ĝi, kiu estis rekte plifortigita laŭ la potenco kaj superregado de tiu respondeca diaĵo. Tial oni devas adori kaj oferti al la diaĵoj kiuj estas la bonaj kaj pravaj, kapitulaci al ili kaj starigi ilin kiel la patronoj de la loko, por plifortigi ilian potencon kaj ricevi de ili abundon kaj benon. Foje oferoj devas esti faritaj al la malbonaj dioj kaj iliaj demonaj servistoj, por estingi ilian koleron. Ekzemple en mezopotamia kulturo, la dekkvara tago de la luna monato (meze de la monato kiam la luno estas plena), estis dediĉita al trankviligo de la perforta kolero, kaj tial homoj sindetenus de plezuroj kaj striktus de gravaj agadoj.

Paganismo atribuis al naturaj fortoj, al abstraktajn konceptojn kaj eĉ al ideismojn diajn kvalitojn, kiuj estis adoritaj per preĝo, ofero kaj aliaj ritoj, por konekti kun ili, plaĉi al ili kaj plifortigi ilian potencon. La ofertaĵoj estis plejparte bestoj kaj plantoj. En tre ekstremaj kazoj kiel en kriztempo kaj danĝero de detruo, kaj laŭ la kultado de certaj diojm eĉ homaj oferoj estis ofertitaj. La plej fruaj tiele konataj sektoj estis en 3000 a.K. en Mezopotamio, Egiptio kaj Ugaritio. En Okcidenta Azio kaj Eŭropo tiu oferoj daŭris ĝis la penetro de kristanismo kaj islamo. Aldone, en kelkaj el la kulturoj konkeritaj de eŭropanoj al kiuj estis alportita kristanismo, oni povas trovi sintezon kreitan inter kristanaj kredoj kaj akceptita idolkulto, tia kombino regas en multaj partoj de Afriko kaj malpligrade ankaŭ en Sudameriko. En Sudorienta Azio same kiel en subsahara Afriko simila kombinaĵo troveblas ankaŭ kun Islamo.

Ofte la dioj havis reprezentadojn en la formo de statuo kiuj estis faritaj el ligno, ceramiko, kaj metaloj kiel kupro kaj oro kiuj simbolis potencon, aŭ specialan ideismon, kiel la ora bovido en la Biblio, kiu estas menciita en la rakonto pri la eliro el Egiptio kaj la vagado de la Izraelidoj en la dezerto. Foje estis miniaturaj statuetoj estis trovitaj en arkeologiaj elfosaĵoj por "mem-uzo" aŭ ĉehejme.

En la plej multaj el la ritoj de la statuoj en la antikva mondo, la statuoj esprimis sintenon de la ĉeesto de dio ene de aŭ tra lia bildo, kvankam ne la identecon aŭ kompletan redukton de la idolo kun la statuo prezentas lin. Tiu ĉi aparta ĉeesto de Dio laŭ lia bildo povas esti nomata "ikona sinteno".

Kvankam la mitoj en ĉiu kulturo estas diversaj kaj foje malsamaj, ekzistas similaj motivoj kiuj ripetiĝas en la plej multaj antikvaj kulturoj kaj oni povas foje trovi lanĉpunktojn en tiaj kaj tiaj dioj kaj similaj rakontoj. Kvankam en multaj kulturoj ekzistas kelkaj similaj dioj, kiel la supera dio, la patro de la dioj kaj ilia estro, kiu kutime estas ankaŭ la primara dio, la dio de kreado, kaj apud li la dio de la suno, la diino de la luno, la dio de la pluvo kaj la ŝtormo kaj la fulmo, la dio de la ĉielo, la diino de la tero, la diino de fekundeco, la dio de la submondo kaj morto, de la maro, kaj la diino de amo kaj beleco, kaj alia nombro da dioj; tamen foje certa dio okupis centran lokon en certa urbo kaj estis konsiderita la patronsanktulo de la loko, kiel la greka diino de milito kaj saĝeco Atena kiu estis konsiderita la patronino de la urbŝtato de Ateno.

Krom la adorado de la fortoj de la naturo, ekzistis tiuj kiuj adoris abstrakta forto de la naturo, kiel ekzemple fekundeco aŭ morto, ideismoj kiel ekzemple saĝo kaj justeco, kaj eĉ specialaj bestoj kiuj reprezentis klare unikajn trajtojn, Kiel virbovoj, leonoj, krokodiloj kaj serpentoj, la serpento kaj la krokodiloj en antikva Egiptio, kie la faraonoj estis ornamitaj sur siaj kapoj per krono aŭ kvasto kun serpenta simbolo, kaj kiel la kobro serpenta kultado praktikita ĝis hodiaŭ en kelkaj lokoj en Barato. La tropika insulo Balio en la indonezia insularo ankoraŭ estas adorata la vulkano de la insulo.

La penso de la pagana homo kiam li konfrontiĝis al la vivo kaj sia ĉirkaŭaĵo kaj loka medio, estis ke malantaŭ la natura mondo, kiu estas plena de potencaj fortoj, estas signifo kaj rakonto. La astronomia kaj meteologia okazaĵoj estas nek hazarda nek arbitra, sed ja estas interna kialo por ke aferoj okazas, kiuj devas esti komprenataj. Kaj tiel per la personigo de la potencoj kaj personigo de la dioj, la antikvuloj povis doni logikan kaj senchavan signifon al la vivo ekster la homo kaj la fortoj de la naturo: ĉefe al la naturcikloj kaj neregulaj okazaĵoj. Tial oni devas adori kaj oferti al la diaĵoj kiuj estas la bonaj kaj pravaj, kapitulaci al ili kaj starigi ilin kiel la patronoj de la loko, por plifortigi ilian potencon kaj ricevi de ili abundon kaj benon. Foje oferoj devas esti faritaj al la malbonaj dioj kaj iliaj demonaj servistoj, por estingi ilian koleron.

Demandoj kiel la origino de homo kaj la mondo, la manieroj kiel la mondo funkcias, la sorto de homo kaj la postvivo maltrankviligis kaj okupis multajn el la antikvuloj. Per paganaj konceptoj, homoj ankaŭ povis doni al si pli larĝan ekzistecan signifon, trovi signifon kaj destinon por la homo sur la tero, kaj respondi ĝenajn demandojn kiel ekzemple de kio la homo estiĝis, kion li devas fari en sia vivo, kaj kiel pli bone trakti la vivon. Ili ankaŭ respondis demandojn kiel Kio estas la fonto de malbono kaj sufero? Kiel trakti la tragedion de morto, kiu neeviteble okazos al ĉiun homon kiu ajn li estas. Kial homoj mortas antaŭtempe, kaj kiel tio povas esti malhelpita aŭ prokrastita?

• Mitologio (mitaro), Mitologio, Mitologio (scienco)
• Animismo
• Idolo - Idolismo
• Novpaganismo
• Unitaria Universalismo
• Viko
• Ĝermana paganismo
• Romia politeisma rekonstruismo
• Virta pagano (dekristanisma vidpunkto)