[go: up one dir, main page]
Vikipedi

Lev Tolstoy

Rus yazar ve aktivist (1828–1910)

Lev Nikolayeviç Tolstoy (Rusça: Лев Никола́евич Толсто́й ; d. 9 Eylül 1828 - ö. 20 Kasım 1910), Rus[1] yazar ve asker. Dünya tarihinin en iyi yazarlarından birisi olarak bilinmektedir.[2]

Lev Nikolayeviç Tolstoy
Lev Tolstoy 1908'de "Yasnaya Polyana"da. Bu fotoğraf, Rusya'da çekilmiş ilk renkli portre fotoğrafıdır.
Doğum9 Eylül 1828(1828-09-09)
Yasnaya Polyana, Rus İmparatorluğu
Ölüm20 Kasım 1910 (82 yaşında)
Astapovo, Rus İmparatorluğu
MeslekAsker
Filozof
Yazar
Pasifist
Eğitim reformcusu
MilliyetRus
Dönem1852-1910
Edebî akımGerçekçilik
Çocuklar14
İmza

1902'den 1906'ya kadar her yıl Nobel Edebiyat Ödülü'ne ve 1901, 1902 ve 1909'da Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterildi. Hiç Nobel Barış Ödülü kazanmamış olması büyük bir tartışma konusudur.[3][4][5][6]

1828'de aristokrat bir Rus ailede dünyaya gelen[2] Tolstoy'un dikkate değer eserleri arasında, genellikle gerçekçi kurgunun zirveleri olarak anılan Savaş ve Barış (1869) ve Anna Karenina (1878)[7] romanı yer alır.[2] İlk kez yirmili yaşlarında Kırım Savaşı'ndaki deneyimlerine dayanan yarı otobiyografik üçlemesi Çocukluk, Oğlanlık ve Gençlik (1852–1856) ve Sivastopol Serisi (1855) ile edebi beğeni topladı.

Kurgusu, "Balodan Sonra" (1911) gibi düzinelerce ve İvan İlyiç'in Ölümü (1886), Aile Mutluluğu (1859) ve Hacı Murad (1912) gibi birkaç uzun öyküyü içerir. Ayrıca oyunlar ve felsefi denemeler yazdı.

1870'lerde Tolstoy derin bir ahlaki kriz yaşadı ve ardından, kurgusal olmayan çalışması İtiraf'ta (1882) ana hatlarıyla belirtildiği gibi, eşit derecede derin ruhsal uyanış olarak gördüğü yolu izledi. Dağdaki Vaaz'a odaklanarak, İsa'nın etik öğretilerini birebir yorumlaması, onun ateşli bir Hıristiyan anarşist ve pasifist olmasına neden oldu.[2]

Şiddetsiz direniş hakkındaki fikirleri Tanrı'nın Krallığı İçinizdedir (1894) gibi eserlerde ifade edildiği gibi, Mahatma Gandi[8] ve Martin Luther King Jr. gibi 20. yüzyılın önemli figürleri üzerinde derin bir etkiye sahipti.[9] Ayrıca, özellikle Diriliş (1899) olmak üzere yazılarına dahil ettiği Henry George'un ekonomik felsefesi Georgizm'in sadık bir savunucusu oldu.

Hayatı

değiştir
 
Leo Tolstoy 20 yaşında, y. 1848

Tolstoy, zengin bir ailenin çocuğu olarak Rusya'nın Tula şehrindeki Yasnaya Polyana adlı bir konakta doğdu. Napolyon'un Rusya seferi gazisi Kont Nikolai Ilyich Tolstoy'un (1794–1837) ve Prenses Mariya Tolstaya'nın (kızlık soyadı Volkonskaya; 1790–1830) beş çocuğundan dördüncüsüydü. Kendisi iki yaşındayken annesi, dokuz yaşındayken de babası öldü.[10] Tolstoy ve kardeşleri akrabalar tarafından büyütüldü.[2] 1844'te Kazan Üniversitesi'nde hukuk ve doğu dilleri okumaya başladı ve burada öğretmenler onu "öğrenmekten aciz ve isteksiz" olarak tanımladılar.[10] Tolstoy, eğitiminin ortasında üniversiteden ayrıldı,[10] Yasnaya Polyana'ya dönen Tolstoy, yoksul köylülerin arasına katıldı. Ardından Moskova, Tula ve Saint Petersburg'da çok zaman geçirerek rahat bir yaşam tarzı sürdü.[2]

Çocukluğundan beri gerçekleri incelemeye karşı büyük bir ilgisi vardı. Fransızcasını ilerletmiş, Voltaire'i ve Jean-Jacques Rousseau'yu okumuş, bu iki yazarın kuvvetli etkisinde kalmıştı. Bu dönemde yazmaya başladı[10] ve 1852'de yayımlanan ilk romanı Çocukluk, kendi gençliğinin hayali bir anlatımıdır.[2] 1851'de ağır kumar borçları çıktıktan sonra ağabeyi ile birlikte Kafkasya'ya giderek orduya katıldı. Kafkas halkının yoksulluk dolu hayatlarını ele aldığı izlenimlerle ilk gerçekçi hikâyelerini yazdı.

Tolstoy, Kırım Savaşı sırasında genç bir topçu subayı olarak görev yaptı ve Çernaya Savaşı da dahil olmak üzere 1854-55'te[11] 11 aylık Sivastopol Kuşatması (1854-1855) sırasında Sivastopol'daydı. Savaş sırasında cesareti takdir gördü ve teğmenliğe terfi etti.[11] Savaşta ölenlerin sayısı Tolstoy'u dehşete düşürdü[10] ve Kırım Savaşı'nın bitiminden sonra ordudan ayrıldı.[2]

Ordudaki deneyimi ve 1857 ile 1860-61'de Avrupa'yı dolaştığı iki gezi, Tolstoy'u ahlaksız ve ayrıcalıklı bir toplum yazarından şiddet içermeyen ve ruhani bir anarşiste dönüştürdü. Aynı yolu izleyenler, Aleksandr Herzen, Mihail Bakunin ve Pyotr Kropotkin'di. 1857'deki ziyareti sırasında Tolstoy, Paris'te halka açık bir infaza tanık oldu; bu, hayatının geri kalanına damgasını vuran travmatik bir deneyimdi. Tolstoy, arkadaşı Vasily Botkin'e yazdığı bir mektupta şöyle yazdı: "Gerçek şu ki, Devlet yalnızca sömürmek için değil, her şeyden önce vatandaşlarını yozlaştırmak için tasarlanmış bir komplodur ... Bundan böyle, hiçbir yerde hiçbir hükümete hizmet etmeyeceğim."[12] Tolstoy'un şiddet karşıtlığı veya ahimsa kavramı, Tirukkural'ın Almanca versiyonunu okuduğunda desteklendi.[13][14] Daha sonra, genç Gandi onun tavsiyesini almak için onunla yazıştığında, A Letter to a Hindu adlı eseriyle Mahatma Gandi'ye kavramı aşıladı.[14][15][16]

Petersburg'a gitti. Bir kısım eserlerini, oldukça sakin geçirdiği o yıllarda yazdı. Yine de içinde, aradığını bulamayan bir ruh çalkalanıyordu.

Batı Avrupa ülkelerinde uzun bir gezintiye çıktı. Almanya, Fransa ve İsviçre'de dolaştı. Bu gezilerindeki anılarını öykülerinde ölümsüzleştirmiştir. 1860-61'deki Avrupa gezisi, Victor Hugo ile tanıştığında hem siyasi hem de edebi gelişimini şekillendirdi. Tolstoy, Hugo'nun yeni biten Sefiller kitabını okudu. Hugo'nun romanında ve Tolstoy'un Savaş ve Barış romanında savaş sahnelerinin benzer çağrışımları bu etkiyi gösterir. Tolstoy'un siyaset felsefesi, Mart 1861'de Fransız anarşist Pierre-Joseph Proudhon'a yaptığı ve o zamanlar Brüksel'de takma bir adla sürgünde yaşayan ziyaretten de etkilendi. Tolstoy, Proudhon'un yakında çıkacak olan yayını La Guerre et la Paix'i (Fransızcada "Savaş ve Barış") inceledi ve daha sonra başyapıtı için bu başlığı kullandı. Tolstoy'un eğitim defterlerinde yazdığı gibi, iki adam da eğitimi tartıştı: "Proudhon'la bu konuşmayı anlatırsam bu, kişisel deneyimime göre, eğitimin ve çağımızda eğitimin ve matbaanın önemi anlayan tek kişinin o olduğunu göstermek içindir."

Yurduna dönüşünde yine konağı Yasnaya Polyana'ya yerleşti. Asalet unvanlarından, lüksten sıkılıyordu.

Coşkuyla coşan Tolstoy, 1861'de serflikten azat edilmiş Rusya köylülerinin çocukları için 13 okul kurdu. Bu okullar, öğrenim ve eğitim bakımından yepyeni bir kurumdu. Tolstoy, 1862 tarihli "Yasnaya Polyana'daki Okul" adlı makalesinde okulların ilkelerini anlattı.[17] Kısmen Çarlık gizli polisi tarafından taciz edilmesi nedeniyle eğitim deneyleri kısa sürdü. Ancak, Alexander Sutherland Neill'in Summerhill Okulu, Yasnaya Polyana'daki[18] okulun tutarlı bir demokratik eğitim teorisinin ilk örneği olduğu haklı olarak iddia edilebilir.

Huzura kavuştuğuna kanaat getirdikten sonra, 1862 yılında evlendi.

Tolstoy evlendiğinde karısı Sophie Behrs 18 yaşındaydı ve aralarında 16 yaş fark vardı. Bu evlilik, onun düzenli bir hayat özlemini giderecekti. Bu evlilikten 13 çocukları oldu. Bu çocuklardan 3'ü bebek iken, biri 5, diğeri de henüz 7 yaşlarında iken öldü. Eserlerinden en kuvvetli iki romanı olan "Savaş ve Barış" ile "Anna Karenina"yı bu dönemde yazdı. Tolstoy'un karısı, eserlerini yazmasında en büyük yardımcısıydı. Hatta Savaş ve Barış'ın düzeltmelerini 12 kez yapıp yazmıştır.

Aradan bir süre geçince yeniden, bu sefer eskilerden daha şiddetli bir moral çöküntüsüne uğradı. Geniş halk yığınlarının, özellikle Rus köylüsünün yoksul, perişan durumu onu çok üzüyordu. Bütün servetini köylülere dağıttı, her haliyle onlar gibi yaşamaya başladı. Kaba saba giyiniyor, giydiği her elbiseyi kendisi dikiyordu. Değişmeyen tek tarafı, bıkıp usanmadan yazmasıydı. "Kroyçer Sonat", "Efendi ile Uşak", "Karanlıkların Gücü", "İman nedir", "İnciler", "Kilise ve Devlet", "İtiraflarım" hep bu yılların ürünleridir.

Eserlerinde insanlığın çeşitli meselelerine değinen Tolstoy'un dünya ölçüsünde bir sanat ve fikir değeri vardır.[2] Kendi ülkesinin toplumsal siyasal çalkantılarını, halkının yaratılışını, yaşayışını büyük bir ustalıkla yansıtmıştır. Gerçekçi edebiyatın en büyük temsilcilerinden olduğu kadar, bir filozof ve bir eğitimci olarak da ün kazanmıştır.[2] Yukarıda sayılanların dışında "Diriliş", "Gençliğim", "Çocukluk", "Hacı Murat", "Ayaklanış", "Sergi Baba", "Tanrı Bizim İçimizdedir", "Kazaklar", "Tesadüf", "İki Süvari" gibi eserleri de vardır.[2]

Tolstoy 82 yaşındayken, 1910 yılında öldü.[2] Kış ortasında evini terk edip de hasta düştükten sonra, Astapovo'da bir tren istasyonunda zatürreden öldü. Polis, cenazesine katılmak isteyenlere ulaşımı sınırlandırmak için çalıştı, ama binlerce köylü cenazesinde sokakları doldurdular.

82 yaşında vefat eden Tolstoy birçok kez büyük sıkıntılar yaşamıştır. Marksizm'den etkilenerek oluşturduğu mülkiyet konusundaki radikal fikirleri nedeniyle bütün servetini köylülere dağıttı, her haliyle onlar gibi yaşamaya başladı. Bu sebeple ailesiyle arası açıldı. Hristiyan anarşizmini geliştirmeye çalıştığı "Tanrının Egemenliği İçinizdedir" kitabıyla yeni bir Hristiyanlık akımı tanımlaması, Ortodoks Kilisesi tarafından aforoz edilmesine sebep oldu. Tolstoy, ömrünün son yıllarını büsbütün derbeder bir şekilde geçirdikten sonra, bir küskünlük sonucunda evini bırakıp yollara düştü. Astapovo'daki tren istasyonunda ölü olarak bulundu. Ölümüne zatürrenin sebep olduğu bilinmektedir. Hayatı boyunca yaşamın nasıl bir şey olduğunu anlamaya çalışan Tolstoy, eserlerinde bunu eksiksiz olarak yansıtmayı hedef edinmiş en büyük Rus yazarlarından birisi olarak edebiyat ve dünya tarihindeki yerini aldı.[19]

Kişisel yaşam

değiştir

1860 yılında kardeşi Nikolay'ın ölümü Tolstoy'u etkilemiş ve onda evlenme isteği uyandırmıştır.[10] 23 Eylül 1862'de Tolstoy, kendisinden on altı yaş küçük ve bir saray doktorunun kızı olan Sofiya Andreevna Behrs ile evlendi. Ailesi ve arkadaşları tarafından Sofya'nın Rusça kısaltması olan Sonya olarak adlandırıldı.[20] Sekizi çocukluktan sağ kalan 13 çocukları oldu:[21]

 
Tolstoy'un karısı Sofiya ve kızları Aleksandra
  • Kont Sergei Lvovich Tolstoy (1863–1947), besteci ve etnomüzikolog
  • Kontes Tatyana Lvovna Tolstaya (1864–1950), Mikhail Sergeevich Sukhotin'in karısı
  • Kont Ilya Lvovich Tolstoy (1866–1933), yazar
  • Kont Lev Lvovich Tolstoy (1869–1945), yazar ve heykeltıraş
  • Kontes Maria Lvovna Tolstaya (1871–1906), Nikolai Leonidovich Obolensky'nin karısı
  • Kont Peter Lvovich Tolstoy (1872–1873), bebekken öldü
  • Kont Nikolai Lvovich Tolstoy (1874–1875), bebekken öldü
  • Kontes Varvara Lvovna Tolstaya (1875–1875), bebekken öldü
  • Kont Andrei Lvovich Tolstoy (1877–1916), Rus-Japon Savaşı'nda görev yaptı
  • Kont Michael Lvovich Tolstoy (1879–1944)
  • Kont Alexei Lvovich Tolstoy (1881–1886)
  • Kontes Alexandra Lvovna Tolstaya (1884–1979)
  • Kont Ivan Lvovich Tolstoy (1888–1895)

Tolstoy, evliliklerinin arifesinde, kapsamlı cinsel geçmişini ve malikanesindeki serflerden birinin ona bir oğul doğurduğu gerçeğini ayrıntılarıyla anlatan günlüklerini ona verdiğinde, evliliğe en başından beri cinsel tutku ve duygusal duyarsızlık damgasını vurmuştu.[20] Buna rağmen, başlangıçta evlilik hayatları mutluydu ve Tolstoy'a, Sonya'nın sekreteri, editörü ve finans yöneticisi olarak görev yaptığı Savaş ve Barış ile Anna Karenina'yı bestelemesi için çok fazla özgürlük ve destek sistemi sağladı. Sonya, destansı eserlerini defalarca kopyalayıp el yazısı ile yazıyordu. Tolstoy, Savaş ve Barış'ı düzenlemeye devam edecek ve yayıncıya teslim edilecekti bu yüzden son taslakların temiz olması gerekiyordu.[20][22]

Ancak daha sonraki yaşamları, A. N. Wilson tarafından edebiyat tarihinin en mutsuzlarından biri olarak anlatılmıştır. Tolstoy'un inançları giderek daha radikalleştikçe karısıyla ilişkisi kötüleşti. Bu durum, Tolstoy'un daha önceki çalışmalarının telif haklarından feragat etmesi de dahil olmak üzere, miras aldığı ve kazandığı servetini reddetmeye çalıştığında belirginleşti.

Tolstoy ailesinin bazı üyeleri, 1905 Rus Devrimi ve ardından Sovyetler Birliği'nin kurulmasının ardından Rusya'yı terk etti ve Leo Tolstoy'un birçok akrabası ve torunu bugün İsveç, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşamaktadır.

Tolstoy'un oğlu Kont Lev Lvovich Tolstoy İsveç'e yerleşti ve İsveçli bir kadınla evlendi. Leo Tolstoy'un hayatta kalan son torunu Kontes Tatiana Tolstoy-Paus, 2007 yılında Tolstoy'un torunlarına ait olan İsveç'teki Herresta malikanesinde öldü.[23] İsveçli caz şarkıcısı Viktoria Tolstoy da Leo Tolstoy'un soyundan gelir.[24]

Büyük torunlarından biri olan Vladimir Tolstoy (1962 doğumlu), 1994'ten beri Yasnaya Polyana müzesinin müdürü ve 2012'den beri Rusya devlet başkanı'nın kültürel işler danışmanıdır.[25][26] Ilya Tolstoy'un torunu Pyotr Tolstoy, tanınmış bir Rus gazeteci ve TV sunucusu ve 2016'dan beri Devlet Duma milletvekilidir. Ünlü Sovyet Slavcı Nikita Tolstoy'un (1923–1996) kızı olan kuzeni Fyokla Tolstaya (1971'de Anna Tolstaya olarak doğdu), aynı zamanda bir Rus gazeteci, TV ve radyo sunucusudur.[27]

Romanları

değiştir
 
Lev Tolstoy, kız torunuyla Yasnaya Polyana'da

Öyküleri

değiştir

Masalları

değiştir
 
Tolstoy, çalışma ofisinde (1908)

Günlük ve Mektupları

değiştir

Eğitim eserleri

değiştir

Din ve Ahlak eserleri

değiştir

Sanat ve Edebiyat eserleri

değiştir

Halk İçin Kısa Öğretici Hikayeleri

değiştir

Sosyal ve Siyasi Denemeleri

değiştir

Oyunları

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Leo Tolstoy". Britannica.com. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2018. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l "Leo Tolstoy". Encyclopaedia Britannica. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2018. 
  3. ^ "Nomination Database". nobelprize.org. 6 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2019. 
  4. ^ "Proclamation sent to Leo Tolstoy after the 1901 year's presentation of Nobel Prizes". nobelprize.org (İngilizce). 11 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2019. 
  5. ^ Hedin, Naboth (1 Ekim 1950). "Winning the Nobel Prize". The Atlantic (İngilizce). 27 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2019. 
  6. ^ "Nobel Prize Snubs In Literature: 9 Famous Writers Who Should Have Won". Huffington Post (İngilizce). 7 Ekim 2010. 31 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2019. 
  7. ^ Beard, Mary (5 Kasım 2013). "Facing death with Tolstoy". The New Yorker. 16 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2023. 
  8. ^ Martin E. Hellman, Resist Not Evil in World Without Violence (Arun Gandhi ed.), M.K. Gandhi Institute, 1994 20 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., retrieved on 14 December 2006
  9. ^ King, Martin Luther Jr.; Carson, Clayborne (2005). The Papers of Martin Luther King, Jr., Volume V: Threshold of a New Decade, January 1959 – December 1960. University of California Press. ss. 149, 269, 248. ISBN 978-0-520-24239-5. 
  10. ^ a b c d e f "Author Data Sheet, Macmillan Readers" (PDF). Macmillan Publishers Limited. 7 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2010. 
  11. ^ a b "Ten Things You Didn't Know About Tolstoy 19 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". BBC.
  12. ^ A.N. Wilson, Tolstoy (1988), p. 146
  13. ^ Rajaram, M. (2009). Thirukkural: Pearls of Inspiration. New Delhi: Rupa Publications. ss. xviii-xxi. ISBN 978-81-291-1467-9. 
  14. ^ a b Walsh, William (2018). Secular Virtue: for surviving, thriving, and fulfillment. Will Walsh. ISBN 978-06-920-5418-5. 
  15. ^ Tolstoy, Leo (14 Aralık 1908). "A Letter to A Hindu: The Subjection of India-Its Cause and Cure". The Literature Network. 10 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2012. The Hindu Kural 
  16. ^ Parel, Anthony J. (2002), "Gandhi and Tolstoy", M.P. Mathai; M.S. John; Siby K. Joseph (Ed.), Meditations on Gandhi: a Ravindra Varma festschrift, New Delhi: Concept, ss. 96-112, erişim tarihi: 8 Eylül 2012 
  17. ^ Tolstoy, Lev N. (1904). The School at Yasnaya Polyana – The Complete Works of Count Tolstoy: Pedagogical Articles. Linen-Measurer, Volume IV. Wiener, Leo tarafından çevrildi. Dana Estes & Company. s. 227. 22 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2023. 
  18. ^ Wilson, A.N. (2001). Tolstoy. W.W. Norton. s. xxi. ISBN 978-0-393-32122-7. 22 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2023. 
  19. ^ "İnsan Ne İle Yaşar" kitabının arka kapağı.
  20. ^ a b c Jacoby, Susan (19 Nisan 1981). "The Wife of the Genius". The New York Times. 28 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  21. ^ Feuer, Kathryn B. Tolstoy and the Genesis of War and Peace, Cornell University Press, 1996, 0-8014-1902-6
  22. ^ War and Peace and Sonya. uchicago.edu. 23 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2017. 
  23. ^ "Tanja Paus och Sonja Ceder till minne," Svenska Dagbladet, 11 March 2007
  24. ^ Nikolai Puzin, The Lev Tolstoy House-Museum In Yasnaya Polyana (with a list of Leo Tolstoy's descendants), 1998
  25. ^ Vladimir Ilyich Tolstoy 23 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the official Yasnaya Polyana website
  26. ^ "Persons ∙ Directory ∙ President of Russia". President of Russia. 11 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  27. ^ "Толстые / Телеканал "Россия – Культура"". tvkultura.ru. 9 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

değiştir
Vikipedi'nin kardeş projelerinden

hakkında daha fazla bilgi edinin
Commons'ta ara  Commons'ta dosyalar
Vikisöz'de ara  Vikisöz'de alıntılar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Lev_Tolstoy&oldid=33773723" sayfasından alınmıştır